ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

حق، دموکراسی و قدرت: در انتقاد به علی افشاری

<p class="rteright">علی افشاری در نوشته&shy;اش با عنوان &laquo;دموکراسی، حق تعیین سرنوشت و تجزیه&shy;طلبی&raquo; که در وب&zwnj;سایت رادیو زمانه درج شده، مسائلی را عنوان کرده&shy; است که متأسفانه باید بگویم که بخصوص در برخی نقاط بسیار حساس، به دلیل عدم توجه دقیق به بنیان&zwnj;های تئوریک مفهوم پیچیده&shy;ای مانند &laquo;حق&raquo; حاوی تناقض&zwnj;هایی بنیادین هستند.</p> <!--break--> <div dir="RTL" class="rteright">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright">وقتی مسایلی تا این حد مهم از قبیل &laquo;حق&raquo; و &laquo;دموکراسی&raquo; بدون مداقه در بنیان&shy;های تئوریک مطرح شوند، نتیجه کار از حدی که آن را متدولوژی کدخدامنشانه می&shy;نامم، فراتر نخواهد رفت: متدولوژی&shy;ای که تنها می&shy;خواهد دعوا را تمام کند بدون این که آن را واقعاً حل کرده باشد. به اعتقاد من بهتر است در فضای بحث خیلی جدی و بدون تعارف حرف بزنیم تا در نهایت دست به اسلحه نبریم.</div> <div dir="RTL" class="rteright">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright">البته باید این را هم بگویم: همین که افشاری در مقاله&shy;اش گفتمان تجزیه&shy;طلبی را ذاتاً محکوم نمی&shy;کند یک پیشرفت بسیار بزرگ است و من از این فکر استقبال می&shy;کنم. متأسفانه این نوع تفکر- و به زعم من ناکافی، بی&shy;رمق و بیشتر کدخدامنشانه- در میان بسیاری از فعالان سیاسی جایی ندارد. کافی است به یادداشت سومی که در ذیل این مقاله گذاشته شده است رجوع کنید و به فیس&shy;بوک هم سری بزنید. در پایان هم بگویم من دشمنی شخصی با علی افشاری ندارم و این بحث خطاب به شخص او نوشته نشده است، بلکه نقدی صریح به ایده&shy;ها و آرای او است.</div> <div dir="RTL" class="rteright">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright"><b>حق چیست؟ </b></div> <div dir="RTL" class="rteright"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL" class="rteright">برخلاف نظر غلطی که زمانی در دهه هفتاد میلادی به وسیله افرادی مانند کوهن و فایرابند در فلسفه علم رایج شد و البته در دهه ۹۰ میلادی به شدت مورد نقد قرار گرفت، نه تنها علم پیشرفت می&shy;کند، بلکه ما در حوزه اخلاق هم شاهد پیشرفت هستیم. در این متن، فرصت پرداختن به تمامی بنیان&zwnj;های تئوریکی که لازمه چنین بحثی است فراهم نیست. در ضمن من از دیدگاه فلسفه اخلاقی به مسئله حق می&shy;پردازم. نظری هم که ارائه می&shy;کنم نظر شخص من است و آن را از فیلسوف اخلاقی به عاریت نگرفته&shy;ام.</div> <div dir="RTL" class="rteright">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright">این را می&shy;دانیم که حقوقی هستند که امروزه به عنوان حقوق اساسی انسان اعلان شده&shy;اند و در واقع از انسان سلب شدنی نیستند، مگر در شرایطی که خود فرد مرتکب جرمی شده باشد. این نگرش به حقوق محصول قرن اخیر است و قبلاً اصلاً چنین بحثی مطرح نبود، اما من می&shy;خواهم مسئله را اندکی تعمیم بدهم. به نظر من معیارهایی وجود دارند که بر اساس آن&zwnj;ها می&shy;توان در مورد این که چه چیزی حق است و چه چیزی نیست قضاوت کرد. یکی از مهم&zwnj;ترین این معیارها پلورالیسم و تقسیم قدرت است. قدرت هم لزوماً قدرت سیاسی نیست. به&zwnj;عنوان مثال وقتی از اواسط قرن نوزدهم میلادی بحث حقوق زنان به تدریج مطرح می&shy;شد، زنان در ابتدا اصلاً نمی&shy;خواستند که پست&zwnj;های سیاسی را احراز کنند؛ این نوع تقاضاها تازه حدود یک قرن بعد از آن به تدریج مطرح شدند. امری که مطرح شده بود قدرت اجتماعی بود. این&zwnj;که زنان هم می&shy;خواستند حق انتخاب، مثلاً انتخاب رئیس جمهور را داشته باشند. در این فضا مردان و البته بسیاری از خود زنان با این نظر مخالفت می&shy;کردند، اما مسئله این است که جامعه در نهایت مجبور شد این حق را به زنان بدهد. چرا؟ در پاسخ به این مسئله می&shy;توان دست به تحقیق تاریخی زد، می&shy;توان عوامل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و بسیاری دیگر را برشمرد که جامعه را ناچار کرده&shy;اند در نهایت حقوقی را که زنان مطالبه می&shy;کردند به آن&zwnj;ها بدهند. به نظر من اما همه این&zwnj;ها تنها شرح ماجراست بدون این&zwnj;که بتوانند دلیل رخداد تاریخی محق شمردن زنان در مطالبات&zwnj;شان را تعلیل کنند. به نظر من پاسخ در جای دیگری نهفته است و هیچ میزان از تحقیق تاریخی، تاریخ به مفهوم علم تاریخ که امروزه در دانشگاه&shy;ها تدریس می&shy;شود، علی&shy;الاصول نمی&shy;تواند پاسخی قاطع به این پرسش بدهد که چرا در نهایت جوامع اروپایی و آمریکایی تسلیم خواسته&shy;های زنان شده است. تحقیق تاریخی اصولاً صلاحیت پاسخ به چرایی رویدادها را ندارد، بلکه فقط می&shy;تواند به چگونگی آن&zwnj;ها بپردازد. پاسخ من این است که هرگاه خواسته&shy;ای مطرح شود، تنها به این شرط که این خواسته به پلورالیسم و تقسیم قدرت کمک کند، با هیچ میزان از قدرت سیاسی و نظامی نمی&shy;توان در برابر آن ایستاد. در واقع تنها یک راه برای ایستادن در برابر آن وجود دارد: نسل&shy;کشی. باید تمام مردمی که آن خواسته را دارند به کلی نابود کرد. به نظر من علت وجودی نسل&shy;کشی هم همین است. علت واکنش کنونی ایران و ترکیه به کردها هم همین است. دیکتاتورها در نهایت به نحوی کاملاً غریزی و ناآگاهانه به این نتیجه می&shy;رسند که تنها راه مقابله با حق همین است و لاغیر. خواننده توجه دارد که من این را به عنوان یک راه حل مشروع بیان نکرده&shy;ام، بلکه برعکس این را به این قصد بیان می&shy;کنم که بگویم سرکوب کردن برخی از خواسته&shy;ها ممکن نیست.</div> <div dir="RTL" class="rteright">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright">تکرار می&shy;کنم هر خواسته&shy;ای که به پلورالیسم و تقسیم قدرت بینجامد نه تنها در دم؛ یعنی به محض مطالبه، به یک حق تبدیل می&shy;شود، همچنین انفکاک&shy;ناپذیر و غیر قابل نقض است، بلکه احقاق آن ضرورتی اجتماعی است. یعنی با هیچ میزان از قدرت سیاسی و نظامی نمی&shy;توان در برابر آن ایستاد. در نتیجه چنین خواسته&shy;ای در نهایت برآورده می&shy;شود. برای این&zwnj;که میزان این غیر ممکن بودن را دریابیم ناچارم در این مورد اندکی توضیح دهم. برای این&zwnj;که حقی به دست بیاید نیاز به قدرت سیاسی شخصی که آن را مطرح می&shy;کند نیست. زنان خواسته خود را در جامعه&shy;ای مطرح کردند که نه تنها در آن قدرت سیاسی نداشتند، بلکه اصولاً قدرتی در آن جامعه نداشتند؛ حتی اصولاً انسان به حساب نمی&shy;آمدند. مثال&zwnj;های رهایی بردگان و شکست نظام آپارتاید علیه سیاهان همه نمونه&shy;هایی هستند از این امر که برای این که <span>خواسته&shy;ای یک حق باشد تنها کافی است که به پلورالیسم و تقسیم قدرت بینجامد و اگر خواسته&shy;ای این چنین بود، بالاخره برآورده می&shy;شود و لازم نیست کسی که آن را مطرح می&shy;کند حتماً از ابتدا دارای قدرتی باشد. حتی برای دارا بودن حق لازم نیست که خود فرد محق یا ذی&zwnj;نفع قادر به بیان آن باشد. ما برای طفل شیرخوار و معلولان ذهنی هم حق قائل هستیم بدون این&zwnj;که آنان بتوانند حتی در این مورد تقاضایی را مطرح کنند. </span></div> <div dir="RTL" class="rteright">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright">طرح شدن حقوق جانورانی که اصلاً قادر به درک مفاهیم فلسفی نظیر حق و نظایر آن هم نیستند نمونه&shy;ای از همین امر است. تکرار می&shy;کنم هر چیزی که به پلورالیسم و تقسیم قدرت بینجامد یک حق است و در نهایت رخ می&shy;دهد. برخلاف آن&zwnj;چه تاکنون تصور شده است، <b><i>حق نه دادنی است و نه گرفتنی، بلکه رخدادی تاریخی- اجتماعی و علاوه بر آن گریزناپذیر است. </i></b>تنها راه برای ممانعت از احراز حقوق حتی جانورانی مانند دولفین، نابود کردن همه آن&zwnj;هاست، وگرنه برای من بدیهی است که چندی دیگر که زمان آن مهم نیست، انسان حق انجام دادن هر نوع آزمایشی را، حتی روی موش&zwnj;ها و دولفین&shy;ها هم نخواهد داشت.</div> <div dir="RTL" class="rteright">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright"><b>موافقت و مخالفت با یک حق </b></div> <div dir="RTL" class="rteright"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL" class="rteright">در ابتدای بخش دوم این نوشته ذیل عنوان &laquo;موافقت و مخالفت با یک حق&raquo;، می&shy;خوانیم: &laquo;مطالبه برای تجزیه یک حق است، اما مخالفت با آن نیز یک حق است.