نگرانی از نفوذ مافیا در محوطه باستانی پمپی
بیژن روحانی - محوطه باستانی پمپی در ایتالیا، نه فقط به خاطر عوامل طبیعی بلکه به دلیل دخالت‌های مافیا نیز در معرض خطر قرار گرفته است.
بیژن روحانی
محوطه باستانی پمپی در ایتالیا، نه فقط به خاطر عوامل طبیعی بلکه به دلیل دخالت‌های مافیا نیز در معرض خطر قرار گرفته است. یک تیم ویژه از مأموران مبارزه با مافیا قرار است این محوطه و کارهای مرمتی آن را مورد بررسی قرار دهند تا جلوی نفوذ و اعمال دخالت مافیا در امور حفاظتی این محوطه و سوءاستفاده مالی از بودجه‌‌های آن را بگیرند.
محوطه باستانی پمپی بودجه‌ای معادل ۱۰۵ میلیون یورو از دولت ایتالیا و اتحادیه اروپا دریافت کرده است، اما پیشرفت کارهای حفاظتی نه تنها مطلوب نبوده، بلکه چندین مورد تخریب آثار باستانی به دلیل بی‌توجهی نیز در آنجا گزارش شده است. در ماه گذشته میلادی انریکو لتا، نخست‌وزیر جدید ایتالیا، خبر از مستقل شدن محوطه پمپی و تشکیل یک اداره ویژه برای مدیریت آن داد تا به این ترتیب به مسائل پمپی بهتر رسیدگی شود. به گفته آقای لتا، فرهنگ قلب کشور ایتالیاست و بنابراین شایسته توجه بیشتر است. اکنون نیز تیم مبارزه با مافیا قرار است بازرسی‌های ویژه‌ای را در مورد پمپی آغاز کند.
پمپی و هرکولانیوم امکان مطالعه دو شهر روم باستان را با کاخ‌ها، آمفی تئاتر، معابد، دادگاه، ویلاها، مراکز اداری، مغازه‌ها و بنگاه‌های تجاری، حمام‌ها، کوچه‌ها و حتی فاحشه‌خانه‌هایش در اختیار پژوهشگران می‌گذارد و از این‌رو محوطه‌هایی کاملاً استثنایی و منحصر به فرد به شمار می‌آیند.
پمپی یکی از مشهورترین محوطه‌های باستانی دنیاست که در سده اول میلادی به همراه چند شهر دیگر از جمله هرکولانیوم بر اثر آتشفشانی کوه وزوو زیر خاکستر دفن شد. کاوش‌های باستانی در پمپی از سده هجدهم میلادی آغاز شد و از آن زمان تاکنون همچنان ادامه دارد. پمپی و هرکولانیوم امکان مطالعه دو شهر روم باستان را با کاخ‌ها، آمفی تئاتر، معابد، دادگاه، ویلاها، مراکز اداری، مغازه‌ها و بنگاه‌های تجاری، حمام‌ها، کوچه‌ها و حتی فاحشه‌خانه‌هایش در اختیار پژوهشگران می‌گذارد و از این‌رو محوطه‌هایی کاملاً استثنایی و منحصر به فرد به شمار می‌آیند. نقاشی‌های دیواری دو هزار ساله که در پمپی و هرکولانیوم به دست آمده‌اند اهمیت ویژه‌ای در تاریخ هنر دارند. به جز آن، پیدا شدن اجساد سنگ‌شده انسان‌ها و حیوانات به همراه هزاران شیء باستانی دیگر از تخت‌خواب گرفته تا تبلیغات دیواری، شهرت این محوطهها را بیشتر کرده است. در حقیقت دفن شدن این شهرها به‌طور دست‌نخورده زیر خاکستر آتشفشان، یک فرصت تاریخی ویژه برای نسل‌های بعدی جهت شناخت بهتر نحوه زندگی در امپراتوری روم باستان فراهم کرده است.
پمپی از زمان نخستین حفاری‌های در سده هجدهم تاکنون همواره یکی از اصلی‌ترین مقاصد جهانگردان در دنیا بوده است. در سده هجدهم و نوزدهم اشراف اروپایی که با «گراند تور» یا «تور بزرگ» به بازدید آثار کلاسیک و رنسانس اروپا می‌رفتند، پمپی را حتماً در برنامه‌های بازدید خود داشتند. طبق آمار دولت ایتالیا، پمپی هنوز هم یکی از پربازدید‌ترین نقاط این کشور تاریخی است. تنها در سال ۲۰۱۲ بیش از دو میلیون و سیصد هزار نفر از آن بازدید کردند. پمپی به همراه محوطه باستانی هرکولانیوم و توره انونزیاتا در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است.
