انتخابات افغانستان؛ پیش‌بینی مشارکت حداکثری

طالبان تهدیدات خود برای اخلال در روند انتخابات ریاست جمهوری افغانستان را با حملات متعدد عملی کرده، اما نتایج یک نظرسنجی نشانگر مشارکت ۷۵ درصدی مردم در این انتخابات است.

شورشیان طالبان تهدید کرده‌‌اند که از هر وسیله برای اخلال در انتخابات ریاست جمهوری افغانستان کمک خواهد گرفت. اکنون به نظر می‌رسد این تهدید توخالی نبوده است. حمله طالبان در آستانه تحویل سال نو خورشیدی به هتل سرینا در کابل به قیمت جان چهار خارجی و پنج افغانی تمام شد. چهار مهاجم نیز کشته شدند.

در پنجم فروردین نیز پس از حمله‌ای انتحاری در برابر یکی از دفاتر کمیسیون انتخابات در کابل و ورود چند مهاجم به داخل این دفتر، دو نفر از کارکنان آن زخمی شدند. درگیری چهارساعته نیروهای امنیتی با مهاجمان، به کشته شدن پنج نفر از آنها انجامید.

انفجار در نزدیکی خانه اشرف غنی نامزد ریاست جمهوری صورت گرفت. حمله انتحاری دیگری در همین روز در شمال ایالت کندوز و در محلی که قرار بود عبدالله عبدالله نامزد دیگر ریاست جمهوری در آنجا سخنرانی کند، پنج نفر را با خود به کام مرگ برد. باز در همین روز، یورش سه مهاجم به یک بانک در شهر کنر، پنچ نفر کشته شدند.

حمله ستیزه‌جویان طالبان به مهمانسرای یک تیم امدادی آمریکایی در کابل در هشتم فروردین نیز، جان یک دختر ۱۰ ساله را گرفت و یک نگهبان را زخمی کرد. طالبان بعداً گفتند که هدف آنها کلیسایی در نزدیکی بوده است.

نهم فروردین، طالبان به دفتر مرکزی کمیسیون انتخابات در کابل حمله کرد. یکی از آنها ابتدا در جلوی در این دفتر، چاشنی کمربند انفجاری را کشید و دیگران با حمایت خمپاره‌اندازان وارد ساختمان شدند. به گفته سخنگوی وزارت کشور افغانستان، هر پنج مهاجم کشته و دو پلیس زخمی شدند. در همین روز به خاطر نگرانی از حمله طالبان، فرودگاه کابل هم بسته شد.

در روز یکشنبه ۱۰ فروردین در شهر صفا از  توابع ولایت زابل، در انفجاری که حوالی ساعت ۱۰ صبح در یک کاروان نظامی نیروهای "آیساف" رخ داد، یک سرباز رومانیایی کشته و سه سرباز خارجی دیگر و پنج غیر‌نظامی محلی زخمی شدند. به این‌ترتیب ماه مارس بعنوان خونین‌ترین ماه ۲۰۱۴ اعلام شده است.

دبیرکل کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان اعلام کرده که بعد از ارزیابی‌های اولیه ۳۹۶ مرکز انتخاباتی بسته شده و ۳۵۲ مرکز دیگر هم در روز انتخابات مسدود خواهند بود. دلیل این امر صعب‌العبور بودن راه‌ها، ناامنی‌های موجود و کمی جمعیت ذکر شده است. با این همه، ۹۰ درصد مراکز رای‌گیری باز خواهد بود.

نتیجه مثبت یک نظر‌سنجی‌

نتایج یک نظرسنجی که توسط نهادی مستقل بنام فیفا انجام شده، نشان می‌دهد که با وجود تمامی مشکلات و مخاطرات، ۹۲ درصد از مردم افغانستان از انتخابات حمایت می‌کنند و بیش از ۷۵ درصد آنها در صدد شرکت در آن هستند.

ساکنان کابل با ۶۴ درصد کمترین تمایل را به شرکت در انتخابات نشان داده ولی  در مناطق ناامن مثل جنوب افغانستان، تمایل مردم به شرکت در انتخابات بالا بوده است.

طبق همین آمار فقط ۲۵ درصد شهروندان افغان فکر می‌کنند که انتخابات عادلانه برگزار شود و ۴۳ درصد آن را غیرعادلانه دانسته و بقیه اصلاً جواب نداده‌اند. تعداد کسانی که گفته‌اند نامزد خود را بر مبنای شایستگی و برنامه‌هایش انتخاب می‌کنند ۸۵ درصد بوده و ۹ درصد هم به توصیه اقوام و دوستان وابسته‌اند.

مطابق این نظرسنجی خواسته‌های مردم از رییس‌جمهور آینده تأمین صلح و امنیت، عدالت و پیشبرد امر آموزش است. بیش از ۷۵ درصد خواهان افزایش حضورو سهم زنان در منطقه خود بوده‌اند (نیمی از سؤال‌شوندگان زن بوده‌اند.)

