دیدبان زنان
کارنامه حجاب در دست دختران ایرانی
استمرار روند کنترل پوشش زنان
نعیمه دوستدار
استمرار روند کنترل پوشش زنان از طریق طرحهای گسترش حجاب در مدرسه‌ها، افزایش آمار ازدواج موقت، ارائه گزارش از وجود شکنجه جنسی در زندان‌های ایران در سازمان ملل و بازگشت رشته مطالعات زنان به دانشگاه علامه طباطبایی، از مهم‌ترین خبرهای حوزه زنان در هفته گذشته بودند.
کنترل پوشش زنان، یکی از دغدغه‌های اصلی حاکمیت ایران در سی و چند سال گذشته است که از طریق حجاب اجباری در سطوح مختلف با شیوه‌های گوناگون دنبال می‌شود.
این روند که با اجباری شدن حجاب، تبدیل به ابزاری برای سرکوب هر نوع مخالفتی شده، از دوران دبستان در مدارس ایران آغاز می‌شود و در دانشگاه‌ها با تفکیک جنسیتی استمرار می‌یابد و در خیابان‌ها با گشت‌های ارشاد و پلیس امنیت اخلاقی کنترل می‌شود.
هفته‌ای که گذشت، مدیرکل فرهنگی و هنری آموزش و پرورش ایران از تعیین کارنامه حجاب برای مدارس خبر داد. او البته تاکید کرد لباس فرمی که برای دانش‌آموزان پیش‌بینی می‌شود، لزوماً لباس تیره نیست.
محمدابراهیم محمدی، در گفت‌وگو با فارس از برنامه‌های مختلف برای دانش‌آموزان و فرهنگیان برای عفاف و حجاب پیش‌بینی شده صحبت کرد که یکی از آنها «حساس‌زایی» اولیا نسبت به موضوع حجاب است تا به گفته وی، «اگر احیاناً والدین دانش‌آموزی نسبت به رعایت پوشش فرزند خود در بیرون از مدرسه کم توجه است، توجه بیشتری داشته باشد».
اجرای برنامه‌هایی برای «عبرت‌آموزی دانش‌آموزان» از «سرنوشت افرادی که با رعایت نکردن حجاب و عفاف» دچار معضلات و مشکلات اجتماعی شده‌‌اند و «از جایگاه ارزشمندی که به لحاظ اخلاقی، درسی و توانمندی‌های علمی و هنری داشتند، سقوط کرده‌اند»، از جمله برنامه‌هایی است که این مدیر آموزش و پرورش معرفی کرده است.
در کنار این برنامه‌ها قرار است دانش آموزان باحجاب نیز به شکل‌های مختلف تشویق شوند. بر این اساس برنامه‌های علمی و جشنواره‌هایی با موضوع حجاب وعفاف برگزار خواهد شد؛ مثل جشنواره دختران آفتاب که در آن دخترانی که در مدرسه به لحاظ علمی و هنری برتر هستند و حجاب اسلامی را نیز رعایت می‌کنند، برگزیده می‌شوند.
برگزاری اردوهای یک روزه و دو روزه برای مادران و دختران و پدران و دختران در تابستان، تهیه بسته‌های علمی و فرهنگی مثل جشنواره ۴۰ حدیث زیورانه در موضوع عفاف و حجاب، از دیگر برنامه‌هایی است که این مقام مسئول آنها را معرفی کرده است.
معرفی کتاب سال در زمینه حجاب و عفاف و برگزاری مراسمی برای معرفی کتاب سال حجاب در سطح دانش‌آموزی و بهترین داستان، شعر و تولید محتوایی علمی در حوزه عفاف و حجاب، طرحهای دیگری هستند که می‌خواهند موضوع حجاب را برای دانش‌آموزان ایرانی تبیین کنند.
شاید اما مهم‌ترین بخش حرفهای محمدی، انتخاب مدیر برتر حجاب و در نظر گرفتن کارنامه حجاب برای مدرسه باشد. بر این اساس، علاوه بر تاکید بر نقش مدیر مدرسه در کنترل حجاب دانش‌آموزان بر نقش اولیا هم اشاره شده و این معاون آموزش و پرورش گفته است که در مدرسه مشکل بی‌حجابی و بی‌عفافی مشاهده چندان نمی‌شود، بلکه اغلب مشکلات در بیرون از مدرسه و ناشی از همکاری به نسبت کم والدین با مدارس است.
او گفته در بحث پوشش و حجاب باید مقررات و آئین‌نامه‌های مبتنی بر اهداف مدرسه باید پذیرفته شوند وقتی قرار است اولیای دانش‌آموز را برای ثبت‌نام به مدرسه بیاورند، باید بپذیرند که مدرسه در این زمینه آئین‌نامه و قانون دارد یا وقتی دانش‌آموزی قرار است در مدرسه ثبت‌نام کند ملزم است به قوانین مدرسه در بحث پوشش و حجاب پایبند باشد. بر این اساس و با توجه به این گفته‌ها این احتمال وجود دارد که از این پس برخوردهای انضباطی با دانش‌آموزان برای رعایت حجاب بیشتر شود.
