احمد شهید: وضعیت حقوق‌ بشر در ایران بدتر از سال‌های قبل شده است

همزمان با بیست‌ و هشتمین نشست شورای حقوق‌‌ بشر سازمان ملل، روز دوشنبه ۱۶ مارس / بیست و پنجم اسفند احمد شهید، گزارشگر ویژه در امور حقوق‌ بشر ایران، جدیدترین گزارش خود را به صورت رسمی طی روندی که به گفت‌وگوی تعاملی در شورای حقوق بشر مشهور است، در مقر این شورا در شهر ژنو سوئیس ارائه کرد.

این گزارش جدید به همراه یک ضمیمه کامل پیش‌تر در تارنمای گزارشگر ویژه منتشر شده بود.

گزارشگر ویژه  ابراز نگرانی کرد که ایران در حالی آماده پذیرش توصیه‌های دور دوم بررسی جهانی می‌شود که بخش زیادی از توصیه‌هایی که در در سال ۲۰۱۰ پذیرفته، هنوز در این کشور عملی و اجرایی نشده‌اند.

شهید در گزارش خود به طور خاص به نرخ بالای اعدام‌ها، وضعیت زنان، مشکلات اقلیت‌های قومی و مذهبی و محدودیت‌های اعمال‌شده توسط مسئولین بر روی فعالان سیاسی و اجتماعی که در چهارچوب حقوق قانونی خود فعال هستند پرداخت.

او همچنین به طرح‌ها و لوایح مطرح‌شده اخیر اشاره داشت؛ مانند طرح نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی، پيش‌نويس لایحه قانون سازمان‌های غيردولتی و پیش‌نویس طرح صیانت از حریم حجاب و عفاف که به نظر می‌رسد محدودیت‌های سختگیرانه‌تری بر جامعه‌ مدنی و فضای سیاسی قرار می‌دهد.

احمد شهید در قسمت پایانی گزارش خود به دولت ایران، انجام اقداماتی را پیشنهاد داد که می‌توانند به بهبود وضعیت حقوق‌ بشر این کشور منجر شوند.

در رویدادی دیگر، احمد شهید پیش از سخنرانی در صحن علنی شورای حقوق بشر در ژنو، در یک نشست مطبوعاتی گفت که علاوه بر  ۷۵۳ مورد اعدامی که در سال ۲۰۱۴ گزارش شده، تنها در دو ماه نخست سال میلادی جاری بیش از ۲۰۰ نفر در ایران اعدام شدند.

به گفته او بیش از نیمی از این اعدم‌ها مربوط به پرونده‌های مرتبط با مواد مخدر است.

به گفته گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران: «وضعیت حقوق بشر در این کشور در زمان ریاست جمهوری حسن روحانی بدتر از گذشته شده است.»

احمد شهید همچنین ابراز امیدواری کرد که امضای توافق هسته‌ای با ایران به بهتر شدن وضعیت حقوق بشر در این کشور کمک کند. او در همین ارتباط به خبرنگاران حاضر در نشست گفت: «جامعه ایران نگرانی زیادی دارد که پرونده هسته‌ای سایه‌ای بر سر مسائل حقوق بشر در ایران بیاندازد.»

به گفته این گزارشگر ویژه، وضعیت حقوق بشر ایران در زمینه احزاب، تشکل‌های مدنی، جامعه حقوقی و مدافعان حقوق بشر بسیار بدتر از قبل شده است. به گفته شهید: «اگر در زمینه مسائل امنیتی و همکاری ایران با جامعه جهانی اوضاع بهتر شود، ظرفیت آن به وجود می‌آید که در سایر زمینه‌ها هم مشارکت ایران بیشتر شود.»

واکنش سازمان‌های غیر دولتی و کشورهای حاضر در نشست

پس از ارائه گزارش شهید در صحن علنی شورای حقوق‌ بشر، کشورهای مختلف و نمایندگان چند سازمان غیردولتی حاضر در نشست به موضوع‌گیری درباره این گزارش پرداختند.

