شهریارعدل، باستان‌شناس و ایران‌شناس درگذشت

شهریار عدل، ایران‌شناس و متخصص تاریخ، باستان‌شناسی و تاریخ هنر و معماری در سن ۷۲ سالگی در فرانسه درگذشت.

به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا)، شهریار عدل روز یکشنبه، ۳۱ خرداد/ ۲۱ ژوئن  پس از احساس درد در قفسه سینه، به طور ناگهانی در فرانسه درگذشت.

او متولد ۱۴ بهمن ۱۳۲۲ بود و اجداد پدری‌اش اهل تبریز بودند. شهریار عدل سال‌های دبستان و دبیرستان را در تهران گذراند و از پاییز ۱۳۳۸ شمسی / ۱۹۵۹ میلادی برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت. در مدرسه عالی علوم تاریخی در سوربن تحصیل کرد و هم‌زمان در مدرسه موزه لوور، تاریخ عمومی هنر، باستان‌شناسی مشرق زمین و تاریخ هنرهای دوره اسلامی خواند و به مدرسه معماری پاریس (بوزآر) رفت.

او سپس به ادامه تحصیل در دوره دکتری پرداخت و برای رساله دکتری موضوع «فتوحات همایون» را برگزید که به تاریخ جنگ‌های شاه عباس در سال ۱۰۰۷ ق در خراسان و فتح هرات مربوط است.

عدل سپس به عضویت مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (CNRS) در آمد. او در این مرکز پژوهش‌های خود را به ایران، افغانستان و آسیای میانه معطوف کرد و از عضو به مدیر ممتاز تحقیقات ارتقا یافت. تحقیقات تاریخی و تاریخ هنری شهریار عدل بیشتر در زمینه قرون میانه اسلامی و به‌ویژه دوره‌های صفوی و قاجار متمرکز بود.

کتاب «تهران، پایتخت ۲۰۰ ساله» از جمله تلاش‌های اوست که به مناسبت دویستمین سالگرد پایتخت شدن تهران در سال ۱۹۹۲ از سوی انجمن ایران‌شناسی فرانسه در ایران منتشر شد.

بر اساس گزارش پژوهشگاه میراث فرهنگی ایران، از دیگر فعالیت‌های عدل ثبت نخستین آثار ایران در فهرست میراث جهانی است که مقارن با آشفتگی‌های روزهای اول انقلاب سال ۵۷ و با هزینه شخصی او انجام شد.

در اردیبهشت سال ۱۳۵۸ او با سفر به مصر اقدام به پیگیری و ثبت میدان نقش‌جهان اصفهان، معبد چغازنبیل و تخت جمشید کرد. این در حالی است که پس از آن به مدت ۲۴ سال هیچ اثری از ایران در فهرست میراث جهانی ثبت نشد. در اواخر دهه ۷۰ خورشیدی با پیگیری‌های مدیریت وقت سازمان میراث فرهنگی، دوباره او و جمعی از همکارانش اقدام به تهیه و تدوین پرونده‌های ثبت جهانی کردند و مجموعه تخت سلیمان در این فهرست به ثبت رسید.

از جمله دیگر کارهای ماندگار شهریار عدل یافتن فیلم‌های زمان مظفرالدین شاه قاجار در فیلم‌خانه کاخ گلستان و تلاش‌هایی است که با همکاری نهادهای مسئول برای ترمیم و معرفی آن‌ها در مرکز ملی سینماتوگرافی فرانسه انجام داد. عدل مقالات مهمی نیز درباره آشنایی با سینما و نخستین گام‌ها در فیلم‌برداری و فیلم‌سازی در ایران نوشته است.

در سال ۱۳۸۸ خورشیدی / ۲۰۰۹ میلادی کویچیرو ماتسورا، دبیرکل وقت یونسکو، طی مراسمی مدال فرهنگ جهانی یونسکو موسوم به «پنج قاره» را در مقر این سازمان در پاریس به شهریار عدل اعطا کرد.

شهریار عدل در یونسکو ریاست کمیته تدوین «تاریخ تمدن‌های آسیای میانه» را بر عهده داشت. او همچنین معاونت امور بین‌الملل مؤسسه ایکوموس در ایران را برعهده داشت.

ایکوموس (ICOMOS) یا شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌ها، سازمانی برای نگهداری و پاسداری از اماکن میراث فرهنگی در سراسر جهان است.