&raquo; نه چنین نیست. اگر چیزی یک حق بود، تنها درخواست آن و موافقت با آن حق است. <b><i>مخالفت با یک حق، حق نیست، بلکه ناحق است.</i></b> مخالفت با حقوق زنان از لحظه&shy;ای که این مسئله مطرح شده بود یک ناحق بود. این ناحق رخ می&shy;داد چون نظام اجتماعی می&shy;توانست چنین کند، اما آن چیزی که حق بودن یا نبودن یک امر را مشخص می&shy;کند توان ارتکاب به آن نیست. البته می&shy;توان با حقی مخالفت کرد، اما این امر دلیلی برای بر حق بودن این مخالفت نمی&shy;شود.</div> <div dir="RTL" class="rteright">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright">در ادامه می&shy;افزاید: &laquo;وجود حق لزوماً برخورداری از آن را توجیه نمی&shy;سازد.&raquo; این ادعا نه تنها سطحی و بسیار بی&shy;رمق و بدون پرداختن به تمام پیچیدگی&shy;های موجود در آن مطرح شده است، بلکه کلاً همان طوری که نشان خواهم داد، بر همان دیدگاه کدخدامنشانه استوار است که به جای بحث جدی روی مشکل و بررسی شجاعانه صورت مسئله، سعی در اتمام دعوا دارد. به تعبیری درست است که وجود حق لزوماً برخورداری از آن را توجیه نمی&shy;سازد، اما اگر به یک نکته اساسی در این میان توجه نشود نتیجه همان نظام جمهوری اسلامی است. تنها و تنها یک شخص می&shy;تواند در این مورد تصمیم بگیرد؛ خود شخص دارای &zwnj;حق. دیگران در این مورد تنها می&shy;توانند نقش مشاورتی و نصیحتی داشته باشند. دیگران حق ندارند برای موجود دارای حق تصمیم بگیرند که آیا شرایط خوبی برای برخورداری وی از حق مهیا هست یا نیست. حتی اگر برخورداری از حق منجر به بدتر شدن اوضاع شود، این خود شخص است که باید در این مورد تصمیم بگیرد؛ باز هم دیگران در این میان تنها نقش مشاورتی و نصیحتی ایفا می&shy;کنند و حق ندارند در مقام تصمیم&zwnj;گیرنده ظاهر شوند. درست از این منظر است که متدولوژی کدخدامنشانه به متن رسوخ می&shy;کند. این&zwnj;که شرایط چیست، این&zwnj;که آیا برخورداری از حق منجر به مضاری بیش از منافع می&shy;شود را چه کسی تشخیص می&shy;دهد؟ شخص یا اشخاص ذی&shy;&zwnj;حق، خود انسان&zwnj;های عاقلی هستند و در صورت وجود مضاری بیش از منافع، آن را تشخیص می&shy;دهند. در واقع آن&zwnj;ها خود بخشی از گفت&zwnj;وگویی هستند که قرار است شرایط موجود را مورد بررسی قرار دهد. هیچ یک از طرفین این گفت&zwnj;وگو علی&shy;الاصول از صلاحیت بیشتری برای تشخیص این&zwnj;که آیا مضار استفاده از حقی خاص بیشتر از منافع آن است یا نه، ندارند. در این میان اما باید به یک چیز توجه کرد؛ صلاحیت هر دو طرف درگیر بحث برای تشخیص میزان مضار و منافع به یک اندازه است، اما صلاحیت این دو طرف برای تصمیم&shy;گیری در یک حد نیست.</div> <div dir="RTL" class="rtecenter">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright">تنها اشخاص ذی&zwnj;نفع حق اتخاذ تصمیم نهایی را دارند و دیگران حداکثر نقش مشاوره&shy;ای و نصیحت&shy;گویی دارند و نه بیش. &nbsp;فرمالیسمی که افشاری در قالب آن این امر به شدت پیچیده را مطرح کرده است در واقع طرف ذی&shy;&zwnj;حق را کنار گذاشته و از دیدگاه فردی به مسئله می&shy;نگرد. او مضاری را تشخیص می&shy;دهد که خود شخص ذی&shy;&zwnj;حق از تشخیص آن&zwnj;ها ناتوان است. اصلاً در بحث او جایی برای خود شخص ذی&shy;&zwnj;حق نیست. به این دلیل است که می&shy;گویم که او در نقش یک کدخدا و با روحیه کدخدامنشانه و برای فرونشاندن یک دعوا، که واقعاً هم یک دعوا است، با یکی به نعل و یکی به میخ زدن، سعی دارد آتش دعوا را فرو بنشاند بدون این&zwnj;که آن را اساساً حل کرده باشد. در نهایت اگر تجریه&shy;طلبی یک حق باشد، که هست، مخالفت با آن یک حق نیست، ناحق است. حق مخالفت با تجزیه&shy;طلبی از یک دریچه بسیار کوچک وارد این فضا می&shy;شود که اگر به آن توجه نشود تنها به مغشوش&shy;تر شدن فضا می&shy;انجامد. ناچارم این بحث را به صورتی کاملاً سمبلیک مطرح کنم تا هیچ نکته ابهامی باقی نماند.</div> <div dir="RTL" class="rteright">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright">کشوری فرضی را در نظر بگیریم که در آن گروه تجزیه&shy;طلب <span dir="LTR">A</span> با گروه مخالف <span dir="LTR">B</span> درگیر هستند. فرض کنیم در یک شرایط بسیار آرمانی، گروه <span dir="LTR">B</span> که از بابت این تجزیه احساس خطر کرده، به جای سرکوب با گروه تجزیه&shy;طلب <span dir="LTR">A</span> وارد بحث می&shy;شود. توجه داشته باشیم که این خطر باید یک خطر آنی باشد. یعنی نمی&shy;توان تجزیه را دارای خطری دانست که قرار است صد سال بعد جامعه را تهدید کند. امروزه و با تکنیک&zwnj;های موجود رویدادهای اجتماعی را در ده سال بعد نمی&shy;توان پیش&shy;بینی کرد، چه رسد به ۱۰۰ سال بعد. لذا خطر باید در مقیاس&shy;های زمان بشری آنی باشد. این خطر باید خطری باشد که قرار است در یکی دو سال آینده جامعه را تهدید کند نه در قرن بعد. فرض کنیم گروه <span dir="LTR">A</span> احتمال وجود خطری که را که گروه <span dir="LTR">B</span> احساس می&shy;کنند آنقدر کم برآورد می&shy;کند که در نهایت تصمیم به جدا شدن می&shy;گیرد. حال در بدترین شرایط فرض کنیم گروه <span dir="LTR">A</span> در برآورد خودش دچار خطا شده باشد. حتی این رخداد نامطلوب منجر به وجود آمدن حقی برای گروه <span dir="LTR">B</span> برای سلطه یافتن بر <span dir="LTR">A</span> نمی&shy;شود. هرآینه احتمال داشت گروه <span dir="LTR">B</span> خطا کرده باشد. اتفاقاً این&zwnj;که گروه <span dir="LTR">A</span> در زمان بحث قانع نشده بوده دلیلی است بر این&zwnj;که هیچکدام از طرفین در این مورد چیزی بیش از دیگری نمی&shy;دانستند. اگر گروه <span dir="LTR">B</span> در زمان بحث به اطلاعاتی دسترسی داشته است که در صورت فاش کردن آن برای گروه <span dir="LTR">A</span> می&shy;توانست آن&zwnj;ها را قانع کند ک<span>ه از حق خود؛ البته موقتاً تا رفع خطر، صرف نظر کنند، ولی این اطلاعات را در اختیار گروه </span><span dir="LTR">A</span> نگذاشته بوده است، این گروه <span dir="LTR">B</span> است که مقصر است؛ بی&shy;اعتمادی. هر نوع دیدگاهی غیر از این منجر به این خواهد شد که گروه <span dir="LTR">B</span> صلاحیت خود را برای تشخیص خطر بیش از <span dir="LTR">A</span> بداند که در این صورت دیگر گفتمان گفتمان حق نیست، بلکه گفتمان قدرت است. خطری که تنها <span dir="LTR">B</span> آن را حس می&shy;کند تنها یک معنا دارد: به خطر افتادن منافع خودش. حتی اگر بعدها اثبات شود که حق با گروه <span dir="LTR">B</span> بوده است، چون در زمان بحث <span dir="LTR">B</span> نتواسته بود <span dir="LTR">A</span> را قانع کند و این عدم توان به قانع کردن طرف به معنای عدم در دست داشتن دلایل کافی است، انگیزه مخالفت او همچنان احساس خطر برای قدرت خود بوده است نه چیز دیگری. به تعبیری دیگر، چون <span dir="LTR">B</span> نتوانسته بود زمینه&shy;های عینی خطر را برای <span dir="LTR">A</span> به صورتی بیان کند که هر دو به صورتی بین&shy;الاذهانی آن را ببینند، حتی اگر در نهایت و بعد از اتخاذ تصمیم توسط <span dir="LTR">A</span> معین شود که حق با <span dir="LTR">B</span> بوده است، این امر به این معنا نیست که <span dir="LTR">B</span> در زمان بحث نسبت به زمینه&shy;های عینی خطر معرفتی داشته است، بلکه این واقعه تنها یک رویداد تاریخی بوده و مسئولیتی متوجه گروه <span dir="LTR">A</span> نمی&shy;کند که گروه <span dir="LTR">B</span> در آن شریک نباشد. ضعف اطلاعاتی و معرفتی هر دو طرف درگیر بحث بوده است که این مشکل را به وجود آورده است. به این طریق دو طرف درگیر بحث، هیچکدام صلاحیت بیشتری در تشخیص خطر ندارند و با این&zwnj;که یکی از این طرفین تنها طرف صالح برای تصمیم&shy;گیری است، مسئولیت رخدادهای تاریخی بعد به طور مساوی برعهده هر دو طرف است. یعنی کسی نمی&shy;تواند دیگری را به اتخاذ تصمیم نادرست متهم کند. تصمیم&shy;گیری علی&shy;الاصول حق گروه <span dir="LTR">A</span> بود و در این شرایط میزان کل اطلاعات در اختیار هر دو طرف بوده است. مسئله به تمامی این است که این خطری که <span dir="LTR">B</span> ادعای وجود آن را می&shy;کند باید دارای زمینه&shy;های عینی باشد و هیچ یک از طرفین در دیدن زمینه&shy;های عینی این خطر از دیگری صالح&shy;تر نیست. اگر طرف تجزیه&shy;طلب به خاطر منافع خود سعی در تخفیف اهمیت این خطرها داشته باشد، طرف مخالف هم برای تأمین منافع خود سعی در مبالغه کردن این زمینه&shy;های عینی دارد. دوطرف درگیر اگر صادقانه باهم درگیر بحث شوند به راحتی ممکن است نظامی از گفت&zwnj;وگو شکل بگیرد که طی آن با تعدیل اغراق و تخفیف&shy;های یکدیگر مسئله را با دقت زیادی حل کنند.