ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

قطع رابطه ریاض با تهران: استراتژی افزایش سطح تنش

حسین علیزاده- ریاض ابزارهای کافی برای فشار بر تهران را دارد: قدرت نفتی، شورای همکاری خلیج فارس، اتحادیه عرب، سازمان همکاری اسلامی، عضویت در جی۲۰ و قدرت لابی‌گری.

طی دو روز، تنش تهران- ریاض به جایی رسید که عربستان در اقدامی غیرمترقبه کلیه مناسبات دیپلماتیک خود با تهران را قطع و دیپلمات‌های ایران را اخراج کند. این تصمیم عربستان در پی آن گرفته شد که شامگاه دوم ژانویه ساختمان سفارت این کشور در تهران و کنسولگری‌اش در مشهد مورد یورش قرار گرفت و به آتش کشیده شد.

اگرچه مقامات پلیس اعلام کردند ۴۰ تن از مهاجمان را دستگیر کرده و حسن روحانی این اقدام را "توهین به نظام" تلقی کرده ولی به نظر می‌رسد چنین مواضعی رضایت عربستان را جلب نکرد.

اگر در نظر گرفته شود که طی هشت سال جنگ ایران و عراق و در وخیم ترین شرایط دوران جنگ، هرگز دو کشور ایران و عراق روابط دیپلماتیک خود را قطع نکرده بودند، باید پرسید چرا عربستان تصمیم به قطع رابطه با تهران گرفت؟ این پرسش از آن رو مهم است که دو هفته پیشتر از این، عربستان سفیر جدید و کارکشته‌ای را به تهران معرفی کرده بود. به این ترتیب در شرایطی که هنوز سفیر جدید کمترین کاری را در تهران آغاز نکرده، روابط دو کشور به صفر تقلیل یافته است. پرسش مهم تر این است که پیامدهای قطع رابطه تهران- ریاض چه خواهد بود؟

بستر قطع رابطه

واکنش سخت و در عین حال غیرمترقبه ریاض به قطع روابطش با تهران در پی آن صورت گرفت که روز پیش از آن تنش لفظی تهران علیه عربستان برای اعدام نمر باقر النمر روحانی شیعه عربستانی بالا گرفته بود. از جمله سپاه پاسداران طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که "بی‌تردید رژیم منفور سعودی هزینه این اقدام شرم‌آور را خواهد پرداخت".  آیت‌الله خامنه ای بدون محکوم کردن یورش به سفارت و کنسولگری عربستان گفت "بدون تردید دست انتقام الهی گریبان سیاستمداران سعودی را خواهد گرفت".

مواضع تندی که در تهران علیه عربستان گرفته شد، نمی‌تواند دلیل قطع رابطه باشد چرا که حتی در صورت قطع رابطه، تهدیدهای تهران علیه ریاض به قوت خود باقی است. پس چه دلیلی موجب قطع رابطه ریاض با تهران شد؟

پاسخ را باید در نگرانی عمیق عربستان از توسعه هژمونیک شیعه گرایانه جمهوری اسلامی در کل منطقه خاورمیانه جستجو کرد. در ارزیابی ریاض، جمهوری اسلامی تاکنون در عراق، یمن، سوریه و لبنان از موفقیت چشمگیری برخوردار بوده و در ادامه، بی‌ثبات کردن یمن و عربستان را از طریق شیعیان این دو کشور در برنامه دارد.

اعدام شیخ نمر در حالی که عربستان به پیامدهای آن واقف بود، برای این صورت گرفت که ریاض علناً مخالفت خود را با هژمونی شیعه‌گرایانه به تهران ابلاغ کند. بی‌دلیل نیست که کویت تعقیب قضایی شیخ حسین المعتوق روحانی شیعه کویتی را و بحرین دستگیری شیخ علی سلمان دیگر روحانی شیعه بحرینی را به انجام رسانده‌اند.

در همین راستا می‌توان حمله ارتش نیجریه به شیخ ابراهیم زکزاکی روحانی شیعه نیجریه‌ای را در هفته‌های اخیر تفسیر کرد. در یورش ارتش نیجریه به حامیان زکزاکی حدود هزار نفر از پیروان او کشته شدند. نگرانی عربستان از گسترش شیعه را می‌توان در نیجریه به خوبی دریافت چرا که ابراهیم زکزاکی از کسانی است که از تسنن به شیعه تغییر مذهب داده و فعالیت‌های گسترده‌ای را در شیعه کردن مردم نیجریه داشته است.

