نخستین فرود یک کاوشگر بر یک ستاره‌ دنباله‌دار

آژانس فضایی اروپا از ۱۰ سال پیش تاکنون منتظر فرارسیدن امروز است. ۲ مارس ۲۰۰۴ فضاپیمای «رزتا» همراه با کاوشگر «فیله» سفرش را به سوی ستاره‌ دنباله‌دار «چوریوموف- گراسیمنکو/۶۷ پی» (معروف به «چوری») آغاز کرد.

اکنون فضاپیمای «رزتا» پس از پیمودن شش میلیارد کیلومتر، امروز، چهارشنبه، ۱۲ نوامبر، ساعت ۳۵ :۸ صبح به وقت گرینویچ به مقصد می‌رسد و کاوشگر «فیله» را مانند یک بمب به سوی ستاره‌دنباله‌دار «چوری» پرتاب می‌کند. کاوشگر «فیله» می‌بایست با برخورداری از جاذبه ستاره‌دنباله‌دار «چوری» بر سطح آن فرود بیاید.

فراز و نشیب‌های یک فرود تاریخی

فرود کاوشگر «فیله» از ارتفاع ۲۲ کیلومتری بر سطح پوشیده از یخ و سنگ ستاره‌دنباله‌دار «چوری» هفت ساعت طول می‌کشد. معلوم نیست که عملیات فرود با موفقیت انجام شود.

اشتفال اولامک، مدیر پروژه کاوشگر «فیله» به اشپیگل آن‌لاین گفته است: «بزرگ‌ترین خطری که پروژه را تهدید می‌کند، عملیات فرود است. نمی‌دانیم که سطح ستاره‌ دنباله‌دار سخت است یا نرم. وقتی متوجه می‌شویم که کاوشگر فرود آمده باشد.»

محل فرود بر سطح ستاره‌دنباله‌دار «چوری» را «اجلیکا» نامیده‌اند. به این محل نور خورشید می‌تابد و به این ترتیب کاوشگر «فیله» می‌تواند انرژی مورد نیازش را از طریق نور خورشید تأمین کند. این محل همچنین تقریبا مسطح و نسبتا هموار است.

اولامک درباره محل فرود کاوشگر می‌گوید: «محل فرودی که برای کاوشگر در نظر گرفتیم بیضی‌شکل است به قطر تقریبا یک کیلومتر. دقیقا نمی‌‌توان پیش‌بینی کرد که کاوشگر در کدام قسمت این بیضی فرود می‌‌آید. همینطور زمان فرود را هم نمی‌توان به دقت از قبل پیش‌بینی کرد.»

احتمال اینکه کاوشگر «فیله» محل فرود را نیابد تقریبا وجود ندارد. این احتمال اما وجود دارد که کاوشگر با یکی از سه ‌پایه‌اش بر یک شیب بلند یا بر تخته‌سنگی ناهموار فرود بیاید و واژگون شود. اگر شیب محل فرود بیشتر از ۳۰ درجه باشد، امکان دارد آنتن‌های کاوشگر رو به پایین قرار بگیرند و سه‌پایه آن رو به بالا. در این صورت ارتباط با آن برقرار نمی‌شود و پروژه شکست می‌خورد. اما اگر به پهلو بغلتد، همچنان می‌توان با آن ارتباط برقرار کرد.

تلاش برای یافتن منشأ منظومه شمسی

نیروی جاذبه ستاره‌ دنباله‌دار «چوری» اندک است. برای اینکه کاوشگر «فیله» در محل فرود مستقر باشد، طراحان آن را به گونه‌ای ساخته‌اند که هنگام فرود، پایه‌هایش به سطح ستاره‌دنباله‌دار پیچ شود و دو میله به شکل نیزه نیز به عنوان لنگر عمل می‌کنند. تراستر فرودگر هم در صورت لزوم به کار گرفته می‌شود که مانع از پرتاب کاوشگر به فضا شود. وقتی این تدابیر مؤثرند که سطح ستاره‌دنباله‌دار نه آنقدر نرم باشد که پیچ‌ها سفت نشوند و نه آنقدر سخت باشد که پیچ‌ها نتوانند فروبروند.

کاوشگر «فیله» پس از فرود می‌تواند با ۱۰ ابزاری که در اختیار دارد، تحقیقاتش را درباره ستاره‌دنباله‌دار آغاز کند. دانشمندان قصد دارند از سطح ستاره‌دنباله‌دار «چوری» نمونه‌برداری کنند و به عناصر تشکیل‌دهنده‌اش پی ببرند و همچنین مدار مغناطیسی ستاره‌دنباله‌دار «چوری» را اندازه‌گیری کنند. دانشمندان قصد دارند با کاوش پیرامون ستاره‌دار دنباله‌دار «چوری» به منشأ منظومه شمسی پی ببرند.

ستاره‌های دنباله‌دار چهار میلیارد و ۶۰۰ میلیون سال پیش، هنگامی که منظومه شمسی به وجود آمد، پدید آمده‌اند. با به دست آوردن اطلاعاتی درباره مواد تشکیل‌دهنده آن‌ها می‌توان به سرمنشأ پیدایش زندگی در کره زمین هم پی برد.

یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون یورو هزینه این پروژه بوده است. کاوشگر «فیله» می‌بایست حداقل یک هفته اطلاعاتی درباره ستاره‌ دنباله‌دار «چوری» به زمین ارسال کند. دانشمندان اما امیدوارند که مأموریت «فیله» تا ماه مارس ۲۰۱۵ ادامه پیدا کند. در مارس ۲۰۱۵ «فیله» به خورشید آنقدر نزدیک می‌شود که تجهیزات آن در اثر گرمای زیاد از بین می‌رود.