سد مراجع در مقابل ورود زنان به استادیوم

شهيندخت مولاوردی، معاون امور زنان و خانواده رييس جمهور ايران، روز چهارشنبه ۱۰ تیرماه، آب پاکی را روی دست زنانی ریخت که در سال‌های گذشته و دست کم در یک سال اخیر، با برگزاری کمپین‌های گوناگون حق ورود زنان به استادیوم‌ها را طلب می‌کردند. او گفت که دولت تلاش‌هايی در راستای حضور زنان در روزشگاه‌ها انجام داد ولی به دليل موضع گيری برخی از مراجع شيعه از اين مساله صرف نظر کرده است.

این خبر به خصوص برای کسانی که به وعده‌های حسن روحانی و معاون امور زنان دولتش برای برقراری امکان ورود زنان به استادیوم دل بسته بودند، خبر ناگواری بود.

معاون امور زنان و خانواده رييس جمهوری ايران در گفت وگو با «ايلنا» گفته بود: «در کميته‌ای که به اين منظور تشکيل شده بود٬ بررسی‌های لازم در مورد حضور زنان در ورزشگاه‌ها انجام شد و صورت‌جلسه حضور زنان و خانواده‌ها با چارچوب‌های لازم نوشته شد و به امضا رسيد و عليرغم اينکه قرار بود برای اجرا و عملياتی شدن ابلاغ شود٬ ديگر اين کار صورت نگرفت.»

شهيندخت مولاوردی در صحبت‌های خود آشکارا به اثرگذاری فعالیت مخالفان حضور زنان در ورزشگاه‌ها اشاره کرد و گفت: «وقتی مخالفان از مراجع عظام هزينه کردند، به خاطر احترامی که دولت برای مراجع قائل است و رای مراجع را محترم می‌شمارد، تشخيص داده شد که اين تمهيدات رعايت شود.»

ناصر مکارم شيرازی، از مراجع شيعه در قم، از جمله مراجع مخالف حضور زنان در ورزشگاه‌ها است که خردادماه امسال برگزاری کنسرت موسیقی و حضور زنان در ورزشگاه‌ها را «غيرضروری» و باعث بروز «اختلاف» دانست. همان زمان بود که گروهی از مخالفان که از اعضای انصار حزب‌الله بودند با در برابر وزارت ورزش و جوانان تجمع کردند و به حضور احتمالی زنان در ورزشگاه‌ آزادی برای ديدن رقابت‌های واليبال ليگ جهانی اعتراض کردند. نگرانی از این حضور احتمالی حتی در تشییع جنازه غواصان جنگ ایران و عراق هم در قالب شعار و پوستر و دعوت به تجمع دیده شد.

هرچند شهیندخت مولاوردی گفته بود«پيگيری اين مساله به معنای اين نيست که ما اين کار را در اولويت مطالبات زنان و دختران می‌دانيم٬ يا اينکه ساير فعاليت‌های خود را تعطيل کرده‌ايم و صرفا در حال پيگيری اين مطالبه هستيم» اما گروهی از مخالفان از جمله برخی از نمایندگان مجلس معتقد بودند که معاونت امور زنان دولت ایران به جای پرداختن به اولویت‌های مسائل زنان بیش از حد پیگیر این موضوع است.

شهیندخت مولاوردی پس از اظهاراتش درباره مخالفت مراجع، در اظهارنظر دیگری درباره اینکه «آیا بعد از این همه کشمکش می‌توانیم شاهد حضور بانوان در استادیوم‌های ورزشی باشیم»، گفته است: «دقیقا نمی‌توان تحقق این موضوع را پیش بینی کرد و اینکه به طور قطعی در چه زمانی شاهد حضور بانوان در استادیوم‌های ورزشی خواهیم بود اما مطمئنا بررسی‌هایی در فراهم سازی زیر ساخت‌ها برای حضور زنان و سالم‌سازی محیط‌های ورزشی در دستور کار است که البته این مسئله در حال حاضر شامل تمام ورزش‌ها نمی‌شود.»

با این جواب به نظر نمی‌رسد که دولت ایران در کوتاه مدت برنامه‌ای برای ورود زنان به استادیوم داشته باشد.