بی دلیل نبود که در سپتامبر ۲۰۱۴ نیز دولت سودان، دفتر نمایندگی فرهنگی ایران در خارطوم را به دلیل فعالیت‌های شیعه‌گسترانه تعطیل اعلام کرد. اینک سودان یکی از کشورهایی است که به ائتلاف نظامی عربستان علیه حوثی‌ها پیوسته است. این در حالی است که در سال‌های پس از انقلاب اسلامی، تهران سرمایه گذاری‌های سنگینی در سودان کرده بود.

نگرانی عربستان از گسترش شیعه همچنین ناشی از قدرت گرفتن شیعیان حوثی در یمن بود که با کمک تسلیحاتی تهران توانستند پایتخت یمن را از دست دولت هادی منصور (دولت طرفدار عربستان) خارج کنند. پس از این بود که از اوایل ۲۰۱۵ تا کنون عربستان ائتلاف نظامی بزرگی را مرکب از ۱۰ کشور عربی و حمایت پاکستان و ترکیه رهبری کرده و تا اینجا توانسته پیروزی های نظامی به نفع دولت هادی به دست آورد.

در ارزیابی ریاض، دست اندازی‌های جمهوری اسلامی به حوزه کشورهای اهل سنت، از جمله در عراق که اینک تحت مدیریت شیعیان است، در سوریه که سنی‌ها را سرکوب کرده، در لبنان که حزب‌الله در آن قدرت نمایی می‌کند، در یمن که حوثی‌ها در آن عرض اندام نظامی می‌کنند، در نیجریه که بسیاری در آن تغییر مذهب از سنی به شیعه داده‌اند، در بحرین که شیعیان خواستار خلع ید خاندان سنی آل خلیفه هستند و... قابل تحمل نیست.

محک تحمل ایران

اعدام شیخ نمر به عنوان یک روحانی شیعه، آزمونی بود تا ریاض بتواند آستانه صبر جمهوری اسلامی را با آن بسنجد. حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان اعدام شیخ نمر را حادثه‌ای خواند "که نمی‌توان از کنار آن به راحتی عبور کرد". او همچنین اساس برقراری دولت آل سعود را همچون برقراری اسرائیل توطئه استعمار علیه اسلام دانست و گفت: " رژیم سعودی از زمان تشکیل در شبه جزیره عربستان بر مبنای ظلم و باطل بوده است... سعودی‌ها [با فروپاشی عثمانی] بخشی از طرحی استعماری در جهان اسلام بود که همزمان با تشکیل رژیمی دیگر با عنوان اسرائیل در فلسطین بود."

این سخنان تند و تیز حسن نصرالله ترجمان موضعی است که پیشتر آیت‌الله خامنه ای گرفته و در مقایسه بین آل سعود و کفار قریش گفته بود: «امروز زشت‌تر و بدتر از مکّه‌ آن روز(کفار قریش)، کسانی (آل سعود) هستند که در ماه رجب (ماه حرام) خانواده‌های یمنی را به عزا می‌نشانند.» او همچنین گفته بود: "کاری که امروز دولت سعودی در یمن دارد انجام میدهد...جنایت است، نسل‌کشی است، قابل تعقیبِ بین‌المللی است... سعودی‌ها در این مسئله... قطعاً ضربه خواهند خورد؛ قطعاً بینی سعودی‌ها به خاک مالیده خواهد شد."

در تفسیر به خاک مالیدن بینی سعودی ها می‌توان به اظهارات سردار محسن رضایی در پی حادثه منا اشاره کرد که عربستان را تهدید به فرستادن به دوران ماقبل صنعتی شدن (کنایه از بیابانی برهوت) کرده و گفت: «عربستان بايد مراقب باشد چرا که ملت ايران يک [اندازه ای]صبر دارد... اگر [عربستان] بخواهند امنيت ما را به هم بزنند آنها را به دوران قبل از صنعتي شدن بر مي گردانيم."

استراتژی تشدید فشار بر  ایران

باید دانست قطع رابطه سیاسی در عرف سیاسی عبارت است از مسدود کردن هر روزنه برای مذاکره. در حالی که استراتژی دولت روحانی برای برون‌رفت از بحران اقتصادی بر کاهش سطح تنش (De-escalation) با جهانیان از طریق سیاست تعامل سازنده استوار است، استراتژی ریاض برای از نفس انداختن تهران و جلوگیری از هژمونی شیعه گستری جمهوری اسلامی، مبتنی بر افزایش سطح تنش (Escalation) با تهران است.

