زنان خانه‌دار بیمه نمی‌‌شوند

از سال ۸۱ که قرار بود زنان با ده ‌هزار تومان بیمه شوند و بعد از ۲۰‌سال حقوق بازنشستگی بگیرند، نزدیک به یک دهه می‌گذرد.

در این سال‌ها، موضوع بیمه زنان خانه‌دار در ایران، هر از چند‌گاهی از طرف مقامات مطرح ‌شده و بعد از دوره‌ای فراموشی،‌ گاه با سر و شکلی تازه رخ نموده است. اما گویا بر اساس آخرین خبرها، بیمه زنان خانه‌دار از متن لایحه بودجه سال آینده حذف شده است.

دلیل حذف آن این است که شورای نگهبان در بررسی لایحه بودجه مصوب مجلس به این نتیجه رسیده که بیمه شدن ۲۰۰ هزار زن خانه‌دار در سال ۹۳ در شرایطی که «منابع مالی در اختیار»، محدود است، بار مالی مضاعفی را به دولت تحمیل می‌کند.

هنگام بررسی لایحه بودجه در مجلس، نمایندگان در بند الحاقی دو از تبصره ۱۱ لایحه مصوب کردند که سازمان تامین اجتماعی و صندوق بیمه اجتماعی روستاییان و عشایر مجازند در ازای دریافت هفت درصد و پنج درصد حق بیمه، ۲۰۰ هزار زن خانه‌دار متاهل را در سال آینده بیمه کنند، اما شورای نگهبان این اقدام را تحمیل هزینه به دولت دانست و در نتیجه نمایندگان مجبور شدند این بند از لایحه بودجه را حذف کنند.

در روزهای گذشته فاطمه رهبر، رئیس فراکسیون زنان مجلس به خبرگزاری مهر گفته بود که اعضای این فراکسیون قصد دارند پیشنهاد جدیدی به دولت ارائه دهند و در آن از قوه مجریه بخواهند تا بیمه زنان خانه‌دار را در قالب لایحه ببیند و آنگاه آن لایحه را برای تصویب به مجلس ارسال کند.

تنها در صورتی که این پیشنهاد ارائه شود، آنگاه با تصویب این لایحه در مجلس و قانونی شدن آن می‌توان امید داشت که شورای نگهبان دیگر از تحمیل فشار مالی بر دولت سخن نگوید، چون در لوایح، منابع تامین هزینه‌ها نیز پیش بینی می‌شود و از سوی دیگر، با قانونی شدن آن، موضوع بیمه زنان خانه‌دار به تکلیف دائمی سازمان تامین اجتماعی تبدیل می‌شود.

فاطمه رهبر گفته‌ است اعضای شورای نگهبان معتقدند جای این موضوع در بودجه سالانه نیست، بلکه نیازمند قانونی مستقل و دائمی است.

به این ترتیب تنها نقطه امید در مسئله بیمه زنان خانه‌دار اکنون ارائه لایحه‌ای از سوی دولت است. علاوه بر این طرح، دیگر برنامه‌ها و طرح هایی چون «افزایش مرخصی زایمان مادران از شش ماه به نه ماه» و «لایحه حمایت از زنان سرپرست خانوار» نیز تا به امروز جنبه اجرایی پیدا نکرده است.

میلیون‌ها زن و ده سال انتظار

بر مبنای سرشماری سال ۹۰ بیش از ۲۱ میلیون خانوار در ایران زندگی می‌کنند که اگر زنان نیمی از این خانوار‌ها خانه‌دار باشند، دست‌ کم ده میلیون زن نیاز به برقراری بیمه زنان خانه‌دار دارند.

در حالی که انتظار می‌رود دولت بخش قابل توجهی از حق بیمه زنان را تامین کند، بیش از یک دهه است که به زنان وعده تامین بیمه داده می‌شود وتاکنون هیچکدام از دولت‌ها نتوانسته‌اند این ایده را عملی کنند.

 اگر زن خانه‌داری بخواهد خود را بیمه کند، از نظر قانونی مشکلی برایش وجود ندارد، اما باید هزینه بیمه را خودش بپردازد. این در حالی است که بیشتر زنان خانه‌دار درآمدی ندارند و برای تامین آن باید دست به دامن همسران خود شوند.

طبق آخرین نرخ‌های حق بیمه که مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی اعلام کرده، حق بیمه عادی ماهانه ۶۰ هزار تومان با استفاده از مزایای بازنشستگی، ۷۵ هزار تومان برای بازنشستگی و فوت و ۹۰ هزار تومان برای بازنشستگی، فوت و از کار افتادگی است. تامین این رقم‌ها برای زنانی که بابت کار دائم و تمام وقت در خانه‌های خود هیچ پولی دریافت نمی‌کنند، تقریباً غیر ممکن است.

ماده ۴۶ قانون برنامه پنج ساله توسعه، به صراحت دولت را به تدوین و ابلاغ مشوق‌های مالی برای حمایت از فعالیت‌های خانه‌داری زنان از جمله بیمه زنان خانه‌دار مجاز کرده است، اما در طول سالیان زنان خانه‌دار ایرانی دچار شرایط ناامن اقتصادی بوده‌اند.

کارشناسان بارها هشدار داده‌اند که بسیاری از زنان خانه‌دار در ایران، به دلیل نداشتن چشم‌انداز مشخصی از آینده، دچار افسردگی و فرسودگی پیش از موعد می‌شوند و کار خانگی روز و شب‌شان هیچ کجا به حساب نمی‌آید.

با این‌حال مطالبات این قشر از زنان ایرانی برای داشتن آینده‌ای مطمئن که پیری، از کارافتادگی، بیماری و ... آن را تهدید می‌کند، بیش از یک دهه است که به عنوان بیمه زنان خانه‌دار مطرح شده و حتی در یک مقطع زمانی با چرخشی ناگهانی، در قالب بیمه «زنان خانه‌دار نیازمند» تغییر شکل داده است. یک دوره نیز این طرح به صورت مقطعی اجرا شد و حتی ۳۰ هزار نفر نیز در آن مرحله بیمه شدند که ادامه پیدا نکرد.

در این فاصله، یک بار هم زهره طبیب‌زاده، نماینده مردم تهران، پیشنهاد کوچک کردن طرح و اختصاص آن به «زنان سرپرست خانوار نیازمند» را داد، اما دولت باز هزینه‌های مالی آن طرح را نپذیرفت و آن را مشروط به تامین هزینه‌هایش در طرح هدفمندی یارانه‌ها کرد، شرطی که هیچ‌گاه محقق نشد.

فاطمه آلیا، نماینده مجلس نیز زمانی در گفت‌وگو با خانه ملت، پیشنهاد کرد که دولت به دنبال منابع مالی جدیدی برای تأمین اعتبار اجرایی شدن بیمه زنان‌ خانه‌دار باشد و پیشنهاد داد بخشی از هزینه‌های بیمه زنان خانه‌دار از سوی همسر به عنوان یکی از پیش‌شرط‌های ازدواج پرداخت شود.

او همچنین عواید حاصل از هزینه‌کرد افراد متمکنی که برای چندمین بار به سفر حج می‌روند را یکی دیگر از منابع مالی‌ برای بیمه زنان خانه‌دار دانسته بود.

با وجود تمام این پیچش‌ها و تلاش‌ها، به نظر می‌رسد بیمه زنان خانه‌دار اکنون به آخر خط خود رسیده و امید چندانی به تامین هزینه‌های اجرایی کردن آن حتی در میان فعالان زنان نمانده است.