آندره گلوکسمن، مدافع آزادی‌های مدنی درگذشت

آندره گلوکسمن که در جوانی یک مائویست متعصب بود، تحول پیدا کرد و به یکی از منتقدان حکومت‌های خودکامه بدل شد. نظرات او در شکل‌بخشی به گفتمان‌های سیاسی اروپا اثرگذار بود. این اندیشمند فرانسوی شامگاه گذشته در سن ۸۷ سالگی درگذشت.

آندره گلوکسمن در جنبش دانشجویی در سال ۱۹۶۸ شرکت داشت. او در جوانی مارکسیست و مائوئیست بود، اما به زودی در کتابی به نام «خانم آشپز و آدمخوار» از نقد مارکسیسم به نقد حکومت‌های خودکامه رسید. او اعتقاد داشت که یکی از شیوه‌های مدرن حکومت در عصر ما این است که انسان‌ها چشم‌اندازی از آزادی را فراروی خود ببینند، اما بر این باور بود که اندیشه آزادی و پذیرش آن به عنوان یک امر مطلق ممکن است آزادی انسان را سلب کند.

او همچنین از مدافعان سرسخت حقوق بشر و از منتقدان حکومت ایران بود. پس از حمله ارتش عراق به قرارگاه اشرف در سال ۲۰۱۱، آندره گلوکسمن در انتقاد از سیاست‌های دولت نوری مالکی نوشت: «فناتیزم قومی و مذهبی در کمین است و در همان حال دسیسه‌های پلیسی و شکار انسان در رأس حکومت [عراق] غوغا می‌کند. مالکی به هیچ‌وجه درصدد فرونشاندن اوضاع نیست بلکه می‌خواهد قدرت خود را نشان دهد و خدمت بیشتری برای حامیانش در تهران انجام دهد، و چنین است که به ضعیف‌تر‌ها حمله‌ور می‌شود.»

آندره گلوکسمن در سال ۱۹۳۷ در بولونی در حومه پاریس در یک خانواده یهودی مهاجر متولد شد. تبار او به یهودیان پراگ و رومانی می‌رسد. پدر و مادرش در فلسطین با هم آشنا شده بودند و در سال ۱۹۳۰ به آلمان مهاجرت کرده و به حلقه کمونیست‌های آلمانی پیوسته بودند. آن‌ها در سال ۱۹۳۶ از دست نازی‌ها گریختند و به فرانسه پناه آوردند و در سال‌های جنگ در مقاومت فرانسه بر ضد نازی‌ها و ارتش آلمان می‌جنگیدند. پدر او در سال ۱۹۴۰ در جبهه جنگ کشته شد. آندره به همراه مادر و خواهرش تا پایان جنگ با هویت جعلی زندگی مخفیانه‌ای را در پیش گرفتند.

«خانم آشپز و آدم‌خوار»، «استادان اندیشه»، «فلسفه بازدارندگی» و «قدرت حماقت» از آثار شناخته شده اوست. در «قدرت حماقت» در نقد روشنفکران می‌نویسد: «روشنفکر فاقد صلاحیت است. او در حالی که خودش فاقد تبحر است، تبحر را به استهزا می‌گیرد.»

گلوکسمن در این اثر به روشنفکران توصیه می‌کند که از کلی‌گویی در ستایش خوبی بپرهیزند.