ریاض در حالی روزنه گفتگو با تهران را کور کرده که مطمئن است ابزارهای کافی برای اعمال فشار بر تهران را در دست دارد. برخی از این ابزارها عبارتند از: قدرت نفتی عربستان، حضور در شورای همکاری خلیج فارس، اتحادیه عرب، سازمان همکاری اسلامی، عضویت در گروه ۲۰ اقتصاد برتر جهان، قدرت لابی‌گری در غرب و هم‌چنین قدرت لابی‌گری در سازمان ملل.

در بیان قدرت لابی‌گری عربستان در سازمان ملل همین بس که به یاد آوریم در ۲۸ آبان ماه سال جاری عربستان بانی قطعنامه‌ای شد که طی آن مجمع عمومی سازمان ملل با ۱۱۵ رای موافق اقدامات "غیرسازنده و نابجا"ی جمهوری اسلامی را در بحران سوریه با نام بردن از مداخله "سپاه قدس، حزب‌الله لبنان، عصائب اهل الحق و لشگر ابوالفضل العباس" محکوم کرد.

به باور ریاض، جمهوری اسلامی بدون قطع حمایت از اسد، در صدد است روابط خود را با اتحادیه اروپا و امریکا بهبود بخشد. در این مسیر، جمهوری اسلامی حتی حاضر شده از پرونده هسته‌ای خود دست بشوید تا در ازای آن تحریم‌های فلج کننده غرب و سازمان ملل برطرف شوند. این همان نقطه‌ای است که عربستان نمی‌خواهد فشار تحریم‌ها از ایران برداشته شود.

دعوت تهران به اجلاس سوریه که با مخالفت عربستان همراه بود، ضربه سختی برای ریاض تلقی می‌شد. از نگاه ریاض تثبیت بشار اسد در قدرت، تهران را برای اقدامات تلافی‌جویانه علیه ریاض مصمم خواهد کرد. از اینرو، در حالی که ریاض می‌داند نفس‌های اقتصاد ایران به شماره افتاده و در حالی که نمی‌خواهد رفع تحریم‌ها مرهمی بر اقتصاد رنجور ایران باشد، استراتژی خود را بر افزایش فشار بر تهران تنظیم کرده است.

یورش به سفارت و کنسولگری عربستان در عین حال که توجه جهانیان را از اعدام شیخ نمر منصرف کرد، بهانه خوبی به دست عربستان داد تا ضمن قطع رابطه با تهران، از این پس هر اقدامی را برای تحلیل بردن توان ایران به کار بندد به ویژه اینکه اینک هزینه‌های جانی و مالی جنگ داخلی سوریه نیز بر گرده تهران سنگینی می‌کند.

در حالی که تا همین جا ایران و عربستان درگیر سه جنگ (جنگ نفت، جنگ نیابتی و جنگ شیعه- سنی) هستند، قطع رابطه عربستان با تهران آغاز دور جدیدی از فشارهای نفتی، دیپلماتیک و تبلیغاتی بر ایرانی تلقی می‌شود که هنوز از فشار تحریم‌ها کمر راست نکرده است.

بر این اساس، می‌توان در انتظار روزهای پر تنشی بین تهران ریاض و متعاقب آن منطقه خاورمیانه بود.

