شورای امنیت راه را برای برداشتن تحریم‌ها علیه ایران باز کرد

شورای امنیت سازمان ملل در جلسه دوشنبه ۲۰ژوئيه/۲۹تير، به اتفاق آرا بر مبنای توافق هسته‌ای با ايران در وین قطعنامه برداشتن تحریم‌های مصوب این شورا در مورد ایران را تصویب کرد. اين نشست با حضور پنج عضو دائم و ۱۰ عضو غير دائم برگزار شد و تمامی اعضا به قطعنامه تهیه شده توسط ایالات متحده آمریکا رای مثبت دادند.

اين قطعنامه‌ تمام قطعنامه‌های پيشين شورای امنیت عليه ايران را لغو می‌کند و توافق هسته‌ای ايران با قدرت‌های جهانی را به رسميت می‌شناسد.

پيش از اين نشست نيز وزرای خارجه اتحاديه اروپا توافق هسته‌ای را به تصويب رساندند.

قطعنامه امروز شورای امنيت، تمام اعضای سازمان ملل را به اجرای توافق هسته‌ای به دست آمده با ايران موظف می‌کند.

پس از تصویب این قطعنامه چنانچه عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ساعاتی پیش اعلام کرده بود، دولت ایران بیانیه‌ای منتشر کرد که بنابر  آن تهران از این پس مشروعیت تحریم‌های پیشین را به رسمیت نمی‌شناسند.

تصمیم امروز شورای امنیت، به معنای لغو اتوماتیک همه مجازات‌های مصوب این شورا نیست. همه چیز موکول و مشروط به راستی‌آزمایی توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.

همچنین ماده‌ای که از سوی تیم مذاکره‌کننده آمریکایی به متن نهایی توافق ایران و ۱+۵ اضافه شده است، تصریح می‌کند که اگر شورای امنیت قطعنامه جدیدی را برای لغو قطعنامه‌های پیشین تأیید کند، باید ۹۰ روز برای اجرای قطعنامه جدید صبر کند. این مهلت ۹۰ روزه زمانی است که تیم مذاکره‌کننده آمریکا برای بررسی‌های متن توافق توسط کنگره در نظر گرفته‌اند.

مخالفان داخلی تصویب قطعنامه در ایران

پیش از تصویب این قطعنامه ۱۴ تن از نمايندگان مجلس ايران در نامه‌ای به حسن روحانی، رئيس جمهوری ايران و علی لاريجانی رئيس مجلس، بر حق هرگونه «تحفظ و شرط» درباره قطعنامه شورای امنيت برای ايران تاکيد کردند.

اين نمايندگان نمايندگان يادآور شدند مطابق اصول ۷۷، ۱۲۵ و ۱۷۶ قانون اساسی، و قانون حفظ و صيانت از دستاوردهای هسته‌ای که اخيراً در مجلس به تصويب رسيد، هر متنی که برای دولت جمهوری اسلامی ايران تعهدآور باشد محتاج تصويب در مراجع قانونی کشور است.

در بخشی از اين نامه آمده است: از آنجا که متن جمع‌بندی وين که به «برجام» ( برنامه جامع اقدام مشترک) موسوم شده و مبنای قطعنامه شورای امنيت است، هنوز در داخل کشور به تائيد و تصويب نرسيده است، در صورت طی مراحل قانونی نيز حق هرگونه «تحفظ و شرط »درخصوص اين قطعنامه برای جمهوری اسلامی ايران محفوظ خواهد بود.

اين نامه به امضای نمايندگانی از جمله ،غلامعلی حداد عادل، عليرضا زاکانی، احمد توکلی، الياس نادران و غلامرضا مصباحی مقدم رسيده است.

در واکنشی دیگر نیز محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه ایران اعلام کرد: «برخی از مواردی که در این پیش‌نویس مندرج شده، مشخصاً مغایر و در تناقض با خطوط قرمز مهم جمهوری اسلامی ایران، به‌ویژه درمورد توانمندی‌های تسلیحاتی بوده و هیچ‌گاه مورد پذیرش ما نخواهد بود.»

