مسکن مهر و نامهری با خانه به‌دوشان

 «به امید سرپناه دار شدن هرچه پس‎انداز داشتیم را دادیم برای مسکن مهر اما حالا بعد از سه سال تنها دفترچه قسط وام بانکی را داده‎اند دستمان. هم باید اجاره خانه بدهیم و هم قسط مسکن مهری که آماده نیست.»

این روایت بسیاری از خانواده‎های ایرانی است که از شش سال قبل به امید خانه‎دار شدن در طرح مسکن مهر ثبت‎نام کردند و حالا نگران آنند که سیاست‎های دولت جدید در بخش مسکن تغییر کند و آن‎ها همچنان در انتظار خانه‎دار شدن بمانند.

اگر‎چه وزیر پیشنهادی راه و شهرسازی دولت یازدهم به نمایندگان مجلس گفته است که این طرح را ادامه خواهد داد اما او در سال‎های گذشته یکی از منتقدین این طرح بوده و خواستار بازنگری در سیاست‎های مسکن‎سازی دولت شده است.

دولت دهم در آخرین روزهای کاری خود محدودیت خرید و فروش واحدهای مسکن مهر را حذف و اعلام کرد سقف تسهیلات بانکی مسکن مهر افزایش می‎یابد. با این حال جمعی از متقاضیان مسکن مهر پردیس در نامه‎ای به علی نیکزاد، وزیر راه و مسکن و شهرسازی نسبت به افزایش چندباره آورده متقاضیان اعتراض کردند.

بر اساس گزارشی که "خبرآنلاین" منتشر کرده است؛ قیمت تمام شده پروژه پردیس ۸۰ درصد افزایش یافته است. در هنگام ثبت نام قیمت تمام شده یک واحد مسکونی در پردیس ۲۰ میلیون تومان اعلام شده اما حالا قیمت تمام شده هر واحد ۳۶ میلیون تومان است.

ثبت‎نام کنندگان در پروژه مسکن پردیس اعلام کرده‎اند که توان پرداخت افزایش آورده را ندارند و مسئولان اعلام کرده‎اند که چنانچه اعضا نتوانند آورده خود را تامین کنند، از پروژه حذف خواهند شد.

این در حالی است که بر اساس قانون مسکن مهر، چنانچه شهروندان متقاضی در هر مرحله‎ای از پروژه اعلام انصراف کنند، دو تا سه سال حق ثبت‎نام و برخورداری از تسهیلات مسکن مهر در سایر مناطق را ندارند.

پروژه‎های نیمه‌تمام و بی‎اعتبار

آن‎گونه که علی نیکزاد گفته است؛ از آغاز طرح مسکن مهر تا به حال ساخت و ساز ۴.۴ میلیون واحد مسکونی آغاز شده و تا خرداد ماه امسال ۱.۵ میلیون واحد به متقاضیان واگذار شده است. اما کارشناسان این آمار را واقعی نمی‎دانند و معتقدند که در شش سال گذشته دولت تنها ۲۵۰ هزار واحد مسکونی در قالب طرح مسکن مهر را تکمیل کرده است.

رئیس کانون انبوه سازان مسکن دلیل کندی پیشرفت پروژه‎های مسکن مهر را عدم تامین اعتبار دانسته و گفته است که قیمت تمام شده مسکن افزایش یافته است. علیرغم این که وزارت مسکن نیز با افزایش قیمت‎ها موافقت کرد اما باز هم پیمانکاران برای تکمیل پروژه‎ها با کسری بودجه و کمبود منابع مالی روبرو هستند.

وزارت راه و شهرسازی سال گذشته در پی افزایش قیمت مصالح ساختمانی در بخشنامه‎ای اجازه افزایش قیمت تمام شده مسکن مهر را به پیمانکاران ابلاغ کرد. رئیس کانون انبوه سازان گفته است که میزان افزایش قیمت اعلام شده از سوی دولت هشت درصد است در حالی که قیمت مصالح ساختمانی بیش از پنجاه درصد افزایش یافته است.

این در حالی است که کارشناسان اقتصاد و مسکن معتقدند که دولت بخش زیادی از اعتبار سایر بخش‎ها را به طرح مسکن مهر تزریق کرده است. حسینعلی شهریاری، رئیس سابق کمیسیون بهداشت و درمان مجلس سال گذشته گفته بود: دولت اعتبار بیمارستان‎ها را به مسکن مهر تزریق کرده است.

محمدعلی سهمانی، کارشناس تامین منابع مالی مسکن نیز به روزنامه دنیای اقتصاد گفته است: دولت در خزانه را برای سایر بخش‎ها قفل کرد و شیر تزریق به بخش مسکن را تا انتها باز گذاشت.