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

  • مجید

    **** من موندم اگه پول نفت شما نبود الان شما چی بودید/ اون اروپایی ها با این همه ادعا لحظه شماری میکردند تا روزی بتوانند مثل گرگ به بازار ایران حمله کنند حالا ما را به گدایی در خیابانهای شما تمسخر میکنی. / آیا میدانید که چند درصد از کل معادن ارزشمند دنیا در ایران است که اینگونه سخن میگویی/ من دارم از خوشحالی بال و پر در میاورم که خدا کنه رابطه تهران و ریاض بهم بخوره که بلکه این مردم ساده ما از مکه و مدینه رفتن دست بکشند/ بس که پولهای حاجی های ما را به داعش دادند/ بس که سفارش 15000 ماشین فراری تمام الماس به کارخانه اش دادند****/ دعا میکنم مردم از رفتن به مکه منصرف بشوند / به خود خدا قسم مکه در خونتونه / مکه تو خونه بچه هاتونه که محتاج یه لقمه نان هستند/ من میشناسم پدری را که با وجود کارگریه پسر و عروسش در نظافت منازل مردم سالی یک بار مکه میره / به خدا بس کنید میدونستید که اگر از اول تا ولیمه و سوغات شما بعد از مکه را محاسبه کنید بالای 30 میلیون در میاد / اگر این پول تو زندگیه 40% از مردم بیاد تو زندگیشون غوغا میشه/ فقط یه فرقی داره که بهتون حاج آقا نمیگن!!!/ اگه به خاطر حاجی شدن میری مکه که متاسفم براتون اگه نه پس یا علی بگو و خودت پول هر سال مکه ای که میری را جهاز بخر / عروسی بگیر/ کاری راه بینداز/ زندانی دیه آزاد کن که بچه هاش منتظرن/ بجای مسجد سازی و خرج های دو ماه محرم و صفری که هر شب تو خونه ات سفره میندازی و دم در خوش آمد میگویی خرج تحصیل بده / وای از دست شما مردم/........ ***The Europeans, however, claim they wait until they could now attack us like a wolf to Iran to beg on the streets you're ***. / Do you know what percentage of the total value of the world's mines is that they speak / I'm happy that I hope I plumage in relation Tehran and Riyadh that left me but the simple people of Mecca and Medina to stop / Haji enough that our money was to ISIS / bus Order 15000 Ferrari had all the diamonds in his factory / Enough to eat and sleep / **** / I pray for people to be deterred from going to Mecca / to God I swear Khvntvnh Mecca / Makkah Hatvnh house children who are in need of a bread / I know a father who despite Kargryh son and his bride Mecca once a year to clean the homes of people put / Mydvnstyd to God that if I stop to warming and Calculate your souvenir after Mecca was 30 million / 40% of people remember the life of your money if you melee their life was / is just a matter of Haj Nmygn that tell you? / If you go to Mecca for the Hajj I'm sorry for you, if not then tell Ali you money when you go to Mecca every year ship Then buy / Wedding Catch / plaster cast / prisoner release money to his children waiting / mosque instead and spending two months of Muharram and Safari that any house door welcome your night table and say Myndazy was spent on education / y of you people / ........

  • كشكساب

    با درود بر همه ايرانيان ، ازياد نبايد برد كه جان كِري حدود شش روز پيش از اقدام نظامي عربستان بر عليه تروريستهاي مورد حمايت و تجهيز شده توسط حكومت بشدت اسلامي حاكم بر ايران ، در يمن ، گفت ( ما هيچ نشانه ايي از دخالت حكومت ايران در يمن نميبينيم ) و بدليل همين ماه عسل طولاني حسين اوباما و خامنه اي دزد كه براي عربستان و ديگر هم پيمانان سني منطقه اي آن از قبل آشكار شده بود ، فقط يكساعت پيش از اين اقدام امريكا را در جريان گذاشت و امريكا نيز فورا اعلام كرد هم همكاري اطلاعاتي ميكنم و هم حمايت ميكنم كه اين اولين نشانه از عدم اعتماد اعراب برجسته منطقه از جمله مصر كه پشتيبان نيرومند اين عمليات است ، نسبت به سياستهاي خاورميانه اي امريكا بود كه كليد اين بي اعتمادي در ماجراي سوريه زده شده بود . البته عربستان با تغير نفرات مديريت كشور اين جسارت و شجاعت و اعتماد به نفس را يافت و به ديگر دولِ عرب منطقه نيز انتقال داد ،. پول چند ميليارد خريد نظامي مصر از روسيه را و سپس كمبود هاي ديگر ِ مصر ( يكي از بزرگان جهان عرب ) را تامين نمود با پاكستان ( تنها نيروي اتمي سني منطقه ) بهترين روابط را دارد و پس از اقدام نظامي كه راسا رهبري ائتلافي را كه خودش فراخوان داد ، به عهده گرفت و شاهد بوديم علاوه بر حمايت اروپا و امريكا و شوراي امنيت ، دولتهاي ، پاكستان ، افغانستان ، آذربايجان ، تركيه و شيخ نشين هاي خليج فارس ( دور تا دور ايران ) بجز عراق كه اعلام بيطرفي كرد ، همگي با اين جمله كه اگر تهديدي بر عليه عربستان بشود ما در كنار عربستان خواهيم بود و به اين كشورها سودان كه نيروي تازه نفس نيز فرستاده و مالزي سني مذهب را هم اضافه كنيم . البته كه اين آغاز فشار بر خونخواران حاكم بر ايران خواهد بود ، لاكن مردم ايران كه خانه شان در اشغال اين جانيان است اسيبها ديده و پس ازاين نيز بيشتر خواهند ديد . مگر با نه به با لمااسكه انتخابات به جهانيان بفهمانند كه حساب مردم و حاكمان را در كشور ايران ، از هم جدا سازند . در غير اينصورت ، ( هر خاكي كه اين جنايتكاران ضدايراني حاكم بر ايران بر پا كنند به چشم ساكنان و صاحبان ايران خواهد رفت ) با پوزش و سپاس از شكيباييتان ، پاينده ايران ، سربلند ايراني