نیمی از پاسخ‌دهندگان معتقدند که کشورهای خارجی در امر انتخابات نفوذ خواهند داشت، ۸۷ درصد آنها به نفوذ آمریکا، ۷۱ درصد به نفوذ پاکستان و ۶۳ درصد به نفوذ ایران اعتقاد دارند. در مورد نفوذ کشورهای اروپایی و سازمان ملل برآورد کمتری شده و فقط ۲۷ درصد فکر می‌کنند که خارجی‌ها قرار نیست در انتخابات دخالت کنند.

وضعیت نامزدهای انتخابات

از ۱۱ نامزد اولیه تا کنون سه نفرشان کنار رفته‌اند. در ۱۵ اسفند ۱۳۹۲ قیوم کرزی برادر رییس جمهور کنونی به نفع زلمی رسول کناره‌گیری کرد. در۲۵ اسفندهم عبدالرحیم وردک بدون ذکر علت کنار رفت. به نظر می‌رسد که در جلسات سران قوم پشتون، از نامزدها خواسته شده بود که به خاطر امکان رقابت بیشتر با کاندیداهای مورد پشتیبانی اقوام دیگر، به نفع یکدیگر کنار روند. ده روز بعد یعنی در ششم فروردین، محمد نادر نعیم نامزد دیگر پشتون‌ها نیز به سود زلمی رسول کنار رفت.

اکنون سه نامزد با شانس نسبتاً زیاد در صدر قرار دارند. عبدالله عبدالله که مورد حمایت قوم تاجیک است ونزد پشتون‌ها هم بی‌طرفدار نیست. او از منتقدان کرزی است و در انتخابات گذشته هم شرکت داشت و به دور دوم هم رسید، ولی سپس انصراف داد.

اشرف غنی احمدزی که مدت‌ها در خارج کشور بوده در کابینه موقت هم وزارت دارایی را به عهده داشته است. او برای جذب قوم ازبک، ژنرال دوستم، رهبر نه چندان خوشنام آنها را به معاونت خود انتخاب کرده که در مناطق دیگر به محبوبیت وی صدمه زده است.

زلمی رسول که از قوم پشتون و از نزدیکان کرزی است تا همین اواخر مشاور امنیتی او بود. رسول به خاطر جلب نظر تاجیک‌ها، ضیا مسعود برادر احمد شاه مسعود رهبر فقید تاجیک را معاون خود کرده است.

به هرحال تقریبا تمام کاندیداها در مورد امضای موافقتنامه با آمریکا نظر مثبت دارند، این‌کار راه را برای توافق با ناتو و جریان‌ یافتن پول‌های غربی برای مخارج آموزش و رسیدگی به نیروهای امنیتی افغانستان باز می‌کند چرا که بدون امنیت، گروه‌های کمک خارجی نمی‌توانند در کشور بمانند و بدون آنان رساندن کمک‌های مالی جهانی به سختی ممکن خواهد بود.

رییس جمهور جدید معجزه نخواهد کرد

اگر تمام شرایط به خوبی پیش رود و رییس‌جمهور جدید کارش را شروع کند و توافقنامه امنیتی را امضا کند، تازه کمک‌های بین‌المللی به جریان خواهند افتاد.

فلوریان کوهن کارشناس سیاست بین‌المللی از دانشگاه هومبولت (برلین)، مشکل افغانستان را وجود اقتصاد رانتی در آن می‌داند. او می‌گوید، دولت تنها ۳۰ درصد کارها را خودش انجام می‌دهد و بقیه را با دادن رانت پیش می‌برد.

در کشورهای دارای اقتصاد سالم، منابع مالی دولت از مالیات‌های اشخاص حقیقی و حقوقی تأمین می‌شود و دولت همواره باید جوابگوی مردم باشد که با پول آنان چه کرده است. ولی در کشورهای رانتی، درآمد دولت از منابع مواد خام مثل نفت و گار ویا کمک‌های خارجی تأمین می‌‌شود و دولت امکان این را دارد که پول‌ها را در مصارف داخلی به میل خود توزیع کند.

 حکومت افغانستان هم با تقسیم کارهای دولت و پول‌ها بین افراد و نیروهای طرفدارخود وفاداری آنها را تأمین می‌کند. تضاد بین قشرهای مدرن و نسبتاً مرفه شهرها با اکثریت فقیر و به سنت وابسته روستاها در این کشور، با بهره‌مندی از امکانات مالی حکومت تشدید می‌شود.

اما بخش‌هایی از بافت‌ قدرت که به کمک‌های خارجی وابسته است، قاعدتا این استعداد را هم دارد که بازیچه دست آنها هم قرار گیرد. این تنها حکومت‌های همسایه پاکستان و ایران نیستند که سعی می‌کنند مطامع خود را در افغانستان پیش برند، بلکه کشورهای خلیج فارس هم تلاش می‌کنند که گروه‌هایی را در این کشور با پول خود تجهیز کنند که بسیاری از آنها به افراطیون اسلامی تعلق دارند.

بخشی از آشتی‌ناپذیری گروه‌های رادیکال از این سرچشمه می‌گیرد که حامیان آنان خواهان تثبیت نفوذ خود در کشورند.