ریدلی اسکات و دنیای خشن کورمک مک‌کارتی

هفته گذشته نمایش عمومی فیلم «مشاور» تازه‌ترین ساخته ریدلی اسکات، فیلمساز شناخته‌شده انگلیسی در سینماهای کشور آمریکا آغاز شد. در اکران این هفته می‌پردازیم به معرفی این فیلم.

«مشاور» از ۲۵ اکتبر ۲۰۱۳ در سینماهای آمریکا و کانادا روی پرده رفته و از نیمه ماه نوامبر سال جاری، اکران جهانی آن در سینماهای کشورهای اروپایی و آسیایی نیز آغاز می‌شود.

«مشاور» تازه‌ترین ساخته ریدلی اسکات یک تریلر جنایی است که موضوع مواد مخدر را دستمایه خود قرار داده است. داستان در مرز مکزیک و ایالت تگزاس آمریکا آغاز می‌شود؛ جایی که محموله‌های بزرگ مواد مخدر بارگیری و روانه آمریکا می‌شوند. مایکل فاسبندر نقش مشاور و یک وکیل بی‌نام را بازی می‌کند. او که به تازگی نامزد کرده، تصمیم می‌گیرد در تجارت پر سود مواد مخدر سرمایه‌گذاری کند، اما ورود او به دنیای مواد مخدر مشکلات بزرگی برایش پیش می‌آورد.

فیلمنامه فیلم «مشاور» را کورمک مک‌کارتی، نویسنده‌ سرشناس آمریکایی نوشته است. بر اساس آثار کورمک مک‌کارتی پیش از این فیلم‌های «جایی برای پیرمردها نیست» و «جاده» ساخته شده‌. این نویسنده که تاکنون از او ۱۰ رمان، به خاطر رمان «جاده» جایزه پولیتزر در سال ۲۰۰۷ میلادی را به‌دست آورد.

مک‌کارتی برای آثار تلویزیونی فیلمنامه‌هایی نوشته اما فیلمنامه «مشاور» نخستین فیلمنامه او برای یک فیلم بلند سینمایی است.

به گفته منتقدان، فیلم «مشاور» اگرچه به موضوع تجارت مواد مخدر می‌پردازد اما نگاه «گوتیک» مک‌کارتی و نوع داستان‌پردازی و گفت‌وگونویسی او در فیلم برجسته است و همین نکته فیلم را از آثار مشابه‌ای که به موضوع تجارت مواد مخدر پرداخته‌اند متمایز می‌کند.

مک‌کارتی فیلمنامه‌اش را به یک تراژدی تشبیه می‌کند و درباره فیلمنامه و شخصیت اصلی آن می‌گوید: «شخصیت مشاور در این فیلم یک شخصیت کلاسیک در تراژدی است. آدم موجه و درستی است که یک روز صبح بیدار می‌شود و تصمیم می‌گیرد کاری اشتباه انجام دهد و این تصمیم پیامدهایی دارد. در بسیاری از تراژدی‌های هم همین‌طور است. کافی است که قهرمان فقط یک کار اشتباه انجام دهد. شاید بسیاری از آدم‌ها اشتباه‌هات زیادی بکنند و اتفاق خاصی هم در زندگی‌شان نیفتد، اما مشاور از این دست آدم‌ها نیست. مشاور داستانی است درباره آدم‌هایی که درگیر چیزی می‌شوند که نباید درگیرش می‌شدند.»

«مشاور» را ریدلی اسکات، فیلمساز پرکار و شناخته‌شده انگلیسی که تاکنون سه بار نامزد جایزه اسکار شده کارگردانی کرده است.

اسکات از کارگردانان حرفه‌ای دنیای سینما و هالیوود محسوب می‌شود. در کارنامه حرفه‌ای او آثار متفاوت و متنوعی از فیلم‌های علمی - تخیلی چون «بیگانه» و «پرومته» و آثاری چون «گلادیاتور» و «رابین‌هود» دیده می‌شوند. در بسیاری از موارد بر خلاف کارگردانان مؤلف، او به جای نوشتن و یا یافتن فیلمنامه‌ای متناسب با نگاه خود و یا تمرکز بر موضوع و تمی خاص، توسط تهیه‌کنندگان یک پروژه برای کارگردانی فیلمی انتخاب شده است.

اسکات پس از پایان ساخت فیلم «پرومته» درگیر پروژه «مشاور» شد. مک‌کارتی فیلمنامه خود را به کمپانی فیلمسازی نیک وکسلر، تهیه‌کننده‌ای که پیشتر بر اساس رمان او فیلم «جاده» را تهیه کرده بود واگذار کرد و این کمپانی پیشنهاد کارگردانی پروژه را به ریدلی اسکات داد و او نه تنها کارگردانی این فیلم را پذیرفت، بلکه در مقام تهیه‌کننده نیز کمپانی فیلمسازی خود را شریک فیلم کرد.

اسکات در زمان پیوستن به این پروژه چندین فیلمنامه دیگر نیز در دست داشت و از او به عنوان گزینه احتمالی برای کارگردانی چند پروژه دیگر هالیوود نیز نام برده می‌شد، اما او در نهایت «مشاور» را به عنوان فیلم بعدی خود برگزید.

