حضور برجسته سینمای ترکیه در جشنواره فیلم ونیز

هفتاد و دومین جشنواره فیلم ونیز در ماه سپتامبر کارش را آغاز می‌کند. در بخش مسابقه قدیمی‌ترین جشنواره فیلم جهان ۲۱ فیلم با هم بر سر به دست آوردن شیر طلایی ونیز رقابت می‌کنند. در بخش افق‌های این جشنواره که به استعدادهای نوظهور اختصاص دارد، فیلم «چهارشنبه، ۱۹ ازدیبهشت» ساخته وحید جلیلوند سینمای ایران را نمایندگی می‌کند. «چهارشنبه، ۱۹ ازدیبهشت» تنها فیلمی‌ست از ایران که در ونیز شرکت دارد.

هفتاد و دومین جشنواره فیلم ونیز آمیزه‌ای‌ست از فیلم‌های سینمای مؤلف و سینمای تجاری. انتظار می‌رود که از بین ستارگان سینمایی، جانی دپ و جیک جیلنهال که سال گذشته عضو هیأت داوران جشنواره فیلم کن هم بود در جشنواره فیلم ونیز شرکت کنند. در سال ۲۰۱۵، ۱۶ فیلمساز برای نخستین بار در بخش اصلی جشنواره فیلم ونیز با هم رقابت می‌کنند.

آلبرتو باربارا، مدیر جشنواره فیلم ونیز گفته است: «ادعا نمی‌کنم که سال ۲۰۱۵، بهترین سال ونیز است، اما در هر حال چند فیلم قابل تأمل در برنامه‌ها گنجانده‌‌ایم.»

حضور برجسته سینمای ترکیه

در بخش اصلی جشنواره فیلم ونیز از سینمای خاورمیانه فیلم‌های‌ «جنون» ساخته امین آلپر، نویسنده و کارگردان ترک و همچنین فیلم «رابین، روز آخر» ساخته آموش گیتای، کارگردان اسرائیلی با فیلم‌هایی از سینمای آمریکا، ایتالیا، لهستان، فرانسه، آرژانتین و اسپانیا رقابت می‌کنند.

«جنون» محصول مشترک ترکیه، قطر و فرانسه و سومین فیلم امین آلپر، سینماگر ترک در فصل پاییز در سینماهای ترکیه به نمایش درمی‌آید. این فیلم درباره دو برادر است که تلاش می‌کنند از بحران‌های سیاسی ترکیه جان سالم به در ببرند.

علاوه بر این فیلم، مستند «یادمان‌های معصومیت» ساخته گرانت جی، فیلمساز و عکاس بریتانیایی برای اولین بار در جشنواره فیلم ونیز اکران می‌شود. این فیلم درباره «موزه معصومیت» در استانبول است که اورهان پاموک، نویسنده ترک و برنده نوبل ادبی بنیان گذاشته شده است. پاموک هنگام نوشتن رمان «موزه معصومیت» اشیایی را گرد آورد و آن‌ها را پس از انتشار این رمان در موزه‌ای به همین نام در استانبول به نمایش گذاشت.

به این ترتیب در هفتاد و دومین جشنواره فیلم ونیز، سینمای ترکیه در پرتو تحولات سیاسی و اجتماعی و مبارزات مردم این کشور برای دموکراسی و آزادی‌های مدنی که در فیلم «جنون» بیان سینمایی یافته، حضور برجسته‌ای دارد.

داوران ونیز: تحسین‌شدگان سینمای جهان در سال‌های اخیر

آلفونسو کوارون، کارگردان سر‌شناس مکزیکی که فیلم «جاذبه» او نخستین بار در ونیز به نمایش درآمد و سپس جایزه اسکار را به دست آورد، ریاست هیأت داوران هفتاد و دومین جشنواره فیلم ونیز را به عهده دارد.

سال گذشته آلخاندرو گونزالز اینیاریتو از مکزیک با فیلم «مرد پرنده» جشنواره فیلم ونیز را افتتاح کرد و سپس در سال جاری چهار جایزه اسکار را به دست آورد.

نوری بیلگه جیلان، سینماگر سر‌شناس ترک که فیلم «خواب زمستانی» او در سال ۲۰۱۴ به عنوان بهترین فیلم جشنواره کن شناخته شد، و همچنین سینماگر لهستانی، پاول پاولیکوفسکی که فیلم «ایدا»ی او به عنوان بهترین فیلم اروپا در سال ۲۰۱۴ شناخته شد، در کنار آلفونسو کوارون در هیأت داوران ونیز حضور دارد.