با این حال پمپی نه فقط بهشت باستان‌شناسان بلکه سرزمین رؤیایی حفاران غیر قانونی و قاچاقچیان عتیقه نیز بوده و تاکنون بسیاری از نقاط آن مورد دستبرد قرار گرفته است. در هرکولانیوم، شهر مجاور پمپی، از آنجا که هنوز بخش بزرگی از شهر باستانی کاوش نشده باقی مانده و زیر خانه‌های مدرن و امروزی قرار دارد، در گذشته میزان حفاری غیر قانونی بیشتر و کنترل آن نیز گاه دشوارتر بوده است.
در ماه ژانویه گذشته، یونسکو به همراه ایکوموس هیئتی را برای بازدید و بررسی وضعیت حفاظتی به پمپی فرستاد. نتیجه کار این هیئت در ماه ژوئن گذشته ارائه شد. طبق این گزارش چنانچه پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای به سرعت و حداکثر ظرف دو سال آینده در پمپی رخ ندهد، وضعیت این محوطه باستانی وخیم و بحرانی خواهد شد.
اما به جز حفاران قاچاق عوامل طبیعی نیز آسیب‌های فراوانی در پمپی به بار آورده‌اند. در ماه‌های اخیر سازمان علمی، فرهنگی و آموزشی ملل متحد، یونسکو، گزارشی منتشر کرده است که مطابق آن تعدادی از خانه‌ها، موزاییک‌ها و همچنین نقاشی‌های دیواری پمپی در معرض خطر جدی هستند. در سال‌های پیش نیز دیوار چند خانه باستانی در پمپی فروریخت. اکنون سازمان یونسکو ایتالیا را تهدید کرده است که اگر روند فعلی تخریب‌ها در این محوطه ادامه پیدا کند، این سازمان ناچار می‌شود نام پمپی را در فهرست میراث جهانی در معرض خطر ثبت کند؛ امری که برای ایتالیا اصلاً خوشایند نخواهد بود.
در ماه ژانویه گذشته، یونسکو به همراه ایکوموس یا شورای بین‌المللی محوطهها و بناها، هیئتی را برای بازدید و بررسی وضعیت حفاظتی به پمپی فرستاد. نتیجه کار این هیئت در ماه ژوئن گذشته ارائه شد. طبق این گزارش چنانچه پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای به سرعت و حداکثر ظرف دو سال آینده در پمپی رخ ندهد، وضعیت این محوطه باستانی وخیم و بحرانی خواهد شد. در چند سال گذشته، تعدادی از بناهای پمپی از جمله بخش‌هایی از خانه گلادیاتورها فروریخته‌اند اما مرمت و حفاظت از بخش‌های باقی مانده هنوز شروع نشده و همین احتمال گسترش آسیب‌ها را بیشتر می‌کند. گزارش یونسکو همچنین به وضعیت ۱۳ خانه باستانی دیگر که در معرض خطر جدی هستند اشاره می‌کند. همچنین نگرانی‌های عمده‌ای در مورد وضعیت موزاییک‌ها و نقاشی‌های دیواری به دلیل بالا رفتن میزان رطوبت وجود دارد. پمپی به دلیل موزاييک‌های بسیار نفیسش نیز شهرت جهانی دارد. یکی از این موزاییک‌ها که اینک اصل آن در موزه باستان‌شناسی شهر ناپل نگهداری می‌شود، نبرد اسکندر مقدونی با داریوش سوم هخامنشی را تصویر می‌کند.
مشکل هدایت و دور کردن آب از سطح محوطه باستانی پمپی نیز یکی دیگر از مشکلات بی‌شمار آن‌جاست. همچنین به دلیل کمبود نگهبان حدود ۷۳ درصد از پمپی به روی بازدید کنندگان بسته است.
گزارش یونسکو به نگرانی عمیق از احتمال نفوذ مافیا به سیستم مالی و حفاظتی پمپی نیز پرداخته است و تصریح می‌کند باید به هر شکل جلو فساد مالی در این محوطه گرفته شود، وگرنه تأثیرات بسیار منفی بر مرمت و حفاظت از آن بر جای می‌گذارد. حدود ۸۵ میلیون یورو از بودجه ۱۰۵ میلیونی «پروژه بزرگ پمپی» که سال گذشته تصویب شد به مرمت آن اختصاص دارد. این پروژه باید بتواند تا پایان سال ۲۰۱۵ به اهداف خود دست یابد. اما از هم‌اکنون نگرانی‌ها برای سرعت بخشیدن به روند کارها وجود دارد و در این میان دولت ایتالیا نیز دست به کار شده است تا جلو احتمال نفوذ مافیا به این پروژه بزرگ را بگیرد.
نظرها
نظری وجود ندارد.