بار دیگر ۱۸ تیر

همان‌طور که پیشتر مشاهده کردید «رادیو زمانه» در مجموعه «پنج سال پیش در چنین روزهایی» همزمان با پنجمین سالگرد انتخابات جنجال‌برانگیز سال ۱۳۸۸ مروری کوتاه و گذرا داشته بر آنچه طی سال یادشده، از پیش از انتخابات ریاست جمهوری دهم تا حدود یک سال پس از آن در ایران رخ داده است.

در هفت ویدئوی قبلی نگاهی داشتیم به آنچه پیش از انتخابات و روز رأی‌گیری در ایران رخ داد. همچنین اعتراض‌ها به نتیجه اعلام‌شده از سوی وزارت کشور را مشاهده کردید که منتهی به سخنان تند و تهدیدآمیز رهبر جمهوری اسلامی در خطبه‌های نماز جمعه ۲۹ خرداد شد. همچنین دیدیم پس از سخنان علی خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی ایران، مردم بار دیگر در خیابان‌های ایران حاضر شدند. در مقابل نیروهای امنیتی شدیدترین برخوردها را با معترضان داشتند. این برخورد منجر به مرگ چندین نفر در اعتراض ها شد. رهبران مردم معترض نیز همچنان بر ادامه اعتراض خود پافشاری کردند و همراه با مردم در خیابان حاضر شدند. در مقابل اما نیروهای امنیتی بر میزان خشونت خود در مقابله با مردم معترض افزودند.

در ویدئوی هشتم، رویدادهای منتهی به ۱۸ تیر سال ۸۸ را به تصویر کشیده‌ایم:

پنج سال پیش در روز هشتم تیر ۱۳۸۸ احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان، پس از بازشماری ۱۰ درصد آرای دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در برابر تلویزیون دولتی جمهوری اسلامی، صحت انتخابات را تائید کرد. دبیر شورای نگهبان در نامه به وزیر کشور، ضمن اعلام صحت انتخابات، شکایت‌های رسیده به شورای نگهبان را وارد ندانست.

در همین روز حسین طائب، فرمانده نیروی مقاومت بسیج گفت که در ناآرامی‌های اخیر ایران عده‌ای برای انجام «خرابکاری» لباس پلیس و بسیج پوشیده بودند. این اظهارات پس از آن صورت گرفت که صدها فیلم و عکس از اقدامات بسیجیان در کشتار، خرابی خانه‌ها و ماشین‌ها و ضرب و شتم مردم در اینترنت منتشر شد.

دوشنبه هشتم تیرماه، همزمان با تأیید "صحت" انتخابات ۲۲ خرداد توسط شورای نگهبان، مردم بار دیگر و در نقاط مختلف کشور به خیابان‌ها ریختند و به‌رغم حضور سنگین نیروهای امنیتی ـ نظامی و لباس شخصی، اعتراض خود را به کودتای انتخاباتی اعلام کردند.

سازمان عفو بین‌الملل از احتمال شکنجه فعالان سیاسی بازداشت شده در ایران، برای وادار کردن آن‌ها به " اعترافات" تلویزیونی ابراز نگرانی کرد. محسن امین‌زاده، عبدالله رمضان‌زاده و مصطفی تاج‌زاده از جمله افرادی بودند که به گزارش عفو بین‌الملل احتمال شکنجه آن‌ها وجود داشت. این افراد در بند ۲۰۹ زندان اوین که از سوی وزارت اطلاعات اداره می‌شد، زندانی بودند.

سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی در بیانیه‌ای از تائید صحت دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران از سوی شورای نگهبان اظهار تأسف کرد و دولت برآمده از این انتخابات را " فاقد مشروعیت" دانست.

میرحسین موسوی در بیانیه نهم خود اعلام کرد که به همراه " اکثریتی از جامعه"، دولت برآمده از دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری را " مشروع" نمی‌داند و به اعتراض‌های خود همچنان ادامه خواهد داد. موسوی که بارها خواستار ابطال نتایج انتخابات شده بود، از مردم ایران خواست که " از ثمربخش بودن اعتراضات قانونی خود ناامید" نشوند.