نمایندگان دانمارک، فرانسه و اتحادیه اروپا نگرانی خود را نسبت به وضعیت بحرانی حقوق‌ بشر در ایران به خصوص مشکلات اقلیت‌های مذهبی و افزایش تعداد اعدام‌ها ابراز کردند و خواستار همکاری ایران و صدور اجازه ورود گزارشگر ویژه سازمان ملل به ایران شدند.

نماینده ایتالیا بر لزوم احترام به آزادی بیان و عقیده و حمایت از حقوق روزنامه نگاران تاکید کرد.

نماینده ایالات متحده آمریکا در شورای حقوق بشر ضمن اشاره به فقدان نشانه‌های بهبود وضعیت حقوق‌ بشر، از فشار حکومت ایران بر جامعه مدنی و خبرنگاران سخن گفت. او همچنین بازداشت برخی فعالین حقوق‌ بشر به دلیل ارتباط با گزارشگر ویژه سازمان ملل را نگران کننده دانست و به برخی موارد تبعیض جنسیتی و نقض حقوق زنان را اشاره کرد.

نماینده اسراییل موج افزایش اعدام  در ایران را نگران‌کننده خواند و به خشونت‌های مختلف علیه زنان مانند اجبار به ازدواج زودرس اشاره کرد. او همچنین خواستار احترام به حقوق اقلیت‌های جنسی در ایران شد.

نماینده آلمان برقراری دادگاه‌های غیر عادلانه که مورد پذیرش استاندارهای بین‌المللی نیستند را یکی از موارد مهم نقض حقوق‌ بشر در ایران خواند. او به لزوم احترام به عقاید و مذاهب اشاره کرد و گفت بهایی‌ها، درویش‌ها در کنار دیگر اقلیت‌های مذهبی در معرض فشار حکومت ایران قرار دارند.

نمابنده کشور روسیه در این نشست گفت: «ایران پیشرفت‌های مثبتی در زمینه حقوق‌ بشر داشته است و همچنین دارای رویکرد همکاری مناسبی با سازمان ملل متحد بوده است.» او ضمن مخالفت برای افزایش فشار سیاسی بر ایران، این موضوع را در روند کاری شورای حقوق‌ بشر نقطه‌ای منفی دانست.

نماینده چین از ایران برای حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر قدردانی کرد و خواستار بررسی منصفانه وضعیت حقوق‌ بشر ایران شد. او هر دو طرف را به گفت‌گوی سازنده با یکدیگر تشویق کرد.

در ادامه نماینده سودان از تلاش‌های ایران برای بهبود وضعیت حقوق‌ بشر در این کشور تجلیل کرد.

نماینده نروژ از موج روزافزون اعدام‌ها به خصوص پس از آغاز ریاست جمهوری حسن روحانی ابراز نگرانی کرد و از اعدام سامان نسیم، شهروند کرد به عنوان یکی از موارد نقض حقوق‌ بشر در ایران نام برد. او از مقامات ایران خواست به درخواست‌های متعدد احمد شهید برای حضور در ایران پاسخ مثبت دهد.

نماینده استرالیا از گزارش گزارشگر ویژه سازمان ملل تقدیر کرد و از ایران خواست مسئله اعدام  به خصوص در میان اقلیت‌ها و بازداشت‌های خبرنگاران و مدافعین حقوق‌ بشر را پایان دهد. به گفته او زنان در ایران همچنان تحت تبعیض و خشونت و شکنجه قرار دارند و درخواست ما این است موارد تبعیض مورد توجه قرار گیرد.

نماینده میانمار گزارش احمد شهید و اصول و موارد آن را غیرقابل قبول دانست و این گزارش را برپایه استانداردهای دوگانه تلقی کرد.

نماینده ویتنام از بهبودهای صورت گرفته در وضعیت زنان و بهداشت عمومی در زمان ریاست جمهوری حسن روحانی و همچنین از رویکرد مثبت ایران در روند دومین دوره بررسی ادواری جهانی در مورد این کشور سخن گفت.

نماینده کره‌ شمالی گفت که کشورش از مقامات ایران برای فعالیت‌هایشان برای بهبود وضعیت حقوق‌ بشر در ایران تشکر می‌کند و می‌خواهد شورا به ماموریت تمامی گزارشگران ویژه کشوری حقوق‌ بشر از جمله ایران پایان دهد.