بر همین مبنا، مدیرکل فرهنگی و هنری آموزش و پرورش ایران گفته یکی از برنامه‌هایی که در سال تحصیلی آینده اجرا خواهد شد، نصب منشور پوشش در مدارس است و افرادی که در مدرسه ثبت‌نام می‌کنند نخست باید این منشور را قبول داشته باشند.
زینب پیغمبرزاده، فعال حقوق زنان ساکن سوئد، معتقد است تلاش حکومت ایران برای کنترل پوشش زنان، تلاش برای کنترل جامعه است: «به طور کلی پوشش زنان همیشه برای دولت‌ها اهمیت داشته، به خاطر اینکه نمادی از هویت ملی و فرهنگی حکومت‌ها بوده است. در دوران مدرن پوشش اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، چون دولت‌ها این امکان را پیدا می‌کنند که زنان را بیشتر کنترل کنند. یونیفورمی که دولت‌های مدرن در نهادهای مختلف به شهروندان‌شان تحمیل می‌کنند، در واقع راهی برای کنترل افراد است.»
حجاب در سالهای اخیر همیشه پرچم ایدئولوژیک جمهوری اسلامی بوده و و لباس فرمی که در مدارس ایران اینقدر بر آن تاکید می‌شود، برای یکسان‌سازی افراد و تحمیل ایدئولوژی حاکمیت است.»
او همچنین این موضوع را نقض حقوق کودکان می‌داند: «این مسئله به نوعی نقض حقوق کودک است، چون کودک در موقعیتی نیست که چنین چیزی از بالا به او تحمیل شود. او قرار نیست دین و جهت‌گیری سیاسی داشته باشد و بخواهد داشتن یا نداشتن پوشش را انتخاب کند. نکته‌ای که در صحبت‌های این معاون آموزش و پرورش اهمیت دارد، این است که تنها دانش‌آموزان دختر مخاطب نیستند، بلکه اولیای این دانش‌آموزان هم هدف قرار گرفته‌اند و تاکید شده است که اولیا هم باید به پوشش بچه‌ها حساس شوند و خارج مدرسه هم پوشش آنها را کنترل کنند. اینکه اردوهایی پیش‌بینی شده که پدر و مادرها همراه بچه‌ها بروند و آموزش ببینند، موید همین موضوع است. بنابراین این یک برنامه بلندمدت است که جمهوری اسلامی می‌خواهد روی آن سرمایه‌گذاری کند و این چیزی است که از سال‌ها قبل در مدارس آغاز شده تا بعد که وارد دانشگاه شوند، آنجا نیز این روند را ادمه دهند. این اما یک پروژه شکست خورده است، چون نسل ما هم در همین مدارس تحصیل کرده و اجرای این سیاست روی آنان نتیجه نداده است.»
محمد ابراهیم محمدی همچنین درباره پروژه «محرم‌سازی مدرسه‌ها» صحبت‌هایی کرده، چیزی که هفته پیش در حرفهای علی اصغر فانی، سرپرست سابق وزارت آموزش و پرورش هم به آن اشاره شده بود. فانی گفته بود با توجه به اشراف ساختمان‌‌های پیرامونی، باید با رعایت حفظ آرامش و آزادی دانش‌آموزان در محیط مدرسه بر محرم‌سازی تاکید کرد.
زینب پیغمبرزاده در این باره می‌گوید: «محرم‌سازی هم جنبه دیگری از پادگانی کردن مدرسه‌هاست. مدرسه در ایران جایی است که در آن ورود و خروج، پوشش و وسایلی که همراه داری کنترل می‌شود. این خیلی متفاوت است با مدارس مدرن در کشورهای پیشرفته که حتی دیوار هم ندارد و بچه ها آزادانه می‌توانند وارد خیابان شوند و پدرو مادرها می‌توانند هر لحظه به آنها دسترسی داشته باشند. حصار دور مدارس، در واقع نشانه این است که می‌خواهند بچه‌ها را هر چه بیشتر کنترل کنند.»
چند خبر دیگر
۱- اشاره به شکنجه جنسی زنان ایران در سازمان ملل - سازمان عدالت برای ایران، شش آبان ۱۳۹۲ گزارش داد که گزارشگر ویژه سازمان ملل در تازه‌ترین گزارش خود درباره خشونت علیه زنان، به موارد متعدد شکنجه جنسی زندانیان سیاسی و عقیدتی زن در ایران اشاره کرده است.
