نخل طلای افتخاری کن برای یک سینماگر فمینیست

برگزارکنندگان جشنواره فیلم کن اعلام کرده‌اند که نخل طلای افتخاری شصت و هشتمین دوره این جشنواره سینمایی را به آنیس واردا اهدا می‌کنند. واردا نخستین فیلمساز فرانسوی و اولین فیلمساز زن جهان است که این جایزه را به دست می‌آورد.

درونمایه آثار واردا که از او به عنوان «مادر سینمای موج نوی فرانسه» یاد می‌شود بسیار فمینیستی‌ است. جشنواره فیلم کن هم تلاش می‌کند در شصت و هشتمین دوره برگزاری‌اش به زنان توجه بیشتری نشان دهد. در هیأت داوران کن به ریاست برادران کوئن چهار زن حضور دارند. فیلم «ناهید» ساخته آیدا پناهنده هم که به عنوان تنها نماینده سینمای ایران در بخش «نوعی نگاه» به نمایش درمی‌آید، یک فیلم زنانه است.

«سواحل انیس» آخرین فیلمی‌ست که از آنیس واردا به نمایش درآمده. این فیلم  که شرح حال سینمایی وارداست در سال ۲۰۰۹ در فرانسه فروش بسیار خوبی داشت و با اقبال منتقدان هم روبرو شد.

منتقدان فرانسوی از آنیس واردا به اعتبار نخستین فیلم او، La Pointe courte - «قله کوتاه» (۱۹۵۵ با بازی فیلیپ نوآره) به عنوان مادر هنری آثار گدار، تروفو و شابرول یاد می‌کنند.

برخی از آثار آنیس واردا

در «قله کوتاه» واردا با دوربینی که به فراخور امکانات آن زمان، تحرک زیادی داشت، یک زن و شوهر را در دهکده‌ای دورافتاده همراهی می‌کند. این زن و مرد احساساتشان را با هم در میان می‌گذارند و در همان حال در نماهایی مستند با زندگی ماهیگیران روستا، واهمه‌های آنان و سختی زندگی‌شان آشنا می‌شویم. «قله کوتاه» سرآغاز سینمایی‌ست که به زندگی روزانه مردم و به واقعیت‌های جاری و ساری در زندگی توجه دارد.

آنیس واردا درباره این فیلم گفته است: «آمیختن واقعیت و داستان کار تازه‌ای بود در آن زمان. اما اینکه بعضی‌ها می‌گویند من "مادر هنری" گدار، تروفو و شابرول هستم، قدری اغراق‌آمیز است.»

پرویز جاهد درباره سینمای آنیس واردا:

«آنیس واردا یکی از آخرین بازماندگان موج نوی سینمای فرانسه است. او به همراه آلن رنه و لوئی مال، در سال‌های دهه ۱۹۵۰ بسیار زود‌تر از سینماگران نسل کایه (گدار، تروفو، شابرول)، با ایده‌ها و فرم‌های جدید وارد سینما شد و شاخه‌ای از موج نوی فرانسوی را جدا از شاخه منتقدان- سینماگران مجله کایه دو سینما شکل داد و فضا را برای ظهور نسل بعدی موج نو آماده کرد. آن‌ها نماینده گرایشی بودند با عنوان "چپی‌ها" (Left-bank) که وجه مشخصه سینماگرانی چپ‌گرا از نظر سیاسی با پس‌زمینه ادبی، مستند و تجربی بود که با رویکرد ضد ادبی سینماگران نسل کایه تفاوت داشت. رویکرد سینمایی واردا، در زمان خود بسیار آوانگارد و تجربی بود. او را به همراه کریس مارکر باید از ابداعگران فرم "سینما-مقاله" در سینما به حساب آورد.»

آنیس واردا اولین بار در ۱۹۶۲ با فیلم «کلئو از ساعت ۵ تا ۷» (با موضوع بارداری) مورد توجه قرار گرفت. این فیلم در بخش مسابقه کن نمایش داده شد. او در زندگی هنری‌اش بیش از ۳۰ فیلم بلند، کوتاه و مستند ساخته است. از میان این آثار فیلم «خانه به دوش» با موضوع «خیانت در زناشویی» مهم‌ترین اثر فمینیستی او به شمار می‌آید.

«یکی آواز می‌خواند، یکی نمی‌خواند»، «خانه به دوش»، «شیر‌های عاشق عشق می‌ورزند... و دروغ می‌گویند»، «استاد کنگ‌فو!»، و «یکصد و یک شب» از دیگر ساخته‌های اوست.

آنیس واردا:

«من به تصویر نیاز دارم. من به سینما برای بیان واقعیت‌ها نیاز دارم. ما باید واقعیت‌ها را بازتاب بدهیم، اما از واقعیت‌ها باید فراتر برویم. این همه کاری‌ست که در همه این سال‌ها سعی کردم انجام دهم.»

آنیس واردا فیلم «شادی‌های عشق‌ورزی در ایران» را سه سال پیش از انقلاب در اصفهان ساخته است. در این فیلم یک مرد اصفهانی و دوست دختر فرانسوی‌اش درباره عشق‌شان به سادگی و صمیمیت با هم گفت‌و‌گو می‌کنند. در همان حال نماهایی با جاذبه عرفانی از شهر اصفهان را هم از دریچه چشم یک گردشگر می‌بینیم.

شادی‌های عشق‌ورزی در ایران»، ساخته آنیس واردا

آنیس واردا درباره شخصیت‌های آثارش:

«استاندال می‌گوید شخصیت یک رمان مثل آینه‌ای‌ست در برابر نویسنده‌‌اش. شخصیت‌های آثار من هم آینه‌ای هستد در برابر من.»

آنیس واردا بعد از کیرا موراتووا، دومین سینماگر زنی بود که سال گذشته یوزپلنگ طلایی لوکارنو را به دست آورد. آکادمی فیلم اروپا هم در سال ۲۰۱۳ از او به خاطر دستاوردهای هنری‌اش تقدیر کرد.

شصت و هشتمین جشنواره فیلم کن ۱۳ مه کارش را آغاز می‌کند و تا ۲۴ مه نیز ادامه دارد.

در همین زمینه:

حضور برجسته زنان در جشنواره فیلم کن