نشست ادبی رادیو زمانه در آمستردام
۹ نویسنده و شاعر فارسی‌زبان مقیم هلند در کافه مضراب، در یک روز آفتابی، در محیطی صمیمانه و با شرکت گروه کثیری از علاقه‌مندان به ادبیات معاصر ایران.
نخستین نشست ادبی رادیو زمانه با حضور ۹ نویسنده و شاعر فارسی‌زبان مقیم هلند در کافه مضراب شهر آمستردام، در محیطی صمیمانه و با شرکت گروه کثیری از علاقمندان به ادبیات معاصر ایران برگزار شد.
در نشست ادبی رادیو زمانه نسیم خاکسار، مهرناز صالحی، مرسده هاشمی، رضا کشاورزی، نارسیس زهره‌نسب، امیر حسین افراسیابی، فیروزه فرجادنیا، ناصر فاخته و شهزاده سمرقندی داستان‌ها و اشعارشان را خواندند. اجرای این برنامه را حسین نوش‌آذر به عهده داشت.
در فواصل بین داستانخوانی‌ها و شعرخوانی‌ها نوازندگان سنتور و تنبک قطعاتی از موسیقی ملی ایران را نیز اجرا کردند.
نویسندگان و شاعران شرکت‌کننده در نخستین نشست ادبی رادیو زمانه از دو نسل از نویسندگان تبعیدی و مهاجر بودند و آنچه که آنها را به هم پیوند می‌داد، علاوه بر زبان فارسی، تجربه زیستن در هلند بود. همه این شاعران و نویسندگان آثاری نیز به زبان هلندی منتشر کرده‌اند یا در دست انتشار دارند.
با یاد سپانلو و دانشور
در آغاز نشست ادبی رادیو زمانه، حسین نوش‌آذر نخست از رضا دانشور و محمد علی سپانلو یاد کرد که هر دو در اثر ابتلا به بیماری سرطان در آستانه برگزاری این برنامه، در خرداد ماه سال جاری درگذشتند. سپس نسیم خاکسار جستار «قصه‌پردازی در متن‌های کهن فارسی» را خواند. او در این جستار پژوهشی یکی از قصه‌های قرآنی به روایت ابوبکر عتیق نیشابوری را با متنی از تورات مقایسه می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه عرفان ایرانی تلاش کرده است خشونت مذهبی را در طول تاریخ مهار کند.
مهرناز صالحی سپس دومین داستان از مجموعه «پنج‌گانه»اش (نشر آیدا، بوخوم، آلمان) را اجرا کرد: روایتی از مشکلات زندگی پناهجویان در یک هتل که با خشونت و آزار و بدمستی درآمیخته است. این داستان که به لحاظ بازآفرینی لحن و صدای راوی سردرگم و به بن‌بست رسیده‌اش و همچنین از نظر ضرباهنگ (ریتم) دستاوردی‌ست، مورد توجه حاضران قرار گرفت.
پیش از این در سال ۲۰۱۰ از مهناز صالحی «وسوسه‌های آبی» منتشر شده است. او همچنین با گروه «شاندیز» همکاری می‌کند.
تصاویری از نخستین نشست ادبی رادیو زمانه (عکس‌ها: علی اسکندرزاده)
آب‌های بیم
پیش از آنکه مرسده هاشمی، پاره‌ای از رمانش را بخواند، مجری برنامه از پناهجویانی که از سوریه و اریتره خود را از طریق دریای مدیترانه به اروپا می‌رسانند یاد کرد و سپس شعر «دریا» از سروده‌های یدالله رویایی را به یاد همه پناهجویانی که در دریای مدیترانه غرق شده‌اند، خواند:
دریا!
ای بی‌گناهی متلاطم –
در آب‌های فاجعه!
در آب‌های بیم:
آب هزار گیسو،
آب هزار پلک،
آب هزار حاثه در تنگه‌های دور
آب اتاق‌های دربسته –
در خلوت پرنده‌های محجر
دهلیزهای درهم،
که جنحه و جنایت را در عمق‌ها پنهان می‌کنند.
