تصویب دومین رشته جایگزین «مطالعات زنان»: مدیریت خانواده

«شورای تحول و بازنگری در علوم‌انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی»، از تصویب دومین رشته جایگزین «مطالعات زنان» تحت عنوان رشته «مدیریت خانواده» خبر داد.

به گزارش روزنامه «شرق»، در جلسه روز یکشنبه ۲۵ خردادماه، رشته «مدیریت خانواده» بر اساس رای اعضای این شورا به تصویب رسید.

این رشته قرار است در کنار رشته «حقوق زن در اسلام» که در خرداد ۱۳۹۱ به تصویب رسید، ازجمله رشته‌های جایگزین رشته مطالعات زنان باشد.

غلامعلی حدادعادل، رئیس «شورای تحول در علوم‌ انسانی»، اعلام کرده که رشته مطالعات زنان و خانواده به‌طور ویژه‌ در شورای تحول و ارتقای علوم ‌انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی بررسی شده است.

این مقام دولتی ادامه داد: «تاسیس رشته مدیریت خانواده به منظور آموزش نحوه اداره مطلوب خانواده به‌عنوان اصلی‌ترین هسته شکل‌دهنده اجتماع یک ضرورت است و در این رشته باید مباحثی مانند اخلاق در خانواده، بهداشت روانی در خانواده، مدیریت اقتصادی خانوار و... تدریس شود.»

به گفته وی، جهت‌گیری تربیت دانشجو در رشته مطالعات زنان و خانواده باید پرورش افرادی باشد که بتوانند از مبانی فلسفی نظام حقوق زن و خانواده در اسلام دفاع کنند.

تاکنون کمتر رشته‌ای مانند رشته «مطالعات زنان» در شورای تحول در علوم‌ انسانی مورد چالش قرار گرفته است.

در جلسه روز گذشته این شورا نیز تاکید شد که رشته مطالعات زنان با این هدف در دانشگاه‌های ایران شکل گرفت تا «مبانی و اصول فمینیسم معارض با اسلام در میان دانشجویان نهادینه شود».

محمدرضا مخبر دزفولی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، گفت: «در جریان بازنگری در سرفصل‌های این رشته، اعضای کارگروه بر این موضوع تاکید داشتند که آنچه در این رشته تدریس می‌شود، باید مبتنی بر نظریه اصیل اسلام در موضوع زن و خانواده در عین آگاهی نقادانه نسبت به مبانی تفکرات سکولار در حوزه زن و خانواده باشد.»

به گفته وی، به همین منظور آشنایی با «نظام حقوق زن در اسلام» و «مبانی فلسفی و انسان‌شناسی این نظام»، جزو ضرورت‌های این رشته از سوی شورای انقلاب فرهنگی و شورای تحول و بازنگری در علوم‌انسانی شناخته شده است.

برپایه قانون شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی، اجرای مصوبات این شورا برای همه دستگاه‌های موضوع این مصوبه، ازجمله وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فن‌آوری، آموزش‌ و پرورش، پژوهشگاه و دانشگاه آزاد اسلامی الزامی است.

اعضای شورای یادشده از ۲۰ عضو از جمله ۱۲ نفر از روحانیان و فعالان حوزه‌های علمیه تشکیل شده و همگی پیشینه‌های زیادی در زمینه علوم انسانی اسلامی داشته‌اند؛ از جمله میرمعزی، رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی، حمید پارسانیا عضو «موسسه امام‌خمینی» قم، عباس نبوی رئیس موسسه تمدن و توسعه اسلامی، مسعود آذربایجانی قائم‌مقام پژوهشگاه علوم‌انسانی، احمد احمدی رئیس سازمان مطالعه و تدوین کتاب‌های درسی، عبدالحسین خسروپناه، رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه و عضو «موسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی» قم، علی عباسی معاون آموزشی حوزه علمیه و محمد محمدیان رئیس «نهاد رهبری» در دانشگاه‌ها.

رشته مطالعات زنان؛ از گذشته تا امروز

سال ‌۱۳۷۵، موسسه مطالعات مسائل زنان، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه الزهرا و شورای فرهنگی-اجتماعی زنان، در شورای عالی برنامه‌ریزی وزارت علوم، تاسیس رشته مطالعات زنان را پیشنهاد دادند و نوزدهم دی‌ماه سال ‌۱۳۷۹، تاسیس آن در مقطع کارشناسی ارشد تصویب شد. در پی این تصویب، در سال‌۱۳۸۰، اولین دوره مطالعات زنان در سه دانشگاه تربیت مدرس، علامه طباطبایی و الزهرا تشکیل شد.

از همان زمان، دو گرایش‌ اصلی این رشته، «حقوق زن در اسلام» و «زن در خانواده» بود، اما مدیران گروه مطالعات زنان در دانشگاه‌های مختلف بر اساس گرایش‌های شخصی و دیدگاه خود نسبت به این رشته، سرفصل‌های خاصی را نیز در آن گنجاندند.

با اینکه انواع سرفصل‌های مرتبط با حقوق زن در اسلام در این رشته تدریس شد و مسائل خانواده هم از نظر دور نماند، با این حال، تحمل آن برای حاکمیت ایران آسان نبود و برخی از مسئولان آن را یک رشته برآمده از غرب توصیف کردند.

به این ترتیب با آغاز بحت و نظرها درباره اسلامی کردن دانشگاه‌ها و ضرورت بازنگری در رشته‌های علوم انسانی، رشته مطالعات زنان به عنوان یکی از رشته‌های مورد بحث علوم انسانی، مورد حمله بسیاری از سیاستگذاران آموزشی ایران قرار گرفت.

حتی نام رشته «مطالعات زنان» هم همواره برای دولت ایران حساسیت‌زا بود. کارشناسان آموزشی دولت ایران سرفصل‌های این رشته را مناسب جامعه ندیدند و تعیین سرفصل‌های جدیدی که مطابق رویکرد دینی و برآمده از قرآن، احادیث و متون دینی باشند، یکی از دغدغه‌های اصلی آنان در سال‌های گذشته بود.

بر همین اساس، این رشته در خردادماه سال ۱۳۹۱، برپایه مصوبه پنجاهمین جلسه شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی به رشته «مطالعات خانواده و حقوق زن در اسلام» تغییر نام داد ‌‌و از رشته‌های دانشگاه علامه‌ طباطبایی حذف شد. برای مدتی نام این رشته را تنها در فهرست رشته های دانشگاه‌های اصفهان، الزهرا، تربیت مدرس، خوارزمی تهران، شیراز و باهنر کرمان در دفترچه کنکور درج کرده‌ بودند.

یک سال بعد در خردادماه سال ۱۳۹۲ اعلام شد این رشته برای سال تحصیلی ۹۳- ۹۲ هیچ دانشجویی نمی‌پذیرد.