مهدی کروبی نیز اعلام کرد که دولت برآمده از نتایج این انتخابات را " مشروع" نمی‌داند و با آن " مبارزه" خواهد کرد. آقای کروبی از مردم ایران به خاطر اصرار بر حضور در انتخابات عذرخواهی کرد و نوشت: " شما پیش‌تر و دقیق‌تر می‌دانستید که چه خواهد شد و متوجه شده بودید."

یازدهم تیر ماه ۸۸ خبر پیدا شدن چهار صندوق رأی در ساختمان در حال احداث کتابخانه مرکزی شیراز، شواهد جدیدی از تخلفات گسترده انتخاباتی را برملا کرد. این صندوق‌های رأی زمانی پیدا شد که استاندار فارس و امام‌ جمعه شیراز و خبرنگاران روزنامه‌های محلی شیراز از عملیات احداث ساختمان کتابخانه مرکزی شیراز بازدید می‌کردند.

دوازدهم تیرماه ۸۸ احمد جنتی در نماز جمعه تهران از سلامت انتخابات دفاع کرد و هدف معترضان را انقلاب مخملی دانست و از پخش تلویزیونی احتمالی اعترافات دستگیرشدگان خبر داد و گفت: «عده‌ای دستگیر شدند و اعترافات این‌ها دارد کم کم گرفته می‌شود و هر بخشی که مصلحت باشد باید به اطلاع مردم برسد.»

سیزدهم تیرماه ۸۸ وزارت خارجه بریتانیا گفت گزارش یک روزنامه مبنی بر محاکمه احتمالی یکی از اعضای بازداشت شده سفارت این کشور در تهران را مورد بررسی قرار می‌دهد. میلیبند با رد هرگونه دخالت اعضای سفارت بریتانیا در حوادث اخیر ایران، در خصوص سرنوشت دو کارمند ایرانی در بازداشت این سفارتخانه در تهران، به‌شدت ابراز نگرانی کرد.

پانزدهم تیرماه ۸۸ آیت‌الله خامنه‌ای در تازه‌ترین اظهاراتش کشورهای غربی را به دخالت در امور داخلی ایران متهم کرد و گفت: "برخی از سران کشورهای غربی در سطح رییس‌جمهور، نخست‌وزیر، و وزیر خارجه، در مسائل داخلی ملت ایران که به آن‌ها ارتباطی نداشت صراحتاً دخالت کردند و بعد هم گفتند که در مسائل ایران دخالت نمی‌کنند در حالی که آن‌ها ضمن تشویق به اغتشاش‌گری، مردم ایران را اغتشاش‌گر معرفی کردند."

همزمان با هفتمین روز خاکسپاری کیانوش آسا، یکی از دانشجویانی که در جریانان اعتراضات اخیر توسط لباس شخصی‌ها کشته شد، مراسمی از طرف خانواده وی و با حضور جمع زیادی از فعالان و شهروندان کرمانشاهی در این شهر برگزار شد. کیانوش آسا، دانشجوی کارشناسی ارشد شیمی دانشگاه علم و صنعت بود که در جریان اعتراضات اخیر توسط لباس شخصی‌ها در نزدیکی میدان انقلاب کشته شد.

با نزدیک شدن سالگرد ۱۸ تیر، مسئولان کوی دانشگاه تهران را به مدت دو هفته تعطیل شد. معاون دانشجوئی وزیر علوم بدون اشاره به تعطیلی کوی دانشگاه اعلام کرد این وزارت خانه سرگرم بررسی حوادث اخیر دانشگاه‌هاست و به‌زودی تمامی دانشجویان معترض به کودتای انتخاباتی از ادامه تحصیل محروم خواهند شد.

شانزدهم تیر ۸۸ مراکز دولتی و آموزشی استان تهران، چهارشنبه ۱۷ تیر ماه، به دلیل " آلودگی هوا" تعطیل شد. دولت اعلام کرد از هفدهم تیر به علت آلودگی هوا کلیه مراکز دولتی در استان تهران تعطیل است. این در حالی است که یوسف رشیدی مدیر کنترل کیفیت هوای استان تهران میزان آلودگی هوای امروز تهران نسبت به روز گذشته را کمتر اعلام کرد. هوای استان‌های کردستان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان، بوشهر، هرمزگان و بخش‌هایی از جنوب فارس و آذربایجان غربی نیز تحت تأثیر این پدیده قرار گرفت. باوجود آلودگی شدید هوا در استان‌های مذکور، دولت فقط تهران را که احتمال شکل‌گیری تظاهرات اعتراضی در آن بیشتر بود، تعطیل اعلام کرد.

