هفدهمین جشنواره‌ گلاویژ در کردستان

هفدهمین جشنواره فرهنگی گلاویژ در روزهای ۳۰ آبان ماه تا ۴ آذر (۲۱ تا ۲۵ نوامبر) در سلیمانیه عراق برگزار شد.

جشنواره فرهنگی-ادبی گلاویژ پاییز هر سال در سلیمانیه برگزار می‌شود. این جشنواره یکی از مهم‌ترین رخدادهای فرهنگی ملت کرد محسوب می‌شود و هر سال شاعران، داستان‌نویسان، منتقدان و پژوهشگران شاخص کرد در آن شرکت می‌کنند.

همچنین از فعالان فرهنگی و ادبی از سایر ملت‌ها و کشورهای جهان نیز دعوت می‌شود که در این جشنواره حضور یابند. جشنواره گلاویژ مهم‌ترین پل ارتباط فرهنگی کردستان با سایر فرهنگ‌های جهان است. این جشنواره همواره از جانب اهالی کردستان ایران نیز مورد استقبال قرار می‌گیرد.

جشنواره گلاویژ در سال ۱۳۹۲ با شعار «زنجیره نوآوران؛ گلچین استعدادها» و به یاد شیرکو بیکس، شاعر شهیر کرد که در تابستان سال جاری درگذشت، با حضور هیأت‌هایی از فرانسه، ایران و کشورهای عرب همراه بود.

همچنین جایزه ویژه این دوره به علی‌اشرف درویشیان، داستان‌نویس، مترجم و عضو کانون نویسندگان ایران اهداء شد.

افتتاحیه جشنواره گلاویژ

هفدهمین جشنواره گلاویژ ۳۰ آبان (۲۱ نوامبر) در سالن اجتماعات هتل پالاس در سلیمانیه، پایتخت فرهنگی اقلیم کردستان، افتتاح شد.

مراسم افتتاحیه، با سخنرانی مدیر کانون روشنفکری گلاویژ و سپس سخنرانی ملا بختیار، از اعضای رهبری اتحادیه میهنی کردستان و دبیرکل جشنواره آغاز شد. ملا بختیار از این جشنواره به عنوان یکی از مهم‌ترین رخدادهای فرهنگی کردستان یاد کرد و تداوم هفده ساله‌ جشنواره را، نشانه کارکرد و اهمیت آن دانست.

پس از سخنرانی ملا بختیار، هلو بیکس، فرزند شیرکو بیکس شعری از او را خواند. کتایون ریزخراتی (شاعر و عضو تحریریه سایت وازنا) شاعر فارس‌زبانی بود که در مراسم افتتاحیه شعر خود را خواند. شرکت‌کنندگان در مراسم افتتاحیه، سپس به مزار شیرکو بیکس که چندی پیش تخریب شده بود رفتند و به وی ادای احترام کردند. گشایش نمایشگاه کتاب در کتابخانه عمومی سلیمانیه، آخرین بخش مراسم افتتاحیه بود.

بعد از ظهر روز افتتاحیه، با شعرخوانی تعدادی از شاعران شرکت‌کننده در جشنواره ادامه پیدا کرد که در میانشان شاعران کردستان ایران، از جمله عزیر بولی و ابراهیم احمدی‌نیا نیز حضور داشتند.

روز دوم: فرهنگ عرب

جشنواره گلاویژ در روز دوم به فرهنگ عرب تعلق داشت که با ارائه مقالاتی در بخش گوناگونی فرهنگی و بررسی آثار شیرکو بی‌کس همراه بود. پژوهشگرانی از کشورهای مصر، مغرب و عراق در این بخش شرکت داشتند.

«پلورالیزم فرهنگی در میانه تأئید و رقابت»، «پلورالیزم فرهنگی؛ دیدگاهی نشانه‌شناسانه» و «گوناگونی فرهنگی در مغرب» از جمله مقالات ارائه شده در روز عرب بودند.

عبدالله ابراهیم، شرف‌الدین ماجدولین، سعید بنگراد، حسن بحراوی و سعید یتقین از پژوهشگران عرب‌زبانی بودند که به این دوره از جشنواره گلاویژ دعوت شده بودند.

روز سوم: فرهنگ و فلسفه فرانسه

سومین روز جشنواره که به نام «فلسفه و فرهنگ فرانسه» نام‌گذاری شده بود، با حضور جامعه‌شناسان و پژوهش‌گران فرانسوی برگزار شد. مقالات روز فرانسه، در دو بخش بررسی جامعه‌شناسی بوردیو و مسائل اقتصادی-سیاسی کردستان ارائه شد.

