آسیه جبار، مدافع حقوق زنان مسلمان درگذشت

آسیه جبار، نویسنده و فیلمساز الجزایری، در ۷۸ سالگی در بیمارستانی در پاریس درگذشت. در هفته جاری پیکر او در زادگاهش، در شهر ساحلی «شرشال» در نزدیکی الجزیره به خاک سپرده می‌شود.

آسیه جبار یکی از سرشناس‌ترین و اثرگذار‌ترین نویسندگان الجزایر بود. در سال‌های گذشته نام او در میان نامزدهای نوبل ادبی به چشم می‌خورد. او در دانشگاه‌های الجزایر، فرانسه و آمریکا نیز مدتی را به تدریس گذراند.

آسیه جبار یک نویسنده سیاسی بود. او در آثارش و همچنین در زندگی اجتماعی‌اش همواره برای حقوق زنان مسلمان و برای استقلال الجزایر کوشید. یکی از مهم‌ترین موضوعات رمان‌های او جایگاه اجتماعی زن در کشورهای اسلامی و پیامدهای استعمار در الجزایر است.

آسیه جبار در سال ۱۹۳۶ در شهر ساحلی «شرشال» متولد شد. نام واقعی او فاطمه الزهراء املحاین بود.

آسیه جبار هنگامی که فقط ۱۸ سال داشت، به فرانسه مهاجرت کرد. در سال ۱۹۵۷ با انتشار رمان «تشنگی» به شهرت رسید. او در این رمان سرگذشت یک زن جوان مسلمان را روایت می‌کند که هم برای رسیدن به استقلال در زندگی‌اش تلاش می‌کند و هم برای استقلال الجزایر می‌کوشد.

جبار یک سال بعد رمان «بی‌صبران» را منتشر کرد. در این رمان هم قهرمان داستان تلاش می‌کند سنت‌های مردسالارانه را زیر پا بگذارد و آزادی و استقلالش را به عنوان یک زن آگاه به دست آورد.

منتقدان عرب‌زبان از او انتقاد می‌کردند که به جای آنکه در اندیشه استقلال الجزایر باشد، به فکر استقلال زنان است. همچنین بر او خرده می‌گرفتند که آثارش را به زبان فرانسه که زبان اشغالگران است می‌نویسد.

آسیه جبار در سال‌های دهه ۱۹۷۰ چند فیلم مستند به زبان عربی ساخت. او در این فیلم‌ها تلاش کرد واقعیت‌های زندگی روزانه مردم در الجزایر را نشان دهد. او در این آثار به زندگی زنان الجزایری در روستا‌ها و شهرهای دورافتاده توجه می‌کرد.

رمان‌ها و داستان‌های آسیه جبار «چند صدایی»‌‌ست. او شخصیت‌هایش را که در اغلب مواقع از میان زنان برمی‌گزیند به سخن گفتن وامی‌دارد و هم‌زمان تاریخ استعمار را روایت می‌کند و زندگی شخصیت‌هایش را با تاریخ مبارزات رهایی‌بخش درمی‌آمیزد.

آسیه جبار جوایزی را هم از آن خود کرده است: جایزه مارگریت یورسنار (بوستون)، جایزه نشریه مطالعات فرانسوی و جایزه صلح ناشران آلمان.

او در سخنرانی‌اش به مناسبت دریافت جایزه صلح ناشران آلمان گفت: «من از یک تربیت اسلامی برخوردارم، اما با فرهنگ اسلامی به خاطر محدودیت‌هایی که برای انسان‌ها قائل می‌شود و شایست‌ها و نبایست‌هایش سر ستیز داشتم و با این‌حال نتوانستم کاملاً خود را از این فرهنگ برهانم. به زبان فرانسه می‌نویسم که زبان استعمارگران است، و با این زبان هم می‌اندیشم، اما زبان عاطفی من، زبانی که با آن عشق می‌ورزم و با آن رنج می‌برم و با آن عبادت می‌کنم، زبان مادری‌ام است. به این زبان است که من می‌توانم به عنوان یک زن بگویم: نه»

در مجموع از آسیه جبار ۱۵ رمان منتشر شده است. آثار او به ۲۰ زبان ترجمه شده است.