</div> <div dir="RTL" class="rteright">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright"><b>کدام خطرناک است؛ تجزیه&zwnj;طلبی یا مخالفت با آن؟</b></div> <div dir="RTL" class="rteright"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL" class="rteright">مسئله بسیار جالب اما این است که این حالت فرضی که در آن گروه تجزیه&shy;طلب دچار خطا شود هیچگاه در تاریخ رخ نداده است. درست است که تجزیه&shy;طلبی در تمام جهان حساسیت برانگیز است، اما آیا واقعاً این تجزیه&shy;طلبی است که خطرناک است یا مخالفت با آن است که خطر می&shy;آفریند؟ طنز جالب تاریخی این است که این خود مخالفان تجزیه&shy;طلب هستند که خطراتی را می&zwnj;آفرینند که ادعای وجود آن&zwnj;ها را می&shy;کنند. در ماجرای گفت<span dir="LTR">&zwnj;</span>وگوی دکتر قاسملو با جمهوری اسلامی، همواره به او هشدار &shy;داده می&zwnj;شد که کسانی هستند که نمی&shy;خواهند این گفت&zwnj;وگو شکل بگیرد. جمهوری اسلامی با ترور او اثبات کرد که درست می&shy;گوید. تنها مسئله این بود که این دیگرانی که از آن حرف می&shy;زد خود این نظام بود. تکرار می&shy;کنم این گفتمان تجزیه&zwnj;طلبی نیست که خطرناک است. این مخالفت با تجزیه&shy;طلبی است که خطرناک است. تکرار می&shy;کنم که همواره این مخالف تجزیه&shy;طلبی است که خطراتی را می&zwnj;آفریند که نسبت به آن&zwnj;ها هشدار می&shy;دهد و چون طرف تجزیه&shy;طلب دارای حق است، این مخالف است که بر ناحق است.</div> <div dir="RTL" class="rteright">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright">رسوخ متدولوژی کدخدامنشانه در این قطعه از متن کاملاً هویداست: &laquo;در مقطع فعلی نیروهای سیاسی ایران باید بکوشند در زمینه مطالبات قومیتی دیوار بی&zwnj;اعتمادی ارتفاع نگیرد. طرفین شایسته است دغدغه&zwnj;ها و ملاحظات یکدیگر را درک کنند و با زبانی غیر ستیزه&zwnj;جو به تعامل با یکدیگر بپردازند.&raquo;</div> <div dir="RTL" class="rteright">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright">&laquo;زبان غیر ستیزه&shy;جویانه&raquo; عبارتی بسیار زیبا و بشردوستانه به نظر می&shy;رسد، اما در زیر این عبارت به ظاهر بی&shy;طرفانه و در واقع کدخدامنشانه یک امر بسیار خطرناک نهفته است: این که اصلاً تشخیص داده نشده است که زبان ستیزه&shy;جویانه یعنی چه؟ این زبان علی&shy;الاصول متعلق به کدام طرف است؟ چه کسی این نوع گفتمان را تحمیل می&shy;کند. به ظاهر به نظر می&shy;رسد که علی افشاری سعی کرده است که فضا را سیاه و سفید نبیند و آن را اندکی خاکستری ببیند. او هشدار می&shy;دهد: &laquo;دیدگاهی که خود را در هیئت جزیره می&zwnj;بیند و تنها مطالبات خاص خود را در نظر می&zwnj;گیرد، بخت حمایت کل جامعه را از دست می&zwnj;دهد.&raquo; بازهم عدم توجه به پیچیدگی&shy;های مفهومی &laquo;حق&raquo; در کنار رویکرد کدخدامنشانه و سعی در خاکستری دیدن مسایلی که اصولاً سفید یا سیاه هستند. شاید این حرف اندکی عجیب باشد، اما درست است که مسایلی خاکستری هستند، اما مسایل خاصی سفید یا سیاه هستند. مسایل خاکستری بین این دو حد هستند. ما از وقتی شنیده&shy;ایم که یک فضای خاکستری هم بین سیاه و سفید وجود دارد دچار کوررنگی شده&shy;ایم. دیگر سفید و سیاه را نمی&shy;بینیم. حق، حق است. حق یک مقداری حق و یک مقداری ناحق نیست. اصلاً هم خاکستری نیست، بلکه به شدت و با سفیدی تمام می&shy;درخشد. حق از ذی&shy;&zwnj;حق تفکیک&shy;ناپذیر است. یعنی نمی&shy;توان حقی را از ذی&shy;حق دریغ کرد. در ضمن حق تجزیه&shy;ناپذیر است؛ یعنی تمامی آنچه حق ذی&shy;حق است باید یکجا و به تمامی به او داده شود و هیچ بخشی از آن ضایع نشود. ذی&shy;حق بنا بر تعریف حق، حق خود را به تمامی طلب می&shy;کند. نمی&shy;توان در این میان او را متهم به زیاده&shy;روی یا تندروی کرد. حتی اگر ذره&shy;ای از حق یک ذی&shy;حق توسط کسی ضایع شود، این طرف ضایع&zwnj;کننده است که مقصر است. این دعوا دو سو ندارد. هر دو طرف این دعوا یه یک اندازه محق نیستند و هردو طرف نیستند که مشکل را پدید آورده&shy;اند. یک طرف است که مشکل می&shy;آفریند و یک طرف برحق است. حتی جریان در یک دادگاه معمولی هم به این صورت است. آن&zwnj;چه در دادگاه خاکستری است شواهد و مدارک برای بررسی ادعاهای دو طرف است. هیچ دادگاهی حکم نمی&shy;دهد که مشکل دو طرفه است. دادگاه بعد از بررسی شواهد و مدارک، حتی برخی اوقات به اشتباه، یکی از طرفین را محق دانسته است و دیگری را بر ناحق می&shy;داند. کسی که جیب&shy;بر جیبش را زده است، در این میان کوچکترین تقصیری ندارد. او را می&shy;توان سرزنش کرد که چرا بیشتر مراقب نبوده است، اما این وظیفه دادگاه نیست. در دادگاه کسی که جیبش زده شده به تمامی برحق است و جیب&shy;بر به تمامی بر ناحق. مخالف تجزیه&shy;طلبی تنها این مقدار حق دارد که با طرف تجزیه&shy;طلب وارد بحث شده و خطراتی را که می&shy;پندارد با تجزیه متوجه طرفین خواهد شد با او در میان بگذارد. او در تشخیص زمینه&shy;های عینی خطر از طرف مقابل خود صالح&shy;تر نیست. طرف مخالف تجزیه&shy;طلبی حقی بیش از این ندارد. این تجزیه&shy;طلب است که حق تصمیم&shy;گیری دارد. هرگونه کنش قهرآمیز در هر شرایطی در برابر تجزیه&shy;طلب بر ناحق است.</div> <div dir="RTL" class="rteright">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright"><b>مفهوم </b><b>دموکراسی</b></div> <div dir="RTL" class="rteright"><b>&nbsp;</b></div> <div dir="RTL" class="rteright">مسئله بعدی که باز هم به زعم من به شدت بد فهمیده شده است، مفهوم دموکراسی است. دموکراسی در کنار تمام مفاهیم پیچیده&shy;ای که با خود به همراه دارد یک نظام خاص تصمیم&shy;گیری هم هست، اما این نظام تصمیم&shy;گیری تنها در مورد امورات خاصی تصمیم می&shy;گیرد. تشخیص این&zwnj;که آیا باید در اماکن سربسته سیگار کشید یا نه دیگر بر عهده افراد و رأی عمومی نیست. در فضای سربسته&shy;ای که ۲۰ نفر در آن نشسته&shy;اند و تنها یک غیر سیگاری در آن جمع حضور دارد، این نوزده نفر دیگر هستند که حق سیگار کشیدن ندارند. تشخیص این امر برعهده پزشکی است و نه رأی عمومی. مسئله اصلاً هم این نیست که در اینجا اقلیت حق دارد یا اکثریت. فرمالیسم صورت مسئله به این نحو ناشی از عدم فهم دموکراسی است. نام کسی که مسئله را به این فرم صورت&zwnj;بندی می&shy;کند مهم نیست؛ نامش چه دیوید باشد چه عباس، این فرمالیسم درست نیست. رأی اکثریت در جایی به کار می&shy;آید که هیچ معیار عینی&shy;ای برای تصمیم&shy;گیری در موردی وجود نداشته باشد. این&zwnj;که قتل انسان&zwnj;ها بد است هیچ ربطی به نظر انسان&zwnj;ها ندارد. حتی امروزه این&zwnj;که مجازات اعدام باید لغو شود هیچ ربطی به آرای عمومی ندارد. اگر کشورها این مسئله را هنوز به آرای عمومی می&shy;گذارند به این معنا نیست که به این کار محق هم هستند. قدرت لزوماً بر معیار حق رفتار نمی&zwnj;کند. این&zwnj;که نباید روی جانورانی مانند موش و دولفین آزمایشاتی را که منجر به رنجشان می&shy;شود انجام داد ربطی به نظر انسان&zwnj;ها ندارد. این&zwnj;که انسان&zwnj;ها کماکان به این کار ادامه می&shy;دهند بیانگر حق&shy;شان نیست، بلکه تنها بیانگر قدرت&zwnj;شان است و تکرار می&shy;کنم که قدرت همیشه بر معیار حق رفتار نمی&shy;کند.</div> <div dir="RTL" class="rteright">&nbsp;</div> <div dir="RTL" class="rteright">&laquo;حق&raquo; را به همه&shy;پرسی نمی&shy;گذارند. چیزی که به همه&shy;پرسی گذاشته می&shy;شود، امری است نامتعین؛ مثلاً این&zwnj;که کدامیک از رقبا برای احراز پست ریاست جمهوری بهتر است، امری است که تشخیص آن بر اساس معیارهای عینی امکان ندارد. تنها در این موارد است که به آرای عمومی مراجعه می&shy;کنند. البته علی افشاری در نوشته&shy;اش چنین ادعایی را مطرح نکرده است و به وضوح از همه&shy;پرسی در مناطقی خاص حرف زده است؛ اما بسیاری از مخالفان تجزیه&shy;طلبی بر اساس همین فرضی که افشاری در جای دیگری در مقاله&shy;اش بیان کرده؛ این&zwnj;که &laquo;<b>مسئله کردستان، آذربایجان و خوزستان جدا از مسئله کلی ایران نیست</b>؛ اگرچه فاکتور&zwnj;های خاص و انحصاری خود را نیز دارد&raquo;، نتیجه می&shy;گیرند که باید در مورد تجزیه ناحیه خاصی از ایران همه مردم ایران نظر بدهند. نه چنین نیست. حق را به همه پرسی نمی&shy;گذارند. آن&zwnj;چه در عمل به&zwnj;وسیله همه&shy;پرسی روشن می&shy;شود سنجش این است که تجزیه&shy;طلبان تا چه

