واشنگتن پست: آمریکا از اهداف خود در مذاکره با ایران دور شده است

نگرانی عمده منتقدان اوباما این است که مذاکراتی که با هدف از بین بردن امکان تولید سلاح‌های هسته‌ای آغاز شد، تبدیل به برنامه‌ای برای پذیرش محدود قابلیت هسته‌ای ایران شده است.

مقاله‌ای که با امضای «شورای سردبیری» در روزنامه واشنگتن پست در تاریخ ۵ فوریه / ۱۶ بهمن ماه منتشر شد، مهم‌ترین نگرانی‌های نمایندگان کنگره، تحلیل‌گران وزارت امور خارجه و مقامات دولتی آمریکا را نسبت به دور شدن کابینه بارک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا، از اهداف اولیه مذاکره با ایران، لیست کرده است.

با اینکه شورای سردبیری واشنگتن پست از مذاکرات با ایران استقبال کرده است و نسبت به توافق موقت با این کشور نیز موضع مثبتی دارد، این نشریه بر این باور است که «نگرانی‌های منتقدان سزاوار گفت‌وگوی بیشتر» است؛ قبل از اینکه همه «در مقابل عمل انجام شده قرار گیرند».

کدام نگرانی‌ها؟

واشنگتن پست مشکلات مطرح شده توسط تحلیل‌گران و مقاماتی چون هنری کیسینجر، وزیر امور خارجه سابق و مشاور مجلس نمایندگان در امور سیاست خارجه، سناتور تیموتی مایکل کین، نماینده دمکرات ویرجینیا را در سه نقد عمده مطرح می‌کند.

۱ – فرایند مذاکرات که با هدف از بین بردن پتانسیل ایران برای تولید سلاح‌های هسته‌ای آغاز شد، اکنون تبدیل به یک برنامه تکامل یافته تساهل و تسامح برای پذیرش و به طور موقت محدود کردن توانایی‌های هسته‌ای این کشور شده است.

۲ - در طی مذاکرات، دولت اوباما با تلاش‌های فزاینده ایران برای گسترش نفوذ خود در خاورمیانه مقابله جدی نکرده است. به نظر می‌آید که اوباما آماده است که تهران را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای بپذیرد؛ حتی با وجود اینکه این نوع سیاست در رابطه آمریکا با دیگر متحدانش در منطقه از جمله با اسرائیل هزینه در بر خواهد داشت.

۳ – از صحبت‌های اوباما بر می‌آید که او به دنبال نهایی کردن مفاد توافق‌نامه‌ای با ایران است که به موجب آن تحریم‌های تاکنون تصویب شده توسط کنگره به حالت تعلیق در خواهد آمد. این مفاد بدون در نظر گرفتن رأی دو مجلس نمایندگان مردم آمریکا - کنگره و سنا – و با تهدید وتو رأی آن‌ها به موجب تصویب تحریم‌های بیشتر، توسط دولتی موافقت می‌شود که کمتر از دو سال به پایان دوره آن مانده است.

به عبارتی، توافقی که پیامدهای بلندمدت مسئله گسترش تسلیحات هسته‌ای ایران را در رابطه با امنیت ملی ایالات متحده برنامه‌ریزی می‌کند، به طور یک‌جانبه توسط رئیس‌جمهوری برنامه‌ریزی می‌شود که کمتر از دو سال دیگر در قدرت نخواهد بود.

نقد کیسینجر به یک‌جانبه بودن مذاکرات

هنری کیسینجر بر این باور است که مذاکرات با ایران هم در فضای بین‌المللی و هم در داخل آمریکا به صورت یک‌جانبه توسط دولت اوباما پیش برده می‌شود.

هنری کیسینجر که در سال‌های آتی به عنوان مشاور ارشد سیاست خارجی آمریکا در کمیته‌های مختلف دو مجلس نمایندگان آمریکا حضور دارد، اخیراً مقابل «کمیته نیروهای نظامی» مجلس سنای آمریکا حاضر شد و به پرسش‌های این کمیته پاسخ داد. این تحلیل‌گر سیاست خارجی بر این باور است که مذاکراتی با رهبری اتحادیه اروپا و همکاری گروه ۵+۱ با ایران آغاز شد، اکنون با مذاکرات یک‌جانبه آمریکا و ایران ادامه می‌یابد.

همچنین او می‌گوید مذاکرات از هدف خود برای «مقابله با قابلیت ایران به منظور توسعه یک برنامه هسته‌ای نظامی» دور شده است و اکنون مذاکره بر سر «وسعت توانایی‌هایی هسته‌ای» ایران است.