به گفته او، تسهیلات پرداختی بانک مسکن در سال‎های گذشته پنج برابر افزایش یافته است. گزارش بانک مسکن نیز نشان می‎دهد که تسهیلات این بانک در سال گذشته به نسبت سال ۹۰ نزدیک به سه برابر افزایش یافته است.

به گفته رئیس بانک مسکن، تسهیلات اعطایی این بانک به مسکن مهر در سال ۱۳۹۰ به ۳۲ هزار میلیارد تومان رسیده است و دولت در ردیف متفرقه قانون بودجه اعتبارهایی را به مسکن مهر اختصاص داده است.

علی نیکزاد گفته است که دولت ۱۲۰ هزار میلیارد تومان در قالب طرح مسکن مهر سرمایه‎گذاری کرده است. همچنین به گفته معاون وزیر مسکن، شهر سازی و راه‌سازی دولت بیش از ۲۰۰ میلیارد تومان یارانه برای تامین زیرساخت‎های بخش انرژی مسکن مهر به وزارت نیرو یارانه پرداخت کرده است.

سهم متقاضیان مسکن مهر بخش دیگری از منابع مالی است که به این طرح تزریق شده است. دولت در حالی که آورده نخست شهروندان را حداکثر پنج میلیون تومان اعلام کرده بود، در مراحل بعدی سهم آورده متقاضیان مسکن مهر را تا بیست میلیون تومان نیز افزایش داد.

بر اساس برآوردی که حجت‎الله میرزایی، کارشناس اقتصادی انجام داده است؛ هزینه ساخت هر واحد مسکن مهر حدود یک میلیارد ریال و برای همه دو میلیون واحد در حال ساخت حدود ۲۰ هزار میلیارد ریال است که معادل نصف تولید ناخالص داخلی کشور و ۱.۵ برابر بودجه عمومی دولت در سال ۹۱ است.

به گفته او، تامین تسهیلات بانکی ساخت مسکن مهر به ۴۵۰ هزار میلیارد ریال اعتبار نیاز دارد که این رقم یک چهارم منابع بانکی کشور است که در پنج سال گذشته تنها نیمی از این تسهیلات پرداخت شده است.

جیب خالی دولت و چشم نگران شهروندان

دولت نمی‎تواند پروژه مسکن مهر را متوقف کند. این‎ها را هم نیکزاد وزیر پیشین شهرسازی و راه‎سازی گفته است و هم کارشناسان بخش مسکن، چرا که مسکن مهر یکی از تعهدات به جای مانده دولت دهم است و بسیاری از شهروندان اندوخته خود را به امید صاحب‎خانه شدن در این پروژه سرمایه‎گذاری کرده‎اند.

برای همین یکی از طرح‎های نیمه‎تمامی که باید در اولویت کاری دولت یازدهم قرار بگیرد، تکمیل و تحویل مسکن مهر و ساماندهی وضعیت پروژه‎های نیمه‎کاره این بخش است. اما مشکل آنجاست که دولت یازدهم در آغاز کار با کسری بودجه و بودجه غیرواقعی روبرو است و به گفته اکبر ترکان، سرپرست گروه مشاوران دولت یازدهم، خزانه دولت خالی است.

از سوی دیگر رئیس کانون انبوه سازان نیز گفته است که در باره افزایش قیمت تمام شده مسکن مهر با وزیر جدید راه و شهرسازی گفت‎و‎گو خواهد کرد. عباس آخوندی، وزیر پیشنهادی حسن روحانی برای وزارت راه و شهرسازی هم اولویت کاری خود را حل مشکلات خریداران مسکن مهر عنوان کرده و گفته است که از نهادهای خیریه، شهرداری‎ها و شهروندان برای تامین نیازهای مسکن مهر کمک خواهد گرفت.

اصلی‎ترین مشکل دولت در تکمیل این طرح ناتمام، تامین منابع مالی است. دولت احمدی‎نژاد در سال‎های گذشته با تزریق نقدینگی بدون پشتوانه به بخش مسکن به رشد پایه پولی کشور دامن زده است. دولت یازدهم چنانچه تصمیم به کنترل نقدینگی داشته باشد، چاره‎ای جز تامین منابع مالی از طریق اوراق مشارکت بانکی و گشودن قفل تسهیلات بانکی سایر بانک‎های دولتی و خصوصی برای بخش مسکن ندارد تا هم به تعهدات به جای مانده دولت پیشین جامه عمل بپوشاند و هم به چشم انتظاری و نگرانی شهروندان پایان دهد.