فرمانده کل سپاه از شورای امنیت سازمان ملل خواست «تا وقت خود را برای تصویب این پیش‌نویس به بطالت نگذرانند.»

اعتراض کنگره آمریکا به تقدم رأی‌گیری در شورای امنیت

رأی‌گیری در شورای امنیت سازمان ملل در مورد قطعنامه ۱۴ صفحه‌ای این شورا که مراحل تعلیق تحریم‌های هسته‌ای در صورت همکاری ایران با آژانس را زمان‌بندی و اجرایی می‌کند، با مخالفت شدید برخی از نمایندگان کنگره در واشنگتن مواجه شده است.

قانون‌گذاران کنگره از کابینه اوباما خواسته بودند که رأی روز دوشنبه شورای امنیت را متوقف کند و اجازه دهد که کنگره ابتدا رأی دهد و سپس در شورای امنیت رأی‌گیری شود.

سناتور جمهوری‌خواه جان باراسو از ایالت وایمنیگ روز دوشنبه گفت رأی شورای امنیت، کنگره آمریکا را «دور زده» است. او برای توضیح وضعیت کنگره در مقابل رأی شورای امنیت از اصطلاحی در تحلیل فوتبال آمریکایی استفاده کرد و گفت این یک نوع «اند ران» (end-run) است که به این مفهوم است که اقدام شورای امنیت تلاشی انحرافی برای دور زدن کنگره و برای از میان برداشتن مشکل ایران هسته‌ای بدون مقابله مستقیم است.

سناتور دمکرات بن کاردین هم که عضو کمیته روابط خارجی مجلس سناست روز دوشنبه به «فاکس نیوز» گفت: «من نمی‌فهمم اینها برای چه اول به سراغ شورای امنیت سازمان ملل رفته‌اند؟ آنها باید پس از ۶۰ روز بررسی کنگره به شورای امنیت می‌رفتند. با این رأی‌گیری هیچ چیز به دست نمی‌آورند.»

جان کری در وین سعی کرده بود خواسته قانون‌گذاران آمریکا مبنی بر اینکه رأی کنگره به رأی شورای امنیت تقدم یابد را دنبال کند، اما این خواسته با مخالفت همه کشورهای عضو ۵+۱ مواجه شده بود.

او روز یکشنبه، یک روز قبل از رأی‌گیری در شورای امنیت، در گفت‌وگو با شبکه تلوزیونی «ای‌بی‌سی» نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره را سرزنش کرد و گفت: «این خودمحوری برخی را نشان می‌دهد که گمان می‌کنند فرانسه، روسیه، چین، آلمان و بریتانیا باید برای انجام هر کاری از کنگره آمریکا اجازه بگیرند».

کابینه اوباما پیش از به نتیجه رسیدن مذاکرات ۵+۱ و ایران در وین با دمکرات‌ها و جمهوری خواهان مجلس نمایندگان آمریکا جلساتی برگزار کرد که درنتیجه این جلسات مجلس نمایندگان و دولت اوباما یک قرارداد مشترک را جایگزین «لایحه ایران» کردند.

«لایحه ایران» پیش از این قرار مشترک نظارت کنگره بر توافق با ایران را پیشنهاد می‌داد. پس از تصویب قرار مشترک دمکرات‌ها و جمهوری‌خواهان، «طرح مشترک و جامع برای ایران هسته‌ای» جایگزین «لایحه ایران» شد و نظارت کنگره بر توافق با ایران تضمین شد. بر اساس این طرح مشترک دوره بررسی ۶۰ روزه کنگره از بیستم ژوئیه آغاز شده است و اگر تا پایان ۶۰ روز، کنگره رأی‌گیری نکند متن توافق‌نامه وین خودبه‌خود تصویب خواهد شد.