«گزارش ارداویراف»، نمایش تازه بهرام بیضایی در استنفورد

نمایش تازه‌ای از بهرام بیضایی، کارگردان تئاتر و فیلمساز سرشناس ایرانی روی صحنه می‌رود. این نمایش «گزارش ارداویراف» نام دارد و در روزهای ۲۴ و ۲۵ ژانویه (۴ و ۵ بهمن) در سالن آمفی‌تئاتر دانشگاه استنفورد در آمریکا به نمایش درمی‌آید.

«گزارش ارداویراف» بر اساس یکی از متون کهن زرتشتی ساخته شده است. نخستین بار داریوش کارگر، نویسنده و پژوهشگر فقید ایرانی « ارداویراف‌نامه» را بر اساس پنج نسخه از کهن‌ترین نسخ زرتشتی سنجیده و تصحیح و منتشر کرده بود. در این متن کهن، ویراف، یک مرد روحانی با نوشیدن دارویی به خواب می‌رود و در جهانی دیگر با سه گروه از مردمانی که مرده‌اند دیدار می‌کند. «گزارش ارداویراف»، نمایش تازه بهرام بیضایی به این متن کهن نظر دارد.

بیشتر بخوانید: اردای‌ویراف‌نامه سفر به عالم ملکوت

بهرام بیضایی در نوشته‌ای که در اختیار خبرگزاری کار ایران (ایلنا) گذاشته، توضیح می‌دهد که ۱۵ سال پیش به دلیل «گنجایش نمایش دیداری و شنیداری» ارداویراف‌نامه توجه‌اش به این متن جلب شد و بر اساس آن نمایش‌نامه‌ای نوشت، اما هرگز نتوانست در ایران آن را روی صحنه ببرد.

او‌ می‌نویسد: «در گزارشِ ارداویراف کوشیدم، آیین‌ها و باورها و رفتار و منشِ مردم کهن از چشم خود آن‌ها - و با معنای آن روزی آن‌ها - دیده شود؛ نه با نگاه تند، خشک، و دستوری دین‌ها - و به راستی دینمردان - سپس‌تر یا همزمان ما!»

بهرام بیضایی پیش از این نمایش‌هایی مانند «مرگ یزدگرد»، «آرش»، «طومار شیخ شرزین» و «سهراب‌کشی» را با نگرش تاریخی و بر اساس متون کهن ادب فارسی روی صحنه برده بود. در تیر ماه سال ۱۳۹۱ سایه‌بازی «جانا و بلادور» به کارگردانی بهرام بیضایی و با بازی مژده شمسایی و محسن نامجو در دانشگاه استنفورد روی صحنه اجرا شد. «گزارشِ ارداویراف» دومین نمایشی‌ست که بهرام بیضایی در دانشگاه استنفورد روی صحنه می‌برد.

بیشتر بخوانید:نمایش تازه بهرام بیضایی با شرکت محسن نامجو

بیضایی می‌گوید در بهار و تابستان سال گذشته در کارگاهی که در دانشگاه استنفورد برگزار شد، از استقبال شرکت‌کنندگان شگفت‌زده شد و به این فکر افتاد که سرانجام پس از ۱۵ سال «گزارش ارداویراف» را روی صحنه اجرا کند.

در این نمایش مژده شمسایی، صادق هاتفی، افشین هاشمی، سپیده خسروجاه، حمید احیا، منصور تأیید، آناهیتا بیات، بهزاد گل‌محمدی، نرگس عطاران، شیما خاکی، متین نصیری‌ها، کیانوش موسوی، علی زندیه، حسین میرزامحمدی، مریم مظفری، شیما بزرگی، ریانه کرمی، دینا ظریف، پیام مقدم، هومن حافظی، لیلا سلطانی و آنیتا مقدوری بازی می‌کنند.

به گفته بهرام بیضایی اجرای استفورد حاصل همکاری بازیگران باتجربه با بازیگرانی‌ست که برای اولین بار روی صحنه می‌روند.

گالری عکس: بازیگران «گزارش ارداویراف» اثر بهرام بیضایی در حال تمرین (عکس: امیر نوژن)

فستیوال هنرى ایران در دانشگاه استنفورد تلاش می‌کند امکانی برای عرضه دستاوردهای هنری ایرانیان فراهم کند. این طرح به کوشش و با حمایت بیتا دریابارى، وقف امین بنانى (و خانواده تسلیمى) و همچنین حمید و كریستانا مقدم شکل گرفته است. دانشگاه استنفورد و نیز مركز مطالعات جهانى (SGS) هم در تدارك و تداوم آن همراهى كرده‌اند.

بهرام بیضایی به دلیل آنکه در ایران امکان فعالیت هنری را از او سلب کرده بودند، در سال ۱۳۸۷ برای تدریس در دانشگاه استنفورد به آمریکا رفت. روزنامه «اعتماد» در اردیبهشت ماه سال جاری گزارش داده بود که بیضایی فیلمنامه «مقصد» با موضوعی اجتماعی را برای دریافت مجوز ساخت به شورای پروانه ساخت ارائه کرده و قرار است پس از دریافت مجوز، این فیلم سینمایی را به تهیه‌کنندگی سعید ملکان مقابل دوربین ببرد. اما تاکنون مجوز ساخت این فیلم صادر نشده است.

بیشتر بخوانید:بهرام بیضایی برای ساختن فیلم «مقصد» به ایران بازمی‌گردد