علی افشاری در نوشته­‌اش با عنوان «دموکراسی، حق تعیین سرنوشت و تجزیه­طلبی» که در وب‌سایت رادیو زمانه درج شده، مسائلی را عنوان کرده­ است که متأسفانه باید بگویم که بخصوص در برخی نقاط بسیار حساس، به دلیل عدم توجه دقیق به بنیان‌های تئوریک مفهوم پیچیده­ای مانند «حق» حاوی تناقض‌هایی بنیادین هستند.

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

  • یاور

    متوجه شدیم که دوستان اساسا این نوشته را نخوانده و کامنت می گذارند که در نوع خودش قابل بررسی است. آقای دکلان، لز شما به خاطر جامعیت و صحت و صداقت نوشتارتان تشکر می کنم.

  • آشنا

    جناب مهمان دوست عزیز، امروزه بحث تجزیه طلبی بسیار جدی است و باید دنبالش را گرفت صرف نظر از اینکه تجزیه طلبی حق است یا نه، نمیتوان آن را مانند مورد دوست عزیزمان که راجع به تجزیه طلبی معتادان نوشته بودند موضوع مهم ندانست. گذشته از بحث های فلسفی و اخلاقی ، ما میدانیم که سبیلوها در تاریخ ایران اندیشه های تجزیه طلبی نداشته اند. حال شاید مانند دگرباشان فضایی از قانون را به نفع آزادیهای خود خواسته باشند اما هیچ وقت نخواسته اند که در مرکز مثلأ شیراز واتیکان ایجاد کنند. اما امروزه سپاه از طرفی با کردها در جنگ است و از طرف دیگر اوضاع به نفع تجزیه طلبی پیش میرود. امروز روز احساساتی شدن نیست. خیلی ها سالیان قبل از وقوع چنین حوادث ناگواری خبر میدادند اما گوش شنوایی وجود نداشت کمااینکه هنوز هم متوجه خطر نیستند. امروز اولویتها بسیار مهمتر از بحثهای فلسفی است. امروز اگر اتحادی لازم است صرفأ برای جلوگیری از فروپاشی لازم است نه حمایت از این یا آن. تجزیه طلبی معانی بسیار وسیعی پیدا کرده است زمانی اگر به ما میگفتند همجنس بازان بدنبال تصویب قانونی در راستای حمایت هستند برایمان نامفهوم به معنی واقعی کلمه بود اما امروز حداقل حاضریم به حرفهایشان گوش دهیم. شاید امروزه با توجه به ، به اصطلاح جهانی شدن و اروپای متحد ، صحبت کردن از یک ملت و در سطح پایین تر از تجزیه طلبی زیاد خوشایند نباشد ، واقعیت اما چیز دیگری است راه اروپای متحد از ملی گرایی گذشت. تاریخ نشان میدهد که مبارزه علیه چیزی به تقویت آن میانجامد و بوضوح میتوان میزان موفقیت در اسلام زدایی رضاشاه را با توفیق جمهوری اسلامی در اسلم گرایی متوجه شد. در نهایت این پافشاری بیش از حد است که موجب تحریک استقامت در ایده میشود.

