توصیه‌هایی برای کمک به سیستم ایمنی بدن

[podcast]http://www.zamahang.com/podcast/2010/20131001_Immune_System_MazyarMahdavifar.mp3[/podcast]

شکی در این نیست که بدن انسان برای مقابله با موجودات بیگانه مثل باکتری‌ها و ویروس‌ها از دستگاهی ویژه با نام سیستم ایمنی بهره می‌گیرد که فعالیت دفاعی خود را از خارجی‌ترین بخش بدن یعنی پوست تا درون عمیق‌ترین سلول‌های بافت‌ها گسترش داده است.

این اما به معنی عدم تأثیر رفتارهای روزمره ما در کمک به فعالیت سیستم ایمنی نیست. روش‌هایی بسیار ساده اما موثر برای کمک به سیستم ایمنی بدن و تقویت آن وجود دارد که در این مطلب به سه نمونه مهم آن‌ها می‌پردازیم.

توصیه‌های بزرگترها

پدرها و مادرها یا معلم‌های مدرسه، معمولاً توصیه‌های زیادی برای بچه‌ها دارند که البته بعضی از این دستورات توسط خود آن‌ها هم پیگیری نمی‌شود، اما در مورد اجرای بعضی دیگر از این توصیه‌ها اصلاً کوتاه نمی‌آیند. مثلاً یکی از این دستورات و سفارش‌های اکید، شستن دست‌ها قبل از خوردن غذا یا بعد از بازگشت از دستشویی است. به خصوص این دومی که اصلاً شوخی‌بردار نیست. اجازه بدهید همین‌جا اعلام کنم که شست‌وشوی دست‌ها که بسیاری از ما در دوران کودکی خود، فقط از ترس پدر و مادر و خیلی‌وقت‌ها نصفه و نیمه مجبور به انجامش بودیم شاید مهم‌ترین و ساده‌ترین روش کمک به سیستم ایمنی بدن برای مقابله با باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر عفونت‌ها باشد.

شست‌وشوی دست‌ها

واقعیت این است که پیام دوستی و عرض ارادت تنها چیزهایی نیستند که از طریق تماس دست‌ها بین ما انسان‌ها منتقل می‌شوند، بلکه میکروب‌ها هم از این طریق از دستی به دستی و از انسانی به انسان دیگر به صورت مستقیم یا با لمس اشیایی که فرد دیگری لمس کرده است منتقل می‌شوند. رایج‌ترین راه انتقال یک عفونت این است که شما شخص یا شیئی آلوده به میکروب را لمس کنید و بعد دست‌تان را به دهانتان ببرید یا به چشم و بینی خود بمالید.

به این فکر کنید که در طول شبانه‌روز چقدر پیش می‌آید که چیزی را لمس کنید که لحظات یا دقایقی قبل از شما شخص دیگری آن را لمس کرده باشد؟ از شیر آب دستشویی و دستگیره در گرفته تا میز و صندلی و کلید برق و شاید هم دکمه‌های دستگاه خودپرداز بانک و البته خود اسکناس‌هایی که از آن بیرون می‌آیند. اجازه بدهید برگردیم به توصیه پدرها و مادرها که احتمالاً خود شما هم اگر دارای فرزند باشید مدام آن را به آن‌ها توصیه می‌کنید: "بهترین راه برای جلوگیری از انتشار میکروب‌ها، شست‌وشوی مرتب دست‌ها است." کاری که نه فقط قبل از خوردن غذا و بعد از استفاده از دستشویی، بلکه به هر تعداد باری که برایتان امکان‌پذیر باشد باید انجام شود.

خوشبختانه در حال حاضر برای مواقعی که دسترسی به آب و صابون نداریم، مثل وقت‌هایی که در محیط‌های عمومی هستیم، محلول‌ها و ژل‌های ضدعفونی کننده‌ای در دسترس هستند که به راحتی و در اندازه‌های کوچک قابل حمل و استفاده هستند و می‌توانند جایگزین مناسبی برای آب و صابون باشند. فراموش نکنید هرچه بیشتر دست‌ها را تمیز نگهدارید، فرصت بیشتری به سیستم ایمنی خود داده‌اید تا استراحت کند و خود را برای مقابله با خطرات جدی‌تر آماده نگهدارد.