حسن نایب‌هاشم ، فعال حقوق‌ بشر به نمایندگی از «سودویند» نهاد غیر‌دولتی اتریشی و دارای مقام مشورتی در سازمان ملل متحد در صجن علنی شورا در رابطه با گزارش احمد شهید صحبت کرد.

او که در چهارچوب پروژه نهاد «سودویند» با عنوان «همه حقوق‌ بشر برای همه در ایران» صحبت کرد به خبر نگار زمانه که در محل اجلاس حاضر است گفت: « از آنجا که همه سازمان‌های غیردولتی زمان لازم را برای گفت‌وگوی تعاملی با شورا را پیدا نمی‌کنند، ما نهایت سعی خود را در این مواقع می‌کنیم تا امکان صحبتی که در اختیار داریم را به یک امکان عمومی تبدیل کنیم و در صحبت‌هایمان سعی در منعکس کردن مواضع سازمان‌های همسوی‌مان داریم،  که در صحبت امروز هم این مهم انجام پذیرفت.»

نایب‌هاشم همچنین گفت: «از آنجا که گزارش‌های آقای شهید هم جامع و هم بسیار دقیق است در نتیجه ما نیز در متنی که ارائه دادیم، تاکیدی دوباره داشتیم بر محتوای گزارش اخیر ایشان. در ادامه نیز به وضعیت خطیر حقوق‌ بشر در جمهوری اسلامی پرداختیم و از جمله اشاره کردیم به بخشی از گزارش آقای شهید که درباره اعدام های گسترده در سال گذشته در ایران. همچنین به وضعیت زندانیانی که به واسطه فعالیت‌های دانشجویی، روزنامه‌نگاری، حقوق زنان، فعالین کارگری و صنفی در ایران در زندان به سرمی‌برند، توجه داریم.»

به گفته این فعال حقوق‌ بشر در متن قرائت شده، آن‌ها از شورای حقوق‌ بشر درخواست کرده‌اند که به این گزارش توجه کنند و حضور گزارشگر ویژه را مغتنم بشمارند و ماموریت او  را بار دیگر تمدید کنند.

به غیر از سودویند، سازمان‌های غیر دولتی دیگری همچون جامعه جهانی بهایی، سازمان ایگل‌هرک فعال در زمینه حقوق دگرباشان جنسی، جمعیت دانشجویی خیریه امام علی، انجمن پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی و چند سازمان غیردولتی دیگر نیز نسبت به گزارش جدید آقای شهید موضع گرفتند.

نماینده دولت ایران: آقای شهید نیمه خالی لیوان را می‌بیند

نماینده جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به گزارش جدید احمد شهید، این گزارش را ناشی از یک نگرش سیاست‌زده دانست و از اینکه گزارشگر ویژه تنها نیمه خالی لیوان را در مورد وضعیت حقوق‌ بشر ایران دیده است و پیشرفت و همکاری این کشور با شورای حقوق بشر را نادیده انگاشته انتقاد کرد. او همچنین از شورا خواست تا ماموریت گزارشگر ویژه را تمدید نکند و به روند یو‌پی‌آر و گفت‌وگوی مستقیم شورا با ایران اعتماد کند.

به گفته نماینده ایران، آقای شهید یک گزارشگر بی‌طرف نیست و در نتیجه در گزارش او تنها به گروه‌های خاصی توجه شده و در نتیجه گزارشی ناقص و با اهداف خاصی تهیه شده است.

او در ادامه گفت ايران در حال مبارزه دائمی و پیگیر با قاچاق مواد مخدر است و تاکنون ٤٠٠٠ هزار نفر در اين مبارزه كشته شدند. نماینده جمهوری اسلامی ایران در پایان از آمادگی دولت کنونی برای تعامل با جامعه جهانی سخن گفت. به گفته او: «دولت روحانی اماده گفت‌وگو و همكاری در مورد حقوق‌ بشر است.» او همچنین در این نشست گفت: «هنوز در مورد اعدام توافق جهاني وجود ندارد.»

نماينده جمهوري اسلامي ايران با اشاره به استاندارد دو گانه در مواجه با مسئله حقوق‌ بشر به نقد قدرت‌هايي كه به كميسيون بي اهميت هستند پرداخت.