  • ایرانی

    اگر همه اصل مطلب و تحلیل این مقاله هم بپذیریم. جمهوری اسلامی ایران/حاکمیت ولایت مطلقه فقیه و مجموعه تندروها، به راحتی میتوانند با چند تصمیم درست و معقولانه تمام نقشه های سعودیها را نقش بر آب کنند. نهادها اصلی حاکمیت (رهبری، افراد مشهور به تندرو و نظامیان...)، یک چرخش استراتژیک بدهند، و به اشتباهات استراتژیک این 37 ساله پایان دهند. عربستان سعودی هیچگاه نمیتواند عرضه اندام کند. اگر حاکمان مثل سعودی الان برای ایران شاخ و شانه میکشند پشتشان به غرب گرم است. حکومت جمهوری اسلامی ایران، کافیست در اقدامی معقول از سیاست اشتباه غرب ستیزی اش دست بردارد. دیگر شعار مرگ بر... تاریخ مصرفش گذشته است. در قضیه تحریم ها، حکومت جمهوری اسلامی ایران، باید فهمیده باشد که حتی به ر وسیه و چین نیز نمیشود تکیه کرد! چه نابخردانه است بوده ایدئلوژی و سیاستهای این چند دهه این حکومت ج.ا. ایران، در حالی توقع حمایت از چین یا روسیه دارد که خود این کشورها تابعی از روابط با غرب هستند. هم روسیه وهم چین هرگز کاری بر خلاف متافع غرب و اسارئیل نمیکنند آن هم بخاطر منافع محدود در ایران. هیچگاه چین ور وسیه منافع ملی خودشان فدای منافع ج.ا. ایران نمیکنند چون هیچ دلیل منطقی نیست دو حکومت سکولار و غیرشیعه بخواهند فداکاری برای این نظام کنند. مثلا در حالی که چین و روسیه میتوانستند جلوی صدور قطع نامه تحریم شدید بگیرند ولی وتو نکردند. عملا مجری تحریمهیا غرب و امریکا بودند. حتی برخی میگویند تحویل اس300 مشکلی نداشت ولی روسیه با کارت ایران امتیاز گری از غرب و امریکا میکند. مشکل نظام و حکومت جمهوری اسلامی ایران همین است، تفسیر و درک درستی از وضعیت جهان ندارد از جمله پایان جنگ سرد و فروپاشی شوروی به درستی درک نکرد. هیچگاه نتوانست یا نخواست ماهیت بوجود قدرت اقتصادی مثل چین را درک کند. در حالی که شواهد نشان داد سکولار دموکراسی و نظام بازار اقتصاد آزاد رقابتی برتری اش بر دیگر ایدئلوژی ها می باشد. البته منظورم این نیست مثلا سوسیالیزم تماما غلط است و هیچ مشکلی نظام کشورهای غربی ندارند! ولی سکولار دموکراسی همین سوسیالیزم را به خدمت گرفت و نمونه اش حکومتهای سوسیال دموکرات شمال اروپاست. چینی ها پایان جنگ سرد و فروپاشی شوروی را حتی قبل از وقوعش درک کردند! و با حفظ ظاهر نظام تک حزبی کمونیستی، ماهیت رژیمشان را بویژه در عرصه اقتصادی و سیاست خارجی تغییر دادند. ولی جمهوری اسلامی ایران، همچو نعل وارونه زد! هر چند فرصت