آنچه با هدف از بین بردن توانایی ایران برای غنی‌سازی اورانیوم آغاز شده اکنون تبدیل به معامله‌ای شده است که اجازه باقی ماندن زیرساخت‌های هزار سانتریفیوژ را به ایران می‌دهد. تنها گزینه‌ای که مطرح است اکنون محدود کردن و نظارت بر صنعتی است که می‌توانند در سال‌های آتی ایران را به ساخت کلاهک هسته‌ای نزدیک کند.

پاسخ دولت اوباما این است که این معامله همچنان آینده‌نگر است چرا که محدودیت‌ها به اندازه کافی در نظر گرفته شده‌اند. اگر چنانچه ایران به سمت تولید کلاهک هسته‌ای حرکت کند، جهان آمادگی و زمان کافی برای پاسخگویی به چنین تهاجمی را خواهد داشت.

کیسینجر همچنین باور دارد که یک‌جانبه بودن این مذاکرات موجب شده که آرایش قدرت در منطقه به هم بریزد. او احتمال می‌دهد که مذاکرات ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای این کشور، عربستان سعودی، مصر و ترکیه و کشورهای دیگر در منطقه را ناچار کند که برای مطابقت با قابلیت هسته‌ای ایران، برنامه‌های مشابهی را دنبال کنند.

به گفته کسینجر این مشکل بزرگی است چرا که مذاکراتی که برای «جلوگیری از گسترش سلاح‌های هسته‌ای» آغاز شده اکنون تبدیل به روشی برای «مدیریت قابلیت تولید سلاح‌های هسته‌ای» در منطقه خاورمیانه شده است. این مدیریت در بلندمدت بی‌آسیب نخواهد بود و خطر مشتعل شدن اختلاف‌های سیاسی این کشورها به خاطر رقابت بر سر قابلیت‌های هسته‌ای را افزایش خواهد داد.

مقایسه برنامه هسته‌ای ایران با تجربه مذاکرات با کره شمالی

تیموتی مایکل کین مذاکرات ایران با آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای این کشور را با روند تکامل برنامه هسته‌ای کشور کره شمالی مقایسه می‌کند. او بر این باور است که همان‌طور که تلاش‌های ایالت متحده آمریکا برای مذاکره با کره شمالی به قصد جلوگیری این دستیابی این کشور به بمب هسته‌ای شکست خورد، مذاکرات با ایران هم در نهایت شکست خواهد خورد.

«در مورد کشوری که ثابت شده بسیار غیر قابل اعتماد است، احتمال زیاد نتیجه نهایی به وضعیتی که در کره شمالی با آن مواجه شدیم، شبیه خواهد بود؛» این را کین می‌گوید. تلاش‌های ایالات متحده در مذاکره با کره زمانی شکست خورد که رژیم این کشور به طور مخفیانه امکانات هسته ای‌اش را گسترش داد و به کلاهک هسته‌ای دست یافت.

انتقاد به قدرت‌بخشی جایگاه ایران در منطقه

تیموتی کین همچنین به نقش ایران در حمایت از تروریسم جهانی اشاره می‌کند و باور دارد که مذاکرات هسته‌ای نمی‌تواند در خلاء و بدون در نظر گرفتن نقش ایران در بر هم زدن نظم بین‌المللی پیش برود.

این شامل هدف از بین بردن اسرائیل، حمایت از حزب‌الله لبنان، حکومت بشار اسد و از شیعه‌های حوثی یمن نیز می‌شود. به نظر کین ایران در براندازی دولت عبد ربه منصور هادی در یمن به کمک کودتای شیعه‌های حوثی نقش داشته است.

با وجود همه این رفتارهای «خصمانه» ایران در منطقه، اوباما به سیدعلی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، اطمینان داده است که دو کشور در منطقه منافع مشترکی دارند.

تیموتی کین که خود تعلق حزبی به دولت اوباما دارد می‌گوید که تهران «هم اکنون در فعالیت‌هایی برای بی‌ثبات کردن دولت‌های نزدیک به آمریکا از بحرین تا مراکش، درگیر است.» او می‌گوید چرا دولت اوباما به مانند دولت‌ها پیش از او، به جای اینکه رقابت برای هژمونی ایران در منطقه ایجاد کند، مشغول تثبیت جایگاه ایران در کشورهای منطقه مانند عراق، سوریه و لبنان است. این سیاست دولت اوباما، زنگ خطری برای دولت‌های نزدیک به امریکا مانند اسرائیل، عربستان سعودی، اردن و ترکیه است.