در همین روز، شانزدهم تیر ۸۸ میرحسین موسوی، محمد خاتمی و مهدی کروبی در دیداری مشترک خواستار پایان یافتن فضای " امنیتی" موجود و آزادی تمامی بازداشت‌شدگان شدند. در این دیدار سه سیاستمدار اصلاح‌طلب، از اظهارات جنتی در نماز جمعه که از ادامه اعتراف گیری‌ها از بازداشت‌شدگان خبر داده بود، اظهار تأسف کردند. آنان اظهارات جنتی را " خلاف قانون و خلاف شرع و ضد بشر" عنوان کرده‌اند. شرکت‌کنندگان در این نشست همچنین اعتراف‌گیری از بازداشت‌شدگان را با رفتارهای " اعراب دوران جاهلیت" با عمار و یاسر، هواداران پیامبر اسلام مشابه دانستند. موسوی، خاتمی و کروبی همچنین خواستار توقف فوری " موج بی‌حاصل" بازداشت‌ها در ایران شدند. بازگشت نیروهای نظامی از سطح خیابان‌ها به پادگان‌ها و آزادی بازداشت‌شدگان از دیگر خواست‌های مطرح در این جلسه بود.

همچنین محمود احمدی‌نژاد سه شنبه شب، در یک سخنرانی تلویزیونی خود را «نماد تغییر» در ایران دانست و گفت: «تغییرات در دولت آینده قابل توجه خواهد بود.» او انتخابات ۲۲ خرداد را «سالم‌ترین»، «زیباترین» و «آزادترین» انتخابات جهان توصیف کرد و گفت که این انتخابات، منشاء تحولات بزرگ در منطقه و جهان خواهد شد.

شبانگاه هفدهم تیر ماه ۸۸ در واکنش به حمله بسیج به خانه‌های مردم، یک مراسم اعتراضی در سعادت آباد برگزار شد. در این مراسم حدود ۳۰۰ نفر شرکت کردند. بنا به گفته شاهدان عینی، نیروهای بسیجی برای جلوگیری از فریادهای شبانه الله‌اکبر از بام‌های منازل دیشب نیز وارد این محله شدند.

همزمان با فرا رسیدن هجدهم تیرماه مقامات ایران تهدید کردند که با معترضانی که در این روز به خیابان بیایند، "برخورد شدید" خواهند کرد. فراخوانی که طی روزهای گذشته از طریق فیس‌بوک، پست الکترونیکی و سایت‌های اینترنتی منتشر شد، مردم را به " راهپیمایی سکوت" در روز ۱۸ تیر دعوت کرده بود، اما مرتضی تمدن، استاندار تهران گفت: " اگر افراد معدودی بخواهند با گوش دادن به فراخوان شبکه‌های ضد انقلاب، تحرک ضد امنیتی داشته باشند زیر گام‌های مردم هوشیار ما له خواهند شد."

با وجود تهدید مقامات امنیتی و نظامی، مردم در نقاط مختلف کشور، در این روز به خیابان‌ها آمدند. تجمع مردم بعد از مدتی کوتاه با حرکت‌های خشونت آمیز نیروهای امنیتی، نظامی و لباس شخصی رو به رو شد که از یک سو تیرهوایی شلیک می‌کردند واز طرف دیگر می‌کوشیدند با شلیک گاز اشک آور، آن‌ها را متفرق کنند. با بالا گرفتن شعارها که در برخی نقاط با گفتن "مجتبی، مجتبی، بمیری، رهبری رو نبینی" به فرزند آیت‌الله خامنه‌ای نیز رسید، نیروهای ضد شورش، به طرز بی‌سابقه ای به ضرب و شتم مردم پرداختند. شعار مذکور اولین بار بود که داده می‌شد.

در بخش نهم از مجموعه «پنج سال پیش در چنین روزهایی» نگاهی خواهیم داشت به یک نماز جمعه تاریخی دیگر در تیر ۸۸ و دادگاه‌های نمایشی که از سوی حکومت برای معترضین بازداشت شده برگذار شد.