نمایشگاه کریمه در آمستردام و سه کشور مدعی

در موزه باستان‌شناسی «آلارد پیرسون» در دانشگاه آمستردام نمایشگاهی از آثار تاریخی کریمه برگزار شده است. این نمایشگاه «کریمه؛ جزیره‌ای طلایی در دریای سیاه» نام دارد.

ابتدا قرار بود نمایشگاه «کریمه؛ جزیره‌ای طلایی در دریای سیاه» تا ماه مه ۲۰۱۴ ادامه پیدا کند، اما به دلیل بحران کریمه، این نمایشگاه برای هلندی‌ها دردسرساز شده و تا تکلیف مالکیت آثار به نمایش گذاشته شده معلوم نشود، ظاهراً ادامه پیدا می‌کند. فعلاً تاریخ برگزاری نمایشگاه کریمه را تا پایان ماه اوت تمدید کرده‌اند.

یک نمایشگاه و سه کشور مدعی

آثار نمایشگاه «کریمه؛ جزیره‌ای طلایی در دریای سیاه» ابتدا از موزه‌های اوکراین به آلمان انتقال یافت، در موزه شهر بن، در غرب آلمان به نمایش درآمد و سپس این نمایشگاه به هلند رفت و در موزه باستان‌شناسی «آلارد پیرسن» ادامه پیدا کرد. از میان این آثار هنری، پنج اثر به کریمه تعلق دارد. به دلیل جدایی کریمه از اوکراین و الحاق آن به روسیه اکنون این پنج اثر به یک چالش جدی برای دولت هلند تبدیل شده است. مقامات کریمه خواهان بازگرداندن این آثار به کریمه شده‌اند، در حالی‌که مسئولان اوکراینی ادعا می‌کنند همه این آثار به موزه‌های اوکراین تعلق داشته و باید به اوکراین هم بازگردانده شود.

در میان این آثار مناقشه‌انگیز یک جعبه کوچک رنگ‌آمیزی‌شده هم وجود دارد. قدمت این جعبه به دودمان «هان» و سلطنت آنان در چین در ۲۰۶ قبل از میلاد می‌رسد. ژاپنی‌ها این اثر را که در اوکراین یافت شد، اما منشأ چینی دارد بازسازی کرده‌اند. آن‌ها هم نسبت به اثر ادعای مالکیت دارند. به این ترتیب در اثر بحران کریمه، نمایشگاهی که بیشتر جنبه نمادین فرهنگی داشت، به چالشی حقوقی بین هلند با سه کشور روسیه، اوکراین و ژاپن تبدیل شده است.

بانک جهانی، طرف دیگر یک نزاع حقوقی

نون نیستشوک، وزیر فرهنگ اوکراین گفته است: «همه آثار به نمایش درآمده در هلند، بدون استثناء به اوکراین بازمی‌گردند. هرچه باشد وزارت فرهنگ اوکراین مجوز خروج این اشیاء را برای برگزاری نمایشگاه در آلمان و هلند صادر کرده.»

از سوی دیگر میخائیل سویدکوژ، مسئول روابط فرهنگی بین‌اللمل در کریمه اعلام کرده است: «آثار باستانی سکاها که از موزه‌های کریمه به اوکراین و از آنجا به آلمان و هلند انتقال پیدا کرده باید به کریمه برگردد.»

سکاها قومی سوارکار بودند که در قرن هشتم پیش از میلاد مسیح در استپ‌های پیرامون دریای سیاه زندگی می‌کردند. آن‌ها از قدیمی‌ترین اقوام به شمار می‌آیند و روابط فرهنگی و تجاری تنگاتنگی با یونانی‌ها داشتند. یونانی‌ها با اهدای هدایایی به سکاها، آنها را وادرار به کشت گندم می‌کردند و گندمی که از این نواحی به دست می‌آمد را به یونان صادر می‌کردند. اشیایی که در نمایشگاه «کریمه؛ جزیره‌ای طلایی در دریای سیاه» از تمدن سکاها به نمایش درآمده، از طلا است و نمایانگر داد و ستدها بین یونان به عنوان یک قدرت بزرگ جهانی و سکاها به عنوان یک قدرت منطقه‌ای‌ست.

در این میان مقامات روسی می‌گویند اوکراین پیش از این طلاهای به دست آمده از منطقه سکاها را به گروی بانک جهانی گذاشته بوده تا بتواند اعتباراتی را به دست بیاورد. به این ترتیب یک سر دیگر نزاع بر سر میراث فرهنگی کریمه، بانک جهانی و بدهی‌های اوکراین است.

میخائیل سویدکوژ پیشنهاد داده است که تا وقتی که از نظر حقوقی مالکیت اشیاء مشخص نشده، آثار هنری به نمایش گذاشته شده در در موزه «آلارد پیرسن» در اروپا بماند.

کریمه؛ جزیره‌ای طلایی

در نمایشگاه «کریمه؛ جزیره‌ای طلایی در دریای سیاه» مجسمه‌ها و قطعات به جای مانده از عمارت‌های ویران‌شده، گلدان‌ها و سنگ گورهایی که در شهر باستانی «پانتیکاپایون» به دست آمده به نمایش گذاشته شده است. یکی از مهم‌ترین این آثار مجسمه زنی است با دم ماهی و با ارتفاع بیش از یک متر. تندیسی از الاهه زیبایی عشق به ارتفاع سه سانتی‌متر و مجسمه یک دلفین از جنس طلا و همچنین یک دشنه با دسته طلا و کلاه‌خودی از طلا با نقش‌ کارزار از دیگر آثار مهم به نمایش گذاشته شده در این نمایشگاه است.

سکاها در کریمه از قرن پنجم پیش از میلاد تا قرن پانزدهم میلادی در بندر «چرسونسوس» پایه‌های تمدنشان را بر مبنای بازرگانی بنیان گذاشتند. دامنه داد و ستدهای آنان اما فقط به یونان محدود نماند. سکاها با ایران و چین هم داد و ستدهایی داشتند. آن‌ها گندم و برده صادر می‌کردند و در ازای آن طلا می‌ستاندند.

یونسکو سال گذشته به دلیل اهمیتی که میراث فرهنگی کریمه برای درک تاریخ مناسبات فرهنگی و تجاری بین شرق و غرب دارد، آثار باستانی بندر «چرسونسوس» را در فهرست میراث جهانی ثبت کرد.