اسکات با اشاره به اینکه فیلمنامه مک‌کارتی بیشتر مثل یک رمان جذاب نوشته شده و آشنایی و علاقه او به کارهای این نویسنده باعث شد که این فیلمنامه را بی درنگ بپذیرد، درباره دلیلش برای این انتخاب می‌گوید: «دلیل اصلی‌ام نوشته منحصر بفرد مک‌کارتی بود. او نویسنده بسیار چالش‌برانگیزی است. من تقریباً همه کتاب‌هایش را خوانده بودم و پیشتر از این هم قصد داشتم بر اساس رمان "نصف‌النهار خون" از او، فیلمی بسازم. وقتی وارد جهان داستان‌‌های مک‌کارتی می‌شوید بسیاری چیزها برایتان غیرقابل توضیح می‌شوند. دنیای شخصیت‌های او تغییرناپذیر است و نمی‌توانید پایانی بهتر برای آثارش تصور کنید. این چیزی است که رمان‌های او را هوشمندانه و چالش‌برانگیز می‌کند. از آثاری نیست که بتوانید در فرودگاه و سرسری برای گذران وقت بخوانید. فیلمنامه او هم چنین بود. از آنجایی که من بخش عمده‌ای از زندگی حرفه‌ای‌ام را صرف پرورش و توسعه دادن فیلمنامه‌های مختلف کرده‌ام، می‌توانم بگویم که هیچوقت فیلمنامه خوبی به دست شما نمی‌رسد مگر اینکه قبلاً بر روی آن کار شده و بازنویسی شده و پرورش یافته باشد، هیچوقت. در ۳۵ سال کار فیلمسازی‌ام، هیچوقت فیلمنامه کامل و خوبی به‌دستم نرسیده بود مگر اینکه پیشتر این پروسه را طی کرده باشد. اما این اولین‌بار بود که یک فیلمنامه خوب خواندم که البته ساختارش چندان مشابه فیلمنامه نبود و بیشتر توضیح‌ها و توصیف‌هایی همراه با گفت‌وگوهایی عالی و منحصربفرد بود. وقتی خواندمش با خودم گفتم من باید این را بسازم.»

اسکات برای این تازه‌ترین ساخته‌اش گروهی از بهترین و شناخته‌شده‌ترین بازیگران سینمای جهان را گرد هم آورده است. مایکل فاسبندر نقش اصلی فیلم را بازی می‌کند و در کنار او بازیگرانی چون براد پیت، پنه‌لوپه‌کروز، خاویر باردم و کامرون دیاز دیگر نقش‌های اصلی فیلم را بازی کرده‌اند.

اسکات دلیلش برای انتخاب این گروه بازیگران را اینگونه توضیح می‌دهد: «وقتی که با مک‌کارتی قرارمان را گذاشتیم و من تصمیم به کارگردانی این فیلم گرفتم شروع به کار کردم. می‌دانستم چه کسانی را می‌خواهم دعوت کنم. در هنگام خواندن فیلمنامه به بازیگران فکر کرده بودم. این بازیگران را انتخاب کردم چرا که می‌خواستم ارزش فیلمنامه او را حفظ کنم. وقتی درباره بازیگران به مک‌کارتی گفتم او تعجب کرد و پرسید آیا واقعاً می‌توانی همه اینها را گرد هم آوری؟ فکر می‌کنم او به گروه کوچک‌تری از بازیگران فکر می‌کرد اما به نظر من برای قصه‌ای مانند این شما به گروه بازیگرانی در این حد نیاز دارید تا فیلم قدرت بیشتری بگیرد اگر نه در نهایت تبدیل به یک اثر کوچک و جمع و جور خواهد شد. با این بازیگران اکنون دنیای فیلم نیز بزرگ‌تر شده است. این فیلم پر هزینه‌ای برای من نبود و با این بازیگران ما تمام فیلم را تنها در هفت هفته فیلمبرداری کردیم.»

اما برخلاف انتظار، «مشاور» در رقابت با انبوه فیلم‌های خوب روی پرده، حتی با داشتن این گروه از ستارگان سینما، نتوانسته تماشاگران را جذب کند و به سینماها بکشاند. منتقدان نیز روی خوشی به فیلم نشان نداده‌اند و در مجموع نقدهای متوسطی بر آن نوشته شده است. جیمی گراهام، منتقد «توتال فیلم» از کسانی است که فیلم را پسندیده و با دادن چهار ستاره به آن بازی بازیگران را ستوده و فیلم را یک تریلر جذاب معرفی می‌کند. در مقابل پیتر تراورس، منتقد «رولینگ استونز» با دادن تنها دو ستاره از چهار ستاره خود به فیلم، آن را اثری ضعیف و آشفته خوانده که باید مک‌کارتی را برای نوشتن چنین فیلمنامه بدی بخشید و این فیلم را فراموش کرد.

«مشاور» با زمان ۱۱۷ دقیقه محصول سال ۲۰۱۳ کشورهای آمریکا و انگلستان است.