ریاست جمهوری سیسی و قفل ناگشوده روابط ایران و مصر
تمایل جمهوری اسلامی به بهبود روابط با مصر، کماکان با بن‌بست مواجه است و طرف مصری در چارچوب آرایش قوای منطقه‌ای اراده‌ای برای تغییر چشمگیر در روابط بین دو کشور ندارد.
علی افشاری
روحانی به مراسم تحلیف سیسی دعوت شده اما دیدگاه جمهوری اسلامی نسبت به انتخاب سیسی چیست؟ و آیا روابط سرد ایران و مصر در فصل جدید سیاسی این کشور تاریخی تغییر خواهد کرد؟
خالد سعید اماره رییس دفتر حافظ منافع مصر در ایران دعوت‌نامه رسمی عدلی منصور رییس جمهوری دوره انتقالی مصر را برای شرکت در مراسم تحلیف سیسی به نهاوندیان رئیس دفتر روحانی تقدیم کرده است.
نهاوندیان در این دیدار با اشاره به اهمیت پیوندها و روابط تاریخی و فرهنگی میان دو ملت ایران و مصر و نیز جایگاه مهم آنها در جهان اسلام، تعامل میان این دو ملت تمدن‌آفرین را ضروری توصیف کرد.
او همچنین ابراز امیدواری کرد که در فرآیند مردم‌سالاری مصر، اراده مردم این کشور حاکم شده و همه گروه‌های فکری و افراد موثر حضور داشته باشند.
سیسی در مصاحبه‌ها و موضع گیری‌های خود در دوران تبلیغات انتخاباتی چندان تمایلی به بهبود رابطه با ایران نشان نداد.
مرضیه افخم سخنگوی وزارت خارجه نیز اظهار داشت: «تردیدی وجود ندارد که استمرار این روند از طریق مشارکت فراگیر تمامی احزاب و جریان‌های سیاسی به ویژه نمایندگان واقعی همه آحاد ملت مصر نه تنها به تکمیل فرایند شکل‌گیری حاکمیت ملی، انسجام و وحدت جامعه مدنی مصر کمک می‌کند، بلکه آثار خود را در تقویت ثبات، امنیت و ارتقاء جایگاه منطقه ای این کشور برجای خواهد گذاشت.»
بررسی موضع‌گیری‌های فوق آشکار می‌سازد که جمهوری اسلامی بدون اینکه به تایید صریح انتخابات ریاست جمهوری مصر بپردازد، در عمل ریاست جمهوری سیسی را پذیرفته ولی در عین حال می‌خواهد محدودیت‌ها علیه اخوان‌المسلمین و اسلام‌گرایان برداشته شود.
اشاره به لزوم تداوم مسیر انتخاباتی و مشارکت فراگیر، کدهایی است که تمایل حکومت به پذیرش مشارکت اخوان‌المسلمین در روندهای سیاسی آینده مصر را آشکار می‌سازد. اما حکومت بنای تقابل با سیسی را ندارد و می‌خواهد خواست فوق را ضمن ایجاد رابطه خوب با حاکمیت جدید در مصر پیش ببرد.
شاید این سخن عبدالامیر نبوی که آینده مصر می‌تواند با تعامل ارتش و اخوان المسلمین رقم بخورد ترجمان سیاست حکومت ایران باشد که می‌خواهد نقش میانجی بین سیسی و مدافعان محمد مرسی را ایفا کند.
سیسی در مصاحبه‌ها و موضع گیری‌های خود در دوران تبلیغات انتخاباتی چندان تمایلی به بهبود رابطه با ایران نشان نداد. البته رویکرد منفی و تقابلی نیز در پیش نگرفت.
از دید سیسی رابطه ایران و مصر از کریدور عربستان سعودی و به طور کلی جهان عرب می‌گذرد.
او در مصاحبه با شبکه ماهواره‌ای سعودی «العربیة» ضمن مرتبط ساختن رابطه با ایران به امنیت ملی و عربی مصر و تحریف خلیج فارس به خلیج عربی گفت: «ایران می‌داند که رابطه با مصر از کانال «خلیج عربی» می‌گذرد.. [مردم] خلیج از ما هستند، و برای ما مهم این است که [مردم خلیج فارس] در صلح زندگی کنند. همه آنچه که ما در خصوص ایران برای آن تلاش می‌کنیم داشتن روابطی عادلانه است.»
سیسی در گفت‌وگو با «اسکای نیوز» نیز گفته بود: «روابط مصر و ایران به عدم خدشه وارد کردن ایران به امنیت و ثبات خلیج فارس مرتبط است... تا زمانی که در این زمینه (امنیت کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس) مشکلی وجود داشته باشد، توافقی که به ضرر امنیت ملی عربی باشد رخ نمی‌دهد.»
بدین ترتیب معلوم می‌شود که از دید سیسی رابطه ایران و مصر از کریدور عربستان سعودی و به طور کلی جهان عرب می‌گذرد. از آنجا که تیرگی روابط ایران و عربستان در پرتو مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا رو به گسترش است، لذا در این چارچوب جشم‌انداز روشنی در بهبود روابط مصر و ایران در کوتاه مدت دیده نمی‌شود. دولت سیسی نیز مشابه مبارک و مرسی تمایل جدی برای بهبود روابط با جمهوری اسلامی ندارد.
در اواخر فرودین ماه، مجتبی امانی رئیس دفترحفاظت منافع ایران در قاهره به وزارت امور خارجه مصر احضار شد برخی ملاحظات و مسایل مربوط به ضرورت انجام هماهنگی کار هیات دیپلماتیک ایرانی در قاهره با قوانین عرف دیپلماتیک به وی ابلاغ شد.
موقعیت ایران در بین هواداران اخوان‌المسلمین نیز مساعد نیست و میانجیگری ایران در مصر در بین نیرو ای اخوان‌المسلمین نیز خریدار چندانی ندارد.
سخنگوی وزارت خارجه مصر بدر العاطی فقط به صورت کلی بیان کرد که احضار فوق انجام شده و دلایل ابلاغ ملاحظات را نگفت. اما برخی منابع امنیتی و سیاسی مدعی شدند تذکر یاد شده به خاطر ملاقات های نماینده ایران با برخی از شخصیت‌های اخوان المسلمین بوده است. همچنین تلاش‌های ایران برای تقویت موقعیت شیعیان نیز باعث حساسیت دولت موقت مصر شده بود. راست‌آزمائی این ادعاها دشوار است. اما شیعیان مصر رابطه خوبی با سیسی دارند و در انتخابات اخیر نیز اکثریت آنان شرکت کرده بودند.
موقعیت ایران در بین هواداران اخوان‌المسلمین نیز مساعد نیست. آنها حمایت شیعیان مصر از سیسی و تمایل احتمالی او به استفاده از شیعیان مصر در کابینه‌اش را نشانه پشتیبانی مقامات تهران از سیسی تفسیر می‌کنند.
بنابراین میانجیگری ایران در مصر در بین نیرو های اخوان‌المسلمین نیز خریدار چندانی ندارد.
در مجموع به نظر می‌رسد تمایل جمهوری اسلامی به بهبود روابط با مصر، کماکان بعد از ریاست جمهوری محمد خاتمی با بن‌بست مواجه است و طرف مصری در چارچوب آرایش قوای منطقه‌ای اراده‌ای برای تغییر چشمگیر در روابط بین دو کشور ندارد.
نظرها
نظری وجود ندارد.