کوچ اجباری میلیون‌ها نفر به نام بانک جهانی

اجرای پروژه‌های عمرانی از سوی بانک جهانی طی ده سال گذشته به کوچ اجباری و دربدری میلیون‌ها نفر منجر شده است. اکنون بانک جهانی به اشتباهات سنگین خود اعتراف می‌کند.

بانک جهانی مسئولیت اشتباهات سنگینی را که در چارچوب اجرای پروژه‌های توسعه رخ داده، پذیرفته است. گزارش مفصلی از سوی این بانک منتشر شده که نقض گسترده حقوق بشر و کوچ اجباری مردم بومی را نتیجه مستقیم این پروژه‌ها خوانده است. پیش از این گروهی از رسانه‌های آلمانی در همکاری با کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاران پژوهشگر (ICIJ) در این زمینه گزارش داده بودند.

یک شبکه پژوهش‌های حقوق بشری، در ماه ژانویه، نقض حقوق قومی ناشی از پروژه عظیم بانک جهانی در اتیوپی را مستند کرده بود. هزاران نفر از مردم قبیله «آنواک» در طرح‌های عمرانی با پشتیبانی مالی بانک جهانی، ناگزیر از ترک دیار خود شدند. مسئولیت و قصور بانک جهانی در این پروژه، حتی از طرف ناظران داخلی این بانک نیز تایید شد.

بررسی پروژه دیگری در کنیا روشن می‌کند که این بانک، موازین و هنجارهای لازم برای حمایت از حقوق اقوام و خلق‌ها را نادیده گرفته است. سکنه منطقه‌ای جنگلی، برای اجرای این پروژه ناگزیر شده‌اند زادبوم آبا و اجدادی خود را ترک کنند. در بخش‌هایی از کنیا، جنگل‌زدایی انجام شده و مردم بومی بدون توجه به حقوق اولیه و انسانی آنها در نقاطی بیگانه اسکان داده شده‌اند. کارگزاران پروژه‌های عمرانی در برخی مناطق، مقاومت بومیان را با ضرب و شتم، خشونت، تخریب اموال و در برخی موارد تجاوز جنسی به زنان و یا حتی قتل پاسخ داده‌اند. نهادهای حقوق بشری از جمله دیده‌بان جقوق بشر، خواسته‌اند که بانک جهانی به  افراد و قبایل آسیب دیده، غرامت پرداخت کند.

پذیرش اشتباهات یادشده توسط رئیس بانک جهانی، جیم یونگ کیم، اعترافی سنگین تلقی می‌شود. در بیانیه این بانک از قول یونگ آمده  است: «در مورد مسائل مربوطه به سیاست جابجایی ما برخوردی انتقادی به خود کرده‌ایم، آنچه دریافته‌ایم، ما را غرق در نگرانی عمیق می‌کند.» او می‌گوید نظارت ناکافی بر پروژه‌ها و اجرای ناقص برنامه‌ها روشن شده و پروژه‌های عمرانی باید پس از این با سخت‌گیری بیشتری اجرا شوند.

سازمان‌های مردم‌نهاد، سال‌هاست از بانک جهانی به دلیل در به در کردن بومیان و جدا کردن آنها از مناطق تحت سکونت‌شان انتقاد می‌کنند. منتقدان سیاست‌های این بانک به منافع مالی کمپانی‌های همکار این بانک نیز اشاره می‌کنند که طرح‌های نادرست کشاورزی را بدون در نظر گرفتن جنبه‌های اقلیمی و عادات زیستی ساکنان، فورا و صرفا برای سود بیشتر به جریان می‌اندازند.

رئیس بانک جهانی در پاسخ به این انتقادها، وعده بهبود سیاست‌ها را داده است. یونگ می‌گوید در این بانک اصلاحاتی صورت خواهد گرفت که طرح‌های توسعه را به صورتی مردمی‌تر اجرا کند و تغییرات انسانی لازمه را در مشاوره با کارشناسان محیط زیست و جامعه‌شناسان ضورت دهد.

بانک جهانی، از تشکیلات ویژه‌ی زیرمجموعه ملل است و بزرگترین نهاد کمک‌های عمرانی در سراسر جهان به شمار می‌رود. این بانک در سال گذشته ۶۵ میلیارد دلار اعتبار برای پروژه‌های عمرانی در نقاط مختلف دنیا اختصاص داده است.