  • مهرداد

    تفسیر نویسنده از مفهوم حق در این مقاله کاملا ایدئولوژیک است، آن هم از نوع نقابدارش. حالا خودش هم متوجه این موضوع هست یا نه، نمی دانم. این مهم نیست؛ مهم اینست که وضعیتی در مقاله اش پدیدار شده که مخاطب را وادارد به پذیرش تجزیه طلبی به مثابه یک امر مقدس! به پاسخ آن دسته از افرادی که در حمایت از مقاله نظر داده اند، توجه کنید. انگار همگی مجبور شده اند دفاعی ایدئولوژیک از یک امر مقدس بکنند. با نقد علی کاملا موافقم که اگر طبق توصیه نویسنده عمل کنیم، در آن صورت دست کم به تعداد هر خانواده یک کشور در جهان خواهیم داشت! تازه اگر در درون خانواده اختلاف و کشمکش بر سر توزیع قدرت بوجود نیاید! همچنین با این نظر علی موافقم که نویسنده در فهم مقاله علی افشاری دچار خلط شده است و مطلب او را نگرفته است. البته اگر به عمد آن را نفهمیده باشد. اگر مقاله افشاری ایراد هم داشته باشد، به مراتب کمتر از مقاله آرش دکلان است. در پاسخ احتمالی نویسنده همین قدر بگویم که هر کسی آزاد و مختار است که ایدئولوژی داشته باشد، اما مجاز نیست فقط ایدئولوژی خود را حق بداند. کاری که آرش دکلان در این مقاله کرده است. خود را سپید دیده است و مابقی را سیاه.

  • علی

    ممنون از توضیحاتی که داده شد. من مثال مربوط به سیبیلوها را مطرح نکردم ولی از استدلال مطرح شده در مقاله این نتیجه را می شود گرفت. من بر نظر خودم در مورد حق بودن یک عقیده و حق بودن داشتن عقیده تاکید می‌کنم. اتفاقا فکر می کنم مثال آقای دکلان مثال بسیار مناسبی باشد. خمینی حق داشت در مورد زنها هر طریقی که علاقه داشت فکر کند؛ مشکل از آنجا ناشی شد که عقیده خودش را حق در نظر گرفت و باقی را ناحق و به بدترین نحو ممکن سایر عقاید را سرکوب کرد. شما هم که تجزیه طلبی را حق می دانید و اجازه مخالفت را از دیگران سلب می کنید در همین راه قدم می گذارین. مهم عقیده نیست، مساله تمامیت‌خواهی است. طبعا هر کسی فکر می کند که نظرش درست است، ولی حق دانستن خود و ناحق دانستن دیگران است که به فجایع منتهی شده است. تجزیه طلبی بحث مهمی در ایران امروز است و به نظر من تجزیه طلبان پایگاه بزرگی در مناطق قومیتی دارند. این بحث از طرف جامعه به اندازه کافی پرداخته نمی شود. متاسفانه رویکرد ما نسبت به مسایل به صورت تمامیت خواهانه است. هر دو طرف بحث حقی برای طرف مقابل قایل نیست. من به شخصه مخالف تجزیه و کلا ناسیونالیسم هستم . اما این قایل نبودن حق را در هر دو سو مشاهده می کنم. قبول دارم که احساسات وطن خواهانه در اکثر افراد وجود دارد ولی این در مورد شخص من به منزله حمایت از تفکر ناسیونالیستی نیست. در انتها دوست دارم به این نکته اشاره کنم که ناسیونالیست زمینه تبدیل شدن به فاشیسم را دارد. ما حکومت دینی را تجربه کردیم در حالیکه اروپا قبل از ما این تجربه را دارا بود. خوب است که در مورد فاشیسم حداقل از اروپا درس بگیریم و خودمان تجربه نکنیم.

  • شاهو جوانرودی

    در پاسخ به نظر هفتم بانام میهمان:ایشان می گویند واحد حق چیست؟ در جواب باید بگویم می تواند هر چیزی باشد حتی تریاکی تهران یا سبیلوهای اصفهان یا شما که بعد از تشکیل کشور کردستان در یکی از کوچه های سنندج اعلام استقلال کنید!!! بله از نظر حق بودن تمام این موارد حقند این موارد نمی تواند تجزیه طلبی را به عنوان یک حق نفی کند به این دلیل: در این مثالهایی که شما بیان کردید تجزیه طلبی را عملی احمقانه نشان میدهد که در این سه مثال من نیز کاملا با شماموافقم!! اینکه تریاکیهای تهران بخواهند منطقه ای بخرند و اعلام خودمختاری کنند حق آنهاست اما آنها هیچ چنین کاری نمی کنند چون بضررشان است آدم معتاد که نمیاد خودشو تابلو کنه !!!!برای سبیلوهای اصفهان همینطور آنها حق دارن اما چون این هیچ نفعی برای آنها نداره اینها هم چنین کاری نمی کنند. اما اگر شما بعد از اعلام تشکیل کشور کردستان بیایید ودر یکی از کوچه های سنندج اعلام استقلال کنید این هم حق شماست وهمه کردها از حق شما دفاع می کنند اما باید توجه داشته باشید که ایا این کار به نفع شماست یا نه؟ شما پایتان از در خانه تان بیرون بگذارید وارد کشور دیگری شده اید و میتوانند به شما اجازه ورود ندهند !! حالا ایا باز هم در یکی از کوچه های سنندج اعلام استقلال میکنند!!

  • آرش

    با سپاس از شما ،خدمتتون عرض کنم که آقای افشاری اساسا این مقاله را در پاسخ به انتقادات ما به نوشتەای از ایشان به نام "مصیبت تمام نشدنی کردستان" منتشر کرد ، در جنگ سپاه پاسداران و پژاک متاسفانه بخش عمدەای از اپوزیسیون ،فعالان سیاسی و مدنی و حتی روشنفکران و نویسندگان ایرانی خواسته یا ناخواسته دوشادوش رژیم با بانگ حق طلبی کردستان جنگیدند و با تروریست و تجزیه طلب خواندن جنبش کردی به سرکوب و لشکرکشی رژیم به کردستان مشروعیت بخشیدند، پیش از این دوستانم به من میگفتند در ارتباط با ملیتهای ایرانی فرقی بین اپوزیسیون و جمهوری اسلامی وجود ندارد اما من با اصرار به آنها میگفتم که حساب رژیم از خلق فارس جداست و....با شروع جنگ من در انتظار حمایت آزادیخواهان از طرف کردی و آغازی برای در کنار هم قرار گرفتن و فراموش کردن کدورتهای دیرین بودم ،اما خیلی زود امیدهایم به یاس تبدیل شد،گاهن به عنوان یک کرد آنقدر احساس تنهایی میکردم که در دنیای مجازی و چت رومها دنبال یک غیر کرد میگشتم که مطالبات خلقم را به حق بداند..که با ما همدردی کند....اما غالبن نتییجەای به دست نمی آوردم. بسیار نگران و متاسفم شاید به خاطر ناامیدی از انسانهاست و شاید به خاطر تجسم تصویر دلسرد کنندەی تقابلی است که دیر یا زود به خاطر عدم درک و تفاهم از یکدیگر به پیشواز آن میرویم،ای کاش روزی بیاید که هیچ انسانی و هیچ ملتی از بالا به پایین به انسان یا ملتی دیگر ننگرد .