نوشیدن آب سالم

توصیه بعدی درباره مسئله‌ای است که این روزها زیاد در مورد آن صحبت می‌شود. حتماً خبرهای مختلف در مورد شیوع بیماری وبا در بعضی از نقاط ایران را شنیده‌اید.

 در یکی از مطالب گذشته اشاره کردیم که یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال باکتری وبا از طریق نوشیدن آب‌های آلوده است. در حقیقت نکته بعدی که رعایت آن می‌تواند منجر به کمک به سیستم ایمنی بدن در مقابل ارگانیسم‌های بیماری‌زا شود توجه به سلامت آب آشامیدنی است.

مصرف آب معدنی اگرچه راه مناسبی برای اجتناب از عفونت است، اما ممکن است تهیه آن برای همگان مقدور نباشد. جوشاندن، ضد عفونی کردن آب و یا استفاده از فیلترهای تصفیه آب، روش‌هایی هستند که در عین ارزان بودن از قابلیت بالایی برای مقابله با میکروب‌ها برخوردارند. متأسفانه بسیاری از افراد به‌خصوص در مناطق روستایی به علت مصرف آب‌های آلوده به صورت همیشگی دچار سطح ثابتی از عفونت در بدن خود هستند. این عفونت آنقدر شدید نیست که منجر به بروز علائم شدید مثل تب یا اسهال شود، اما چنین افرادی به صورت دائمی یا متناوب از علائمی مثل درد شکم، خارش و حساسیت چشم‌ها، مشکلات گوارشی و خستگی مزمن رنج می‌برند. پس اگر دچار چنین علائمی هستید و در عین حال در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که از آب آشامیدنی مناسبی برخوردار نیست حتماً تجدید نظری در انتخاب منبع آب آشامیدنی و انتخاب روشی مناسب برای سالم‌سازی آن به عمل آورید.

کامل کردن دوره درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها

برای بیان آخرین توصیه اجازه بدهید در ابتدا یک سناریوی تکراری که برای بسیاری از ما در هنگام ابتلا به انواع بیماری‌های عفونی رخ می‌دهد مرور کنیم: شما مریض می‌شوید و به پزشک مراجعه می‌کنید.

او برای شما انواعی از داروها از جمله آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند. شما به منزل می‌روید و مصرف داروها را آغاز می‌کنید. بعد از دو تا سه روز علائم بیماری بهبود می‌یابد و اینجاست که شما توصیه‌های احتمالی پزشک برای تکمیل دوره درمانی را فراموش می‌کنید و باقیمانده داروهای خود را به کناری می‌اندازید.

مسئله اما ین است که آنتی‌بیوتیک‌ها اساساً به این منظور ساخته نشده‌اند که در شما احساس بهتری ایجاد کنند، بلکه آن‌ها اختراع شده‌اند تا موجودات بیگانه خطرناک برای سلامتی شما و در رأس آن‌ها باکتری‌ها را نابود کنند و باید بگوییم که این نابودی معمولاً طی دو تا سه روز امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل لازم است شما تمامی آنتی‌بیوتیک‌های تجویز شده توسط پزشک را تا پایان دوره مصرف کنید. حتی اگر مصرف آن، دو هفته طول بکشد و بعد از چند روز هیچ علامتی از بیماری در شما باقی نمانده باشد. اگر این دارو را به صورت نصفه و نیمه مصرف کنید ممکن است به جای نابودی کامل باکتری تنها سبب تضعیف آن شود و در چنین حالتی احتمال بازگشت قوی‌تر و این بار مقاوم‌تر همان باکتری بسیار زیاد خواهد بود. پس دفعه بعدی که با کمک آنتی‌بیوتیک‌ها به جنگ عفونت می‌روید فراموش نکنید اگر میکروب را ضربه فنی یا به اصطلاح بوکسورها ناک‌اوت نکنید ممکن است روزی، دوباره بلند شود و ضربه‌ای ناغافل به سلامت شما وارد کند.