رشیدا مانجو در گزارش خود با عنوان «گذری به عواقب و پیامدهای حبس بودن زنان»، به انواع شکنجه جنسی که از دهه ۶۰ تاکنون در زندان‌های ایران متداول بوده پرداخته و با استناد به تحقیقات سازمان عدالت برای ایران که در مجموعه دو جلدی «جنایت بی‌عقوبت» منتشر شده نوشته است: « یک تحقیق جدید، از موضوع تجاوز به زندانیان سیاسی زن در جمهوری اسلامی در طول دهه ۶۰، شامل تجاوز به دختران باکره قبل از اعدام، ازدواج اجباری و سایر اشکال خشونت جنسی که برخی آنها تا امروز هم ادامه یافته است، پرده برمی‌دارد.»
این نخستین باری است که موضوع تجاوز به دختران باکره پیش از اعدام که در دهه ۶۰ در زندان‌های ایران اتفاق افتاده، در سطح سازمان ملل نیز به رسمیت شناخته می‌شود.
رشیدا مانجو، در بخشی دیگری از گزارش خود که به شکنجه روانی زندانیان زن اختصاص دارد بازهم به ایران پرداخته و نوشته است: «در جمهوری اسلامی ایران، از شکنجه‌های روانی شدید برای اخذ جزئیات درباره روابط جنسی زندانیان و تحت فشار قرار دادن آنها با تهدید افشای آن روابط، برای وادار کردن‌شان به پذیرش اتهام جاسوسی، استفاده می‌شود. دیگر روش‌های آزار روانی، ارعاب، آزار کلامی در بازجویی‌ها و خطاب دادن قربانیان به عنوان حرامزاده یا نامشروع است.»
۲- افزایش ده درصدی ازدواج موقت - روزنامه اعتماد گزارش داده که بر اساس تازه‌ترین آمار طلاق، ۵۰ درصد ازدواج‌ها در پنج سال اول زندگی، به طلاق می‌انجامد.
در کنار این آمارها، افزایش ده درصدی ازدواج موقت آماری تکان‌دهنده است.
معاون رئیس قوه قضائیه ایران نیز به این افزایش ده درصدی اشاره کرده و در نشستی خبری اعلام کرده است: «متاسفانه خانواده‌ها و والدین در افزایش هفت درصدی طلاق در شش ماهه امسال به نسبت سال گذشته تاثیر به‌سزایی داشتند.»
احمد تویسرکانی گفته در شش ماهه امسال ۳۹۵ هزار و ۴۶۳ ازدواج به ثبت رسیده است: «نیمه نخست سال ۹۱ این آمار پنج درصد کاهش داشته است. در نیمه نخست امسال ۷۶ هزار و ۶۴۴ واقعه طلاق به ثبت رسیده که زمان مشابه در سال گذشته هفت درصد افزایش داشته است.»
رئیس سازمان ثبت اسناد کشور درباره علل وقوع طلاق اظهار کرد: «عوامل مختلفی در این بخش تاثیرگذارند که در مجموع می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ترک زندگی توسط یکی از زوجین، اعتیاد، عدم تحقق شروط ضمن عقد، عدم استنکاف شوهر از دادن نفقه، اختلال‌های روانی، فقر مالی، دخالت خانواده‌ها، ضرب و شتم و سوءتفاهم و محکومیت حبس یکی از زوجین.»
بر اساس اعلام این مقام مسئول، در شش ماهه اول امسال ۱۴۶ ازدواج موقت به ثبت رسیده است. این آمار در مقایسه با سال گذشته نشان از افزایش ده درصدی این نوع ازدواج را می‌دهد که البته تنها آمار رسمی ثبت شده ازدواج موقت میان زنان و مردان است و در کنار آماری که محضر‌ها اعلام می‌کنند، آمار غیر رسمی هم وجود دارد و رقم بزرگ‌تری را نشان می‌دهد.
۳- بازگشت رشته مطالعات زنان – حساسیت نسبت به خودآگاهی زنان به حقوق خود و نزدیک شدن زنان ایرانی به دنیای مطالعات جنسیتی در نزد حاکمیت، جمهوری اسلامی را بر آن داشت که در سالهای اخیر با هر نوع فعالیتی که به احقاق حقوق زنان مربوط است مخالفت کند و از آن جمله تلاش برای تغییر محتوای دروس رشته مطالعات زنان در دانشگاه‌ها یا حذف کامل این رشته از دانشگاه‌ها بوده است.
اکنون اما خبر می‌رسد که به گفته حسین سلیمی، سرپرست دانشگاه علامه طباطبایی رشته مطالعات زنان که در دوره ریاست پیشین این دانشگاه از فهرست رشته‌های این دانشگاه حذف شده بود، از سال آینده دانشجو می‌پذیرد.
بر اساس این خبر که در روزنامه آرمان منتشر شده، «حدود یک سال طول می‌کشد تا رشته‌های حذف شده برگردند اما رشته‌هایی مانند مطالعات زنان و مطالعات فرهنگی در سطح کارشناسی ارشد سال دیگر دانشجو می‌گیرند.»
نظرها
نظری وجود ندارد.