  • کاربر مهمانmansour piry khanghah

    گروهك تروريستي پژاك در محاصره كامل قرار گرفت سرويس سياسي- مسعود بارزاني از گروهك تروريستي پژاك و پ ك ك خواست از اقدامات شورشي خود عليه ايران و تركيه دست بردارند. رئيس منطقه خودمختار كردستان عراق كه پيش از اين با در اختيار گذاشتن قسمتهايي از خاك عراق در جوار مرز ايران گروهك تروريستي پژاك را فعال كرده بود پس از شكست هاي سنگين اين گروهك در بيانيه اي به انتقاد از اقدامات اين گروه شورشي پرداخت،. بنابر گزارش آسوشيتدپرس، بارزاني در بيانيه خود آورده است: حضور مسلح پژاك و پ ك ك در مناطق كوهستاني كردستان عراق براي دو كشور همسايه بهانه اي براي حمله به كردستان عراق فراهم مي كند! وي گفت: اگر اين دو گروه با توسل به خشونت و استفاده از خاك عراق به عنوان پايگاهي براي حمله به ايران و تركيه ادامه دهند اين موضوع باعث گسترش خشونت در منطقه كردستان عراق خواهد شد و به هيچ وجه به مشروعيت منطقه كردستان عراق كمكي نمي كند. نيچر فان بارزاني معاون رئيس حزب دموكرات كردستان عراق هم از نيروهاي پژاك خواست تا از مبارزه مسلحانه دست بردارند. وي در گفت وگو با هفته نامه كردي «روداو» گفت: اين ضروري است كه گروه پژاك از مبارزه مسلحانه دست بردارد چرا كه آن چه اين گروه انجام مي دهد در درجه اول به ساكنان منطقه كردستان ايران و بعد از آن به ساكنان كردستان عراق ضرر مي رساند. بارزاني گفت: همچنين اين گونه اقدامات چيزي جز اعمال فشارها و ايجاد مشكلات بيش تر براي كردستان عراق به همراه ندارد و مشكلي را تغيير نخواهد داد. او ادامه داد: گروه پژاك و پ.ك.ك كردستان تركيه منافع كردستان عراق را در نظر نمي گيرند و نوار مرزي با ايران و تركيه را به عنوان خاستگاهي براي آغاز حملات به اين كشور (ايران و تركيه) در نظر گرفته اند. به گزارش روزنامه دارالخليج-چاپ امارات-بارزاني در ادامه از دولت تركيه خواست تا در قبال اين شورشيان گشايش سياسي داشته باشد. وي بيان كرد: حملات پژاك و پ.ك.ك به تركيه و ايران مخالف قوانين بين المللي است كه به هيچ گروهي اجازه نمي دهد از خاك كشوري عليه كشور ديگري استفاده كند. سفير عراق در تركيه هم گفت: مقام هاي عراقي تمايلي به انتقاد شديد از تركيه و ايران نداشته اند. وي با اشاره به اينكه عراق در زمينه محافظت از مرزهاي خود توانايي زيادي ندارد گفت: اين عمليات براساس توافقنامه هاي دوجانبه است. روز جمعه رئيس سازمان اطلاعات سپاه پاسداران اعلام كرد كه سپاه پاسداران با اقتدار انهدام كامل گروهك تروريستي پژاك را در دستور كار خود قرار داده است.

  • هه‌ره‌س

    به‌ راستی زیبا و بی غل و غش مسائل رو باز و تشریح کرده‌اید...یادمان آورد که‌ هنوز هستند کسانی که‌ فارغ از وهم و پندر و خرافه‌ و افسانه‌ به‌ دنبال حقیقت و حق جویی هستند..

  • آرکا

    من حق دارم به تنهایی اعلام استقلال کنم اما در هر زمانی که بخواهم این حق را رسماً اعلام خواهم کرد. داشتن یک حق، لزوماً مرا به اعلام آن وا نمی دارد ///// من حق نفس کسیدن دارم؛ اما اگر بخواهم، به عنوان صاحب حق، می توانم برای لحظاتی، نفسم را خودم حبس کنم. اما دیگری هرگز نمی تواند نفس مرا حبس کند. تصمیم نهایی با خودم است.

  • کاربر مهمان

    1-مقاله افشاری نکته دیگری هم داشت که متاسفانه نویسنده این مقاله توجهی به آن نداشته است . افشاری تقاضا دارد که تجزیه طلبان صداقت رفتاری داشته باشند و مقصود اصلی خود را صریح و شفاف بیان نمایند. مثلا تحت عنوان حقوق انسانی و بدون اشاره به جنایات پژاک از این گروه دفاع نکنند. هر دفاعی از مفاهیم اخلاقی باید بتواند جهان شمول ارائه گردد. 2- دکلان تلاش می کند که مفهوم تجزیه طلبی را از مفهوم حق تقسیم قدرت بیرون بکشد. از آنجایی که این کار با تحلیل مفاهیم اخلاقی ممکن نیست , دکلان دست به تبدیل و تغییر مفاهیم می زند تا حداقل بتواند نظرش را برای یک مدل محدود به مخاطب بباوراند. برای نمونه می توان از تحلیل رابطه میان اقوام مختلف ایرانی بر اساس وضعیت موجود و سپس اعلام آن به عنوان یک واقعیتی تاریخی نام برد. در کل باید گفت 2-1 تجزیه طلبی اصلی اخلاقی نیست و نمی توان از آن در هر شرایطی دفاع نمود. ( به بیانی تجزیه طلبی با حقوق انسانی مثل حق مشارکت در قدرت سیاسی, حق انتخاب دین و حق دفاع از زبان مادری که هر یک بر مبنای اصول اخلاقی قابل دفاع هستند متفاوت است) 2-2 بنابراین تجزیه طلب باید نشان دهد که بر مبنای اصول اخلاقی مشترک در موردی که نزاع بر سر آن است حق جدا شدن دارد. 2-3 تا زمانی که حقی به صورت عمومی برای کسی اثبات نشده باشد , نمی تواند آن را طلب کند. به عبارتی حق یک طرفه اثبات نمی شود. 2-4 تا زمانی که حق اثبات نشده باشد تلاش برای کسب آن به معنای تلاش برای حذف نظم مستقر است و از این رو برخورد با ان در محدوده اخلاق , الزامی است.

  • آشنا

    سرور گرامی جناب علی آقا. با تشکر از اینکه نوشته بنده را نقد کرده اید. باید خاطر نشان کنم که بحث در اینجا خاص حق تجزیه طلبی برای اقوام مختلف با زبانهای مختلف و با فرهنگ های متفاوت است اینکه در تهران معتادان تصمیم به تشکیل حکومتی بگیرند موضوع بحث مقاله نیست و مثل سبیلوها خنده دار است. پرواضح است که این نوع بحث ها زمانهایی پیش میاید که عملکرد حاکمان مردم آن سرزمین را جان به لب میکند و در این راستاست که هر قومی میتواند فکر کند که شاید اگر تنها بود میتوانست راحت تر به آرزوهای آزادی خواهانه خود دست یابد و با توجه به تجربه بسیاری از کشورهایی که دستخوش چنین تغییراتی بوده اند مانند فروپاشی شوروی و اتحاد آلمانها، این انگیزه در اقوامی که خود را بزرگ میدانند ایجاد میشود و به هیچ وجه نمیتوان به قومی که دوست دارد سرنوشت خود را از قومی دیگر جدا کند اعتراض کرد. اما در مورد جمله ای که نوشته ام منظورم این است که :در کشورهایی که دارای یک ملت یک پارچه از نظر قومی و زبانی هستند جدایی طلبی مطرح نیست بلکه در آن کشورها بحث بر سر ایدئولوژی ها و تئوری هاست اما کشورهایی مثل ایران که دارای اقوام و زبانهای متفاوتی هست هم تجزیه طلبی (حق یا ناحق) و مخالفت با آن تقریبأ بطور دائم موقت است. شما اگر آذربایجان را در نظر بگیرید که تاریخش پر از چنین فراز و نشیب هایی است زمانی مشروطه خواهان با اینکه دولت مرکزی را با مقاومت خود شکست میدهند فکر تجزیه طلبی ندارند در حالی که بهترین شرایط را داشتند اما زمانی دیگر چنین شرایطی را نداشتند اما فکر جدایی به سرشان زده بود مانند دوران سید جعفر خان. بنابراین تجزیه طلبی حداقل در ایران تابعی از شرایط بوده است. من مطمئن هستم اگر این کشور بخواهد به همین روال پیش برود حس تجزیه طلبی را تقویت میکند. عنایت بفرمایید که میگویم حس تجزیه طلبی. یعنی اینکه تمامی اقوام و ملل دارای این حس هستند و این استثنا ندارد و فقط شرایط است که این حس را قویتر یا ضعیف تر میکند. شاید بتوان این حس را پسر عموی ناسیونالیست دانست گذشته از آنکه احساسات ناسیونالیستی تا چه اندازه مورد قبول فلسفه اخلاقی انسان باشد. بهر روی نمیتوان این حس را از او گرفت. بعضی مواقع تجربه ها تئوری های بسیار محکم را باطل میکند. جالب است بدانید کشور ترکیه بخشی به نام کارس دارد که اکثرأ آذری هستند و اگر مطمئن باشند با هزینه ای کمتر میتوانند جدا شوند این کار را میکنند اما این کردها هستند که تجزیه طلبند نه ترکها، یا دعوای فارسها با پشتونهای افغانستان نیز شرایط مشابهی دارد. در هر صورت این برای مثال فقط کردها در ایران نیستند که چنین احساساتی دارند در بعضی کشورها فارسها این حس را دارند. اما از آنجاییکه هر وقت وضعیت خوب اقتصادی و اجتماعی و اجرای عدالت بالسویه بین تمامی اقشار ملت تقسیم میشود معمولأ آن حس تضعیف میگردد بنابر این بود که عرض کردم موقت و در واقع نسبی هست. بالاتر از آن امروزه در ایران حتی میتوان احساس نیاز به حرف زدن را موقتأ سرکوب کرد و به امید روزی بود که چنین احساسات هرچند حقی تاریخ عظیم این سرزمین را تکه پاره نکند. با تشکر از توجه شما