«فردگرایی نوین: جامعه‌شناسی انتقادی و عمل‌گرایی موضع‌گرا»، «جامعه‌شناسی بوردیو در مقابل علوم اقتصادی» «به سوی خودمختاری در کردستان سوریه» و «پل اقتصادی فرانسه و کردستان» از جمله مقالات ارائه شده در روز سوم بودند.

اساتیدی از دانشگاه‌های سوربون، لیون و کالج پژوهش‌های سیاسی فرانسه، مدعوین فرانسوی این روز بودند.

روز چهارم: روز ایران

جشنواره گلاویژ در روز چهارم به شاعران، نویسندگان و پژوهشگران ایرانی اختصاص داشت. شاپور جورکش، رضا خندان، افشین شاهرودی، شیوا مقانلو و شبنم آذر از جمله میهمانان فارسی‌زبان این جشنواره بودند.

در این روز، شاپور جورکش، منتقد ادبی و مترجم ایرانی و نویسنده کتاب «بوطیقاتی شعر نو» (رویکردی جدید به شعر نیما یوشیج) و «زندگی، عشق و مرگ از دیدگاه صادق هدایت»، مقاله‌ای با عنوان «گذار به دموکراسی از طریق مدارا و فردیت در ادبیات کلاسیک ایران» ارائه کرد.

شاپور جورکش، از نیما یوشیج و صادق هدایت به عنوان کسانی که برای زنده کردن فردیت، علیه نگاه عرفانی در ادبیات فارسی برآشفتند یاد کرد و گفت اما هیچکس در ایران راه آنان را ادامه نداده است. وی گفت پس از حمله اعراب به ایران که البته دستاورهایی برای زبان و ادب فارسی، به خصوص در خصوص دایره واژگان زبان فارسی داشت، لیلی و مجنون جایگزین شیرین و فرهاد یا ویس و رامین شد و زن، جایگاه فعّال خود را در ادبیات فارسی از دست داد و به زنی منفعل مانند لیلی تبدیل شد.

پس از او، رضا خندان مهابادی، نویسنده و منتقد که بیش‌تر با مجموعه «داستان‌های محبوب من» و «فرهنگ افسانه‌های مردم ایران» شناخته می‌شود، به تحلیل داستان «حصار و سگ‌های پدرم» (نوشته شیرزاد حسن، نویسنده کرد) پرداخت. خندان مهابادی، در خصوص سلطه جنسی در داستان شیرزاد حسن سخن گفت و دلیل محبوبیت داستان «حصار و سگ‌های پدرم» در ایران را، مشترک بودن مصائب مطرح شده در داستان شیراز حسن در میان ایرانیان و کردها دانست. خندان به شدتِ سانسور موجود در ایران اشاره کرد و سانسور را باعث از اعتبار افتادن آثار ادبی دانست.

در بخش بعدی روز ایران در جشنواره گلاویژ، افشین شاهرودی، شاعر، منتقد ادبی و عکاس، اشعاری از مجموعه آخر خود، «شعرهای دیداری افشین‌های شاهرودی» خواند و بعد لیلا صادقی، نویسنده، مترجم و زبان‌شناس، طی مقاله‌ای با عنوان «تاریخ شاعرانه ایران به روایت افشین شاهرودی»، اشعار شاهرودی را نقد و تحلیل کرد. لیلا صادقی به نقش تصاویر در این اثر افشین شاهرودی اشاره کرد و استفاده از تصاویر در این کتاب را هوشمندانه دانست.

موسی بیدج، شاعر، مترجم و سردبیر فصلنامه تخصصی «شیراز»، از دیگر میهمانان ایرانی جشنواره بود که مقاله‌ای با عنوان «چهار دهه ترجمه ادبیات عرب به فارسی» ارائه کرد.

پانل اول، با شعرخوانی خالق گرجی، شاعر و مستندساز ایرانی پایان یافت.

پانل دوم روز ایران را شیوا مقانلو، نویسنده و مترجم، با خواندن داستان «گوش کهن‌دژ» آغاز کرد.

مقانلو پیش از خواندن داستان خود، در سخنانی کوتاه ادبیات را مهم‌ترین پل ارتباطی میان ملت‌ها، فرهنگ‌ها و کشورهای مختلف دانست و گفت در ۱۰ الی ۱۵سال اخیر کارهای خوبی در زمینه داستان تألیفی و ترجمه در ایران صورت گرفته است.

سپس محمد زندی، شاعر و روزنامه‌نگار، به شعرخوانی پرداخت و یکی از اشعار خود را به شیرکو بیکس تقدیم کرد.