از رهبری تا حوزه؛ صف‌آرایی در مقابل زنان

سال ۸۲ بود که رهبر ایران، در هامش گزارش فرماندهی نیروی انتظامی درباره ورود زنان به استادیوم‌ها نوشت: «به وزارت کشور: این کار ممنوع و خلاف است و سرپیچی از آن تخلف محسوب می شود.»

این همان دستوری بود که «جمعی از طلاب حوزه علمیه» در نامه خود خطاب به رهبر ایران و مراجع تقلید آن را یادآوری کردند وتاکید کردند که اجازه نخواهد داد «چنین منکری در مملکت امام زمان» صورت گیرد.

اما مطالبه ورود زنان به استادیوم که سابقه‌ای ده ساله دارد، در دولت قبلی هم باز به دلیل مخالفت مراجع متوقف شد. در آغاز سال ۱۳۸۵ محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهوری وقت ایران با ارسال نامه‌ای به رییس سازمان تربیت بدنی خواستار فراهم کردن امکانات حضور زنان در ورزشگاه‌ها شد. این نامه با اظهارنظرهای متفاوتی در میان مسئولین کشور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و خبرگزاری‌های خارجی همراه شد و به دلیل مخالفت صریح گروهی از روحانیون در شهر قم محمود احمدی نژاد هم از تصمیم خود صرف نظر کرد. فاضل لنکرانی، صافی، میرزا جواد تبریزی، نوری همدانی، مکارم شیرازی، مصباح یزدی، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم مراجع و گروه‌هایی بودند که نسبت به این موضع واکنش نشان داده و خواستار تجدید نظر دولت در این حوزه شده بودند.

آن زمان، احمد خاتمی خطیب محافظه‌کار نماز جمعه تهران، مهم‌ترین عامل مخالفت روحانیون با حضور زنان در ورزشگاه‌ها را «اهمیت رعایت حجاب و عفاف» دانسته بود و گفته بود نمی‌توان تضمینی بر رعایت آن در صورت حضور زنان در ورزشگاه‌ها برای تماشای مسابقات ورزشی داد.

این بار اما بیشترین نامی که شنیده می‌شود، نام مکارم شیرازی است. او ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۴ در دیدار با علی‌اکبر محمد‌زاده، رئیس کمیته اخلاق فدراسیون فوتبال و اعضای این کمیته گفت: «در مورد دعوت بانوان به ورزشگاه‌ها مسائلی وجود دارد و ما نمی‌توانیم هر کاری که غربی‌ها انجام می‌دهند، انجام دهیم؛ خط قرمزهایی در آئین ما وجود دارد که باید آن را رعایت کرد و باید استقلال فرهنگی خود را در زمینه فرهنگی نیز حفظ کنیم.»

مراجع تقلید و رحانیون در ایران، تنها درباره ورود زنان به ورزشگاه‌ها دغدغه ندارند. نگرانی آنها حضور زنان در عرصه‌های ورزشی هم هست و بارها این مخالفت را نشان داده‌اند. به عنوان مثال در بازی‌های آسیایی اینچئون، که یک زن مدال طلای کارته را ردیافت کرد، واکنش عبدالله جوادی آملی به حمیده عباسعلی برنده مدال طلای آسیا در کاراته اظهار نارضایتی بود: «فضیلت زن در این نیست که زن و دختر ما برود پایش را دراز کند و یک کسی را بزند و برای ما مدال بیاورد. فأین تذهبون. به کجا داریم می‌رویم؟» برخوردهای مشابه با جضور زنان در عرصه‌های قهرمانی بارها به دامن زدن حس ناکامی و نادیده‌ گرفته شدن در میان ورزشکاران زن منجر شده و اکنون یک حق عمومی برای حضور آزادانه در عرصه‌های عمومی و فضاهای شهری – استادیوم- به یک چالش در مقابل تمام زنانی تبدیل شده که خواسته‌شان حق برابر در دسترسی به فضاهای عمومی است.

با ورود مستقیم مراجع مبارزه برای دستیابی به حق ورود زنان به استادیوم دشوارتر شده است. آنها بار دیگر قدرت خود را برای اثرگذاری بر حاکمیت و افکار عمومی در مقابل زنان به کار گرفته‌اند؛ قدرتی که دولت حسن روحانی فعلا در مقابل آن عقب نشسته است.