  • Aso

    بسیار عالی‌

  • آشنا

    کسی دنبال تجزیه ایران نیست همانطور که هیچ کس به دنبال حتی حقوق اولیه خود در ایران نیز نیست چون طرف مقابل اصولأ چنین حقی را برای شما نمیشناسد. بحث بر سر حق بودن و مخالفت با آن است. بدیهی است که مخالفت با حق، عین ناحقی و خود خواهی است. و اینکه آقای علی عزیز نوشته اند که (هر فرد باید به عنوان یک کشور عمل کند) درست است به این معنی که هر فرد به عنوان یک کشور میتواند مطرح شود. در جوامع پیشرفته دغدغۀ روزانۀ مجالس و فرهیختگان فرهنگی تصویب قوانینی است که بتواند تقریبأ تمامی افراد یک ملت را راضی نگه دارد به این موضوع اما توجه باید کرد که در کشورهایی که تنوع اقوام ندارند تجزیه طلب نیز وجود ندارد بنابر این بطور موقت نیازی به توجه به خواست تک تک افراد یک جامعه حداقل در جوامع عقب مانده ای مانند ایران نیست. و بطوریکه آقای دکلان با مثال بجای سیگار کشیدن مطرح کرده اند باید دید آزادی خواهی، تجزیه طلبی و یا هر عمل دیگری تا چه حد حقوق دیگران را تحت الشعاع قرار میدهد و به آن لطمه میزند. اگر قومی بخاطر منافع خود استقلال قومی دیگر را برنمی تابد این ناحق است. مسایل را میتوان از طرق گونه گون مورد توجه قرار داد اما انتخاب نگاه بسیار مهم است. برای مثال یک مسلمان مؤمن زنا را گناه میداند به این دلیلکه اسلام آن را نهی کرده و تنبیهاتی متناسب با شدت و ضعف عمل مقرر نموده است اما همین عمل را یک غیر مسلمان به خاطر از هم پاشیدگی خانواده و فروپاشی جامعه متأثر از نشر آن غیر عقلانی میداند حال اگر بنده بخواهم یکی از این راه ها را برگزینم بی شک راه دوم را که پشتوانه عقلی دارد برمی گزینم. بر پایه استدلال عقلی است که نمیتوان به بهانه های مختلف حق را زیر سؤال برد. نمیتوان گفت اگر چند نفر فمنیست فلان مورد را حق خود بداند آنوقت ممکن است تمامی زنان این مورد را حق خود بدانند . اگر حق است که تمامی زنان باید آن را حق خود بدانند و در بیداری آنها مسئولیم و اگر حق نیست که آن فمنیست ها نیز نباید مطرح کنند. بهر روی هیچ قومی نمیتواند در انتخاب های اقوام دیگر دخالت داشته باشد برای درک بهتر باید خود را بجای قوم تجزیه طلب فرض کند و جناب دکلان مثال خوبی در این مورد زده اند. چرا فقط فارس ها هستند که اندیشه تجزیه طلبی ندارند و بقیه اقوام هستند که چنین اندیشه هایی را در سر می پرورانند؟ آیا میتوان به این سؤال جواب داد؟ بنابر این اگر امروز زبان کردی یا ترکی یا عربی زبان اصلی ایران بود فارسها نیز تجزیه طلب بودند چنان که تحمل لغات عربی را که غیر از زیبایی و قدرت کلام چیزی به فارسی نیافزوده است نداشته اند.

  • آشنا

    با تشکر از رادیو زمانه، باید اذعان داشت به همان اندازه که مقالۀ آقای افشاری فرار از روبرو شدن با واقعیت های اجتماعی و تاریخی ایران بود مقاله آقای دکلان بسیار دقیق طراحی شده است. از دو دعوت متضاد بی تردید یکی حق است و دیگری باطل و نمیتوان حد وسط را متصور بود البته منظورم در این گفتمان بطور اخص است. در این بحث نظرات آقای دکلان بر منطق استوار است و اینکه اگر در بعضی مواقع احساسات تجزیه طلبانه با اصرار بیش از اندازۀ فارسها بر تسلط زبان و فرهنگ خود بخصوص بزرگ نمایی شاهنامه تحریک میشود شکی در آن نیست ضمن آنکه تجزیه طلبی بالذاته حق است و اگر فکر کنیم که کسانی هستند از اقوام مختلف که تجزیه طلب نیستند فکری است کاملأ اشتباه، بلکه آنان نیز مثل آقای افشاری رفتارهای کجدار مریزانه و کدخدامنشی دارند و اگر فرصتی برایشان شناخته شود باز نمی ایستند. جسارت حق خواهی و مبارزه برای آن در افراد مختلف متفاوت است و میتوان به جرأت گفت که قریب به اتفاق افراد اقوام تمایل به جدایی دارند اما شدت و ضعف آن به افراد بر میگردد. برای برخی از افراد تفاوتی نمیکند که جدا باشند یا نه. اگر در میان آذربایجانی ها تمایل به جدایی کمتر از کردها باشد دلایل خاص خود را دارد از جمله وضعیت خوب اقتصادی آذری ها و مشارکت بیشتر آنها در حکومت بیشتر از کردها. اما اگر این حق است که هست باید پذیرفت که با شدت و ضعف در مطرح نمودن و ملاحظه های سیاسی و امنیتی همراه است نه اینکه اصلأ تمایلی به جدایی طلبی نباشد. من از جمله آذری هایی هستم که تمایلم به جدایی طلبی زمانی تحریک میشود که در محافل دوستان فارسم که قطعأ ادبیات فارسی را بهتر از آنان میدانم شرکت نموده و به سخنان افرادی گوش میدهم که بدون ذکر دلیل جدایی را فاجعه آمیز میخوانند و این را نوعی نگاه از بالا به چایین میبینم حال آنکه دلیلی وجود ندارد که این جدایی برای ملت جدایی طلب نیز فاجعه بار باشد. برای مثال بین دوستان کرد هنوز کسی را ندیده ام که تجزیه طلب نباشد اما در آذربایجان میتوان این نسبت را کمتر دید اما نمیتوان ادعا کرد که افرادی هرچند اندک وجود داشته باشند که تمایل نداشته باشند مگر کسانی که آبا و اجداد آنها در شهرهای فارسی زبان زندگی کرده باشند و میدانیم که این مسئله در مورد آذری ها که بیشتر با اقوام قاطی شده اند بغرنج است. بهر روی اگر مشکلات حکومتی نبود ممکن بود این حق خواهی بدون ترس مطرح میشد یا شاید به باد فراموشی سپرده میشد اما دلیل بر ناحق بودن تجزیه طلبی نیست.