مرسده هاشمی که صدایی خوش نیز دارد و در زمینه موسیقی سنتی تعلیم دیده، فرازی از رمانش را خواند. پس از اجرای قطعاتی از موسیقی ملی ایران با تنبک و سنتور، رضا کشاورزی دو داستان «قرار ما ساعت پنج بود» و «مسافر مسجد سلیمان» را خواند. در این بخش از برنامه همچنین مجری به مناسبت پانزدهمین سالگرد درگذشت هوشنگ گلشیری از او و از برخی از آثار برجسته این نویسنده فقید ایرانی و از جایزه ادبی بنیاد هوشنگ گلشیری به عنوان نخستین جایزه ادبی غیر دولتی در ایران تجلیل کرد. شعر «سایه» از بهمن فرسی نیز که در انتقاد اندیشه سلطان‌پرور در فرهنگ ایرانی سروده شده، و توسط مجری در فاصله بین برنامه ها خوانده شد مورد استقبال حاضران قرار گرفت. فرسی در فرازی از این شعر چنین می‌گوید:
من از سرزمینی می‌آیم
که ساکنانش
سایه را به روشن
ترجیح می‌دهند
و از سایه خود می‌ترسند
و در زیر سایه شما نفس می‌کشند
و آرزومندند
که سایه سرکار
از سر آنها کم نشود
از رضا کشاورزی در سال ۲۰۰۷ مجموعه داستان «قصه‌های کولی» توسط انتشار موندیوس به زبان هلندی منتشر شده. او مجموعه داستانی هم به فارسی نوشته که از وزارت ارشاد اسلامی مجوز نشر دریافت نکرده است.
نارسیس زهره‌نسب، شاعر و داستان‌نویس بخشی از اشعارش را خواند. از او مجموعه داستان «عبور معطر» توسط نشر ققنوس و هیلا در تهران منتشر شده و اکنون نیز در حال نوشتن رمانی‌ست.
از جنگ اصفهان تا ادبیات واقع‌گرای ایران
امیر حسین افراسیابی، از شاعران حلقه جنگ اصفهان که از او تاکنون مجموعه اشعار متعدد به زبان فارسی و هلندی منتشر شده روی صحنه آمد و برخی از اشعارش را خواند. شعرخوانی او مورد توجه شرکت‌کنندگان در نخستین نشست ادبی رادیو زمانه قرار گرفت. در سال جاری مجموعه شعر «خانه‌ای که خانه ما نیست» از امیر حسین افراسیابی توسط نشر جشمه در تهران منتشر شده است.
پیش از آغاز سومین بخش برنامه، حسین نوش‌آذر به مشکلات زیست‌محیطی در ایران به عنوان یکی از موضوعات محوری رادیو زمانه اشاره کرد و شعری از اکبر اکسیر را خواند. او همچنین درباره جنگ اصفهان به عنوان یکی از حلقه‌های ادبی جریان‌ساز و جایگاه امیر حسین افراسیابی در شعر معاصر ایران سخن گفت.
فیروزه فرجادنیا نخستین نوییسنده‌ای بود که در بخش سوم نشست ادبی رادیو زمانه داستانی برای حاضران خواند. او که در کرمانشاه متولد شده، از طریق آثار صمد بهرنگی و علی اشرف درویشیان با ادبیات داستانی آشنا شده است. پیش از این رمان «پرنده نامه‌‌بر» از فیروزه فرجادنیا به زبان هلندی توسط انتشارات «یورگن ماس» انتشار یافته. او نمونه‌ای از ادبیات داستانی واقع‌‌گرا و اجتماعی ایران با درنمایه اعتیاد و پیامدهای آن به لحاظ فروپاشی شخصیت را عرضه کرد.
ناصر فاخته، شاعر و مترجم ایرانی برخی از اشعارش را برای حاضران خواند. فاخته مجموعه داستان «داستان‌های دهکده اوین» (انتشارات آرش، سوئد) و مجموعه شعر «سفر شب» (انتشارات اندیشه آزاد) را به زبان فارسی منتشر کرده است.
«کسی دیگر» (انتشارات بالانس، ۱۹۹۶، آمستردام) نخستین اثر او به زبان هلندی‌ست.
از آمستردام تا سمرقند
پیش از آغاز داستانخوانی شهزاده سمرقندی، مجری برنامه از شهریار عدل، باستان‌شناس و تاریخدان ایرانی یاد کرد که چندی پیش در پاریس درگذشت. شهریار عدل اشرافیت قومی فارس‌ها بر دیگر اقوام و ملیت‌های ساکن فلات ایران را نفی می‌کرد و اعتقاد داشت که خاستگاه زبان و فرهنگ فارسی فراتر از مرزهای سیاسی امروز ایران است.
شهزاده سمرقندی که به تازگی رمان «زمین مادران» او منتشر شده است، فرازی از این رمان را در پابان نخستین نشست ادبی رادیو زمانه خواند: روایتی از سه نسل از زنان در سمرقند دوران شوروی که زندگی نسل سوم با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی درمی‌آمیزد و با تجربه مهاجرت گره می‌خورد.
پایان‌بخش برنامه ادبی رادیو زمانه موسیقی زنده بود.
الی راد، مدیر تولید این برنامه بود و در انجام این وظیفه از همکاری نیلوفر نصرتی و کبری قاسمی نیز برخوردار شده بود. شهزاده سمرقندی، علی فتوتی، هومن راورپور، علی اسکندرزاده و فرجام سعیدی صدابرداری و فیلمبرداری از این برنامه را به عهده داشتند.
نظرها
نظری وجود ندارد.