هو هیسائو هسین، کارگردان تایوانی که در سال ۱۹۸۹ به خاطر فیلم «شهر اندوه‌زده» شیر طلایی ونیز را به دست آورد، جزو هیأت داوران هفتاد و دومین جشنواره فیلم ونیز است. فیلم‌های او در کانون درگیری بین شهر و روستا اتفاق می‌افتد و روایتگر از خودبیگانگی انسان در شهر است. هو با فیلم استاد عروسک‌گردان (۱۹۹۳)، که در یک مکان واقعی در حومه شهر فوجان فیلمبرداری شده، زندگینامه‌ای ۱۴۲ دقیقه‌ای از عروسک‌گردان قدیمی، لی‌تی‌ین - لو را ارائه داد و جایزه ویژه داوران جشنواره کن را به دست آورد.

لین رامسی، کارگردان اسکاتلندی که در سال ۲۰۱۱ با درام «باید درباره کوین حرف بزنیم» (بر اساس رمانی از لیونل شرویر) توجه منتقدان را جلب کرد و همچنین الیزابت بنکس، بازیگر سرشناس سینمای آمریکایی (بازی‌های گرسنگی) جزو هیأت داوران ونیز اند.

سلطه بازار بر سینمای جهان

هفتاد و دومین جشنواره فیلم ونیز ۲ سپتامبر با فیلم سه بعدی «اورست» ساخته بالتازار کورماکور (کارگردان ایسلندی) و با بازی جیسون كلارك و جیك جیلنهال گشایش پیدا می‌کند. این فیلم درباره کوهنوردانی‌ست که در سال ۱۹۹۶ تلاش کردند قله اورت را فتح کنند، اما در طوفانی که درگرفت، جانشان را از دست دادند.

آلبرتو باربارا در مقاله‌ای که در سایت جشنواره فیلم ونیز انتشار داده، می‌گوید هدف هفتاد و دومین جشنواره فیلم ونیز این است که جغرافیای سینمای جهان با مرزهای سیال‌اش را درک کند و تصویری از سینمای جهان در سال ۲۰۱۵ به دست دهد.

هنگامی که باربارا مدیریت جشنواره فیلم ونیز را به عهده گرفت، در نخستین گام تلاش کرد این جشنواره را موضوعی کند، اما در این راه توفیق چندانی به دست نیاورد. برای مثال در هفتادمین جشنواره فیلم ونیز «بحران اجتماعی در جهان» مهم‌ترین موضوع این جشنواره بود و فیلم‌های مستند هم در بخش اصلی با فیلم‌های داستانی رقابت می‌کردند. اما در سال ۲۰۱۵ جشنواره فیلم ونیز هم مانند جشنواره فیلم کن و فیلم بلین تلاش کرده است سینمای تجاری و سینمای مؤلف را با هم بیامیزد و ترکیب مردم‌پسندی از سینمای جهان ارائه دهد. باربارا در مقاله‌اش تلویحاً به سلطه بازار بر سینمای جهان و رقابت تنگاتنگ تهیه‌کنندگان برای تولید فیلم‌های سودآور نیز اشاره می‌کند.

جشنواره فیلم ونیز و جشنواره فیلم تورنتو که به لحاظ بازاریابی و تجاری اهمیت دارد، هر دو در ماه سپتامبر برگزار می‌شوند و به طور سنتی با هم در تعامل و ارتباط قرار دارند.

«دختر دانماركی» ساخته تام هوپر ابتدا در ونیز و سپس در تورنتو به نمایش درمی‌آید. «هیولاهای بی‌سرزمین» درامی درباره كودكانی که در جنگ‌های داخلی آموزش نظامی می‌بینند، هم در ونیز و هم در تورنتو نمایش داده می‌شود.

سال گذشته سیبنمای ایران حضور پررنگ‌تری در جشنواره فیلم ونیز داشت: از ایران، فیلم اجتماعی «قصه‌ها»، ساخته رخشان بنی‌اعتماد، مستند «آرتور پن» ساخته امیر نادری، «۹۹ خانه» ساخته رامین بَحرانی و «رئیس جمهور» به کارگردانی محسن مخملباف و «کلماتی با خدایان» ساخته بهمن قبادی در ونیز ۷۱ به نمایش درآمدند. از میان این فیلم‌ها «قصه‌ها» شیر طلایی بهترین فیلمناه را به دست آورد و برای سینمای ایران افتخارآفرین شد.

به گفته محمد اطبایی، پخش‌کننده فیلم‌های ایرانی، امسال نزدیک به ۵۰ فیلم سینمایی از ایران به جشنواره فیلم ونیز ارائه شد و سرانجام از میان این فیلم‌ها فقط فیلم «چهارشنبه، ۱۹ اردیبهشت» ساخته وحید جلیلوند به بخش «افق‌ها»‌ی ونیز راه پیدا کرد. جاناتان دمی، سینماگر معروف آمریکایی، ریاست هیئت داوران این بخش را به عهده دارد.