  • علی

    آقای دکلان نظری شخصی در مورد حق از دیدگاه فلسفه اخلاقی بیان کرده است که بسیار قابل ستایش است. ("نظری هم که ارائه می¬کنم نظر شخص من است و آن را از فیلسوف اخلاقی به عاریت نگرفته¬ام.") اما برای در نظر گرفتن یک گزاره به عنوان اصل نمی‌توان به یک فرضیه استناد کرد. ابتدا باید مساله ثابت شود یا مورد توافق قرار بگیرد تا بتوان از آن به عنوان اصل در استدلال استفاده کرد. این گزاره نویسنده که تجزبه طلبی را حق می داند یک گزاره بسیار تمامیت خواهانه است. در حالیکه (استنباط من از متن) از نظر آقای افشاری داشتن عقیده حق است, نه خود عقیده, "مطالبه برای تجزیه یک حق است، اما مخالفت با آن نیز یک حق است." که گزاره ای است که در قرن بیست و یکم دیگر مخالفین اندکی دارد. با نحوه استدلال آقای دکلان می توانیم نتیجه بگیریم, در نهایت هر فرد باید به عنوان یک کشور مجزا عمل کند چون مستلزم بیشترین تقسیم قدرت و پلولاریسم است. (در مورد جدایی هر بخش بیشتر می‌توان به عنوان گزینه عملی اندیشید!!!!!!!)

  • علی

    در جواب آشنای عزیز و در توضیح بیشتر: مشکل بر تعریف حق استوار است. در مورد سیگار کشیدن, بر این پایه حق را به اقلیت غیر سیگاری داده اند که پزشکان چنین تصمیمی گرفته اند. در حالیکه این تصمیم از مجرای قانون گذاری مجلس بر اساس رای اکثریت گرفته شده است. این مساله به صورت عمل گرایانه حل شده است نه فلسفی. در مورد جلب رضایت ملت که البته به جای ملت از رای دهندگان استفاده کرد, این خاصیت و مزیت دموکراسی است که لزوما به معنی تصویب حق نیست, کما اینکه در ممالک پیشرفته نیز بسیاری از قوانیین و تصمیمات مجالس مورد انتقاد قرار می گیرد و حتی لغو می شود. به هر حال موضوع مقاله و انتقادی که مطرح کرده اند بر اساس حق دانستن تجزیه طلبی است, که این گزاره بر اساس اشتباه استوار است. مثال نقض فراوان هم دوست عزیزی که اسمشون رو مطرح نکردن در بالا ذکر کردن. ملت و کشور بر اساس نیاز انسان به واحدهای اجتماعی تشکیل شده اند و نه وجودشان حق و مقدس است, نه تجزیه در اساس حق است. در مورد نیاز به کشور و حکومت در متون مختلف پرداخته شده است و فکر می کنم مورد توافق است. باز هم تکرار می کنم که داشتن هر کدام از این عقاید حق است نه خود این عقاید. " در کشورهایی که تنوع اقوام ندارند تجزیه طلب نیز وجود ندارد بنابر این بطور موقت نیازی به توجه به خواست تک تک افراد یک جامعه حداقل در جوامع عقب مانده ای مانند ایران نیست." متو جه منظور شما نشدم.

  • کاربر میهمان

    آرش جان دست مریزاد!

  • کاربر مهمان

    هر كسي بخواهد دنباله تجزيه ايران باشد مطمئن باشيد ملت در برابر آنها واكنش جدي نشان خواهد داد حضرات اندكي از ذهني گرايي بيرون بيايند وواقعيات را ببينند

  • آرش دکلان

    من انتقادی را که علی مطرح کرده است خیلی جدی می دانم و به نظر من بحث بسیار دقیقی میطلبد. در واقع مقاله ای که نوشتمه بودم بسیار طولانی تر بود و در بخشی به بررسی همین جمله از همین زوایه پرداخته بودم که حق بودن داشتن عقایدی بر خلاف یک حق، به چه معناست. مثلاً اگر زنان حقوق مساوی با مردان دارند، و داشتن عقایدی برخلاف آن هم یک حق است، این عقاید می توانند در نهایت به بنیانگذاری سیستمهایی منجر شوند که حقوق نصفه نیمه ای را هم که زنان امروزه دارند از آنها سلب کند. من روی هوا هم حرف نمی زنم. نمونه تاریخی این امر در خود ایران روی داد. رژیم گذشته علی رغم همه بدیهایی که داشت جایی برای زنان هم داشت. زنان می توانستند قاضی هم باشند؛ شیرین عبادی یک نمونه بود که بعد از انقلاب این حق را از دست داد. خمینی هم داشت از حق خود برای ابراز عقیده استفاده می کرد. نتیجه این شد که می بینیم. من بعد از اینکه دیدم صفحات نوشته ام دائماً طولانی تر و طولانی تر می شوند، و از طرفی هرچه بیشتر مسئله را می کاویدم، پیچیده تر هم می شد، تصمیم گرفتم که در متنی دیگر، که شاید چندان هم کوتاه نباشد، مسئله را از نو به صورتی مطرح کنم که شامل بررسی این موارد پارادوکسیکال هم باشد. در نهایت به زعم من پرسشی که علی مطرح کرده است بسیار جدی است و من به چنین تفکراتی که پارادوکسهای موجود در متن ایده های من را نشان می دهند بینهایت احترام می گذارم. اما مسئله ای را که در مورد تقسیم قدرت تا آن حد مطرح کرده اند، نیز یک مسئله بسیار مهم می دانم. این پرسش اصلاً به ذهن من خطور نکرده بود، چون اصولاً بحثی که مطرح کرده ام قطعه ای است از میانه تفکراتم که ابتدا و انتهای آن در این بحث نسامده است. در پاردایمی که من می اندیشم پرسشهایی این چنینی که اگر مردمان سیبیلوی اصفحان نصمیم بگیرند دولت خود را داشته باشند، تکلیف چیست، هرگز پیش نمی آید. به پرسشهایی نظیر این سعی می کنم در متنی جداگانه پاسخ بدهم. از بابت تمام آن پرسشهای اساسی که مطرح می شود، از همه کسانی که آنها را مطرح می کنند بینهایت سپاسگذاری می کنم. دوست دارم تمام پارادوکسهایی که در نگرش موجود در این متن وجود دارند برایم روشن شود.

  • کاربر مهمان

    نویسنده در این مقاله کم از روش مرضیه پیچیده کردن موضوع استفاده نکرده اند و حق را هم مفهومی سیاه و سفید جلوه داده اند که لابد یک طرف سفید است و دیگری سیاه. دوست گرامی واحد حق مورد نظر شما چیست؟ ایا تمامی مردم کردستان یا اذربایجان یا یزد و اصفهان هستند؟ خوب اگر این وسط یک جامعه کوچکتر در میان واحد صاحب حق مورد نظر شما خواسته دیگری داشت چه میشود؟ مثلا یکی از شهرهای کردستان بخواهد به سوییس ملحق شود. یا اگر جماعت افراد دارای سبیل در شهر اصفهان بخواهند حکومت سبیلوها را تشکیل دهند. ایا حکومت ایران و در پی ان مردم اصفهان و یا محله چهارباغ بالا حق دارند حق تشکیل حکومت توسط افراد سبیلو در چارباغ را نادیده بگیرند یا نه؟ مشکل این است که شما یک واحد صاحب حق به نام قومیت را میتراشید و مبنای استدلال خود را بر ان قرار میدهید. اگر فردا حکومت کردستان ازاد تشکیل شد و بنده در یکی از محلات سنندج تصمیم بگیرم حکومت مستقل تشکیل دهم همان حکومت کردستان با من چگونه رفتار میکند؟ به گفته شما افراد ساکن در داخل کوچه حق ندارند و ناحقند اگر با حق تشکیل حکومت من مخالفت کنند. دوست گرامی مفهوم دولت ملت هم یک مفهوم بشری است و از اسمان نیامده است که شما استاندارد حقتان را بر ان بنا میکنید. کی گفته است که مردم هم زبان باید برای جدا شدن از حکومت مرکزی رای گیری کنند؟ ایا تشکیل حکومت توسط بقیه گروههای اجتماعی ممنوع است؟ اگر تریاکی های تهران بخواهند برای تشکیل یک حکومت خود مختار در یک گوشه از کشور رای گیری کنند ایا با ان مخلفید یا موافق؟ شما در بنیان سازی برای جدایی طلبی واحدهای قومی را به صورت مجزا فرض میکنید و نه در مجموعه ایران. این حق جدا بودن و جدا شدن تا کجا ادامه دارد. اصلا ایا رای دادن یا ندادن یک گروه برای انجام کاری مبین ایجاد حق است یا خیر؟ به گفته شما اکثریت نمیتواند بر اساس رای حق اقلیت را نادیده گیرد پس با این حساب اگر در استان فرضی مورد نظر شما اگر 90 درصد از ساکنان در پی جدایی طلبی باشند و ان را اجرا کنند حق ده درصد دیگر را پایمال کرده اند.