علی‌رضا عباسی، شاعر، منتقد ادبی و روزنامه‌نگار، سخنران بعدی بود که با تقدیم شعری به علی‌اشرف درویشیان و همسرش، شهناز دارابیان، تعدادی از اشعار خود را خواند.

کتایون ریزخراتی و رویا پویا، شاعران جوان ایرانی و از اعضای تحریریه سایت ادبی وازنا، شاعران بعدی‌ بودند که به شعرخوانی پرداختند.
شبنم آذر، شاعر جوان ایرانی که پس از انتخابات سال ۸۸ ایران ترک کرد، دیگر میهمان جشنواره بود که یکی از اشعار خود را به ندا آقاسلطان تقدیم کرد.

روز ایران هفدهمین جشنواره گلاویژ، سخنان کوتاه ملا بختیار، دبیرکل جشنواره، و تقدیر او از نویسندگان، شاعران و پژوهشگران ایرانی به کار خود پایان داد.

پژوهش‌های کردی

پنجمین و آخرین روز هفدهمین جشنواره گلاویژ، در روز دوشنبه ۲۵ نوامبر در دو بخش برگزار شد. پانل اول اول روز پنجم، به پژوهش‌های کردی اختصاص داشت. نویسندگان و پژوهشگران کرد در این روز به بحث درباره شعر معاصر کردی، زبان کردی، وضعیت شاعران زن در کردستان، تئوری‌های شعری و دیگر مسائل زبان و ادبیات کردی پرداختند.

اختتامیه

هفدهمین جشنواره گلاویژ با برگزاری مراسم اختتامیه در بعدازظهر روز ۲۵ نوامبر به کار خود پایان داد.

مراسم اختتامیه، با سخنرانی ملا بختیار، دبیرکل جشنواره آغاز گردید. ملا بختیار سخنان خود را با درود فرستادن به شهدای راه آزادی در مغرب، مصر، تونس، یمن، لبنان، ایران، ترکیه و چهارپاره کردستان آغاز کرد. وی با اشاره به انتقاداتی که به وضعیت اقلیم کردستان وارد است، نقد را پایه و اساس دموکراسی و آزادی دانست و گفت «نقد باید تبدیل به فرهنگ شود».

دبیر کل جشنواره گلاویژ، در پایان علی‌اشرف درویشیان را نویسنده‌ای آزادی‌خواه خواند و گفت «هرچند علی‌اشرف درویشیان هم‌اکنون روی ویلچر نشسته، اما از نظر من روی تخت پادشاهی سرزمین آزادی نشسته است.»

درویشیان، ادبیات و انسانیت

پس از سخنان ملا بختیار، مجری مراسم از اهدای جایزه «هَردی» (جایزه ویژه جشنواره گلاویژ) به «علی‌اشرف درویشیان» خبر داد و هِرو ابراهیم احمد، همسر رئیس جمهور عراق و از اعضای رهبری اتحادیه میهنی کردستان، مدال «هَردی» را به گردن درویشیان آویخت. شهناز دارابیان، همسر درویشیان، از برگزارکنندگان جشنواره به‌خاطر این جایزه تشکر کرد و ضمن ابراز خوشحالی از شادی و خوشبختی ملت کرد، گفت این شادی ملت کُرد، حاصل سال‌ها مبارزه‌ آن‌هاست. همسر درویشیان، ادبیات همسرش را، متعلق به آزادی و انسانیت دانست.

پس از اهدای جایزه‌ ویژه به علی‌اشرف درویشیان، فرزند شیرکو بیکس، هدیه‌ای به نشانه‌ سپاسگزاری و تقدیر، از ملا بختیار، دبیرکل جشنواره، دریافت کرد.

در ادامه مراسم اختتامیه، هدایایی به نشان سپاسگزاری و احترام به نویسندگان، شاعران و پژوهشگران کشورهای مختلف از جمله ایرانیان اهدا شد.

در پایان جشنواره نیز، برگزیدگان بخش‌های مختلف پژوهش، شعر و داستان از میان ۸۴ شعر و ۳۲ داستان شرکت‌کننده در جشنواره، معرفی شدند و جوایز خود را دریافت کردند.

گفتنی است دور بعدی جشنواره گلاویژ در پاییز سال آینده برگزار خواهد شد. بنا به آنچه دبیرکل جشنواره در مراسم اختتامیه وعده داد، در سال آینده سعی خواهد شد در کنار نویسندگان، شاعران و پژوهشگران جوان، از بهترین نویسندگان هر کشور نیز دعوت به عمل آید. دور بعدی جشنواره گلاویژ، با حضور ویژه کشورهای آلمان و ترکیه همراه خواهد بود.

در همین زمینه:

گزارش تصویری زمانه از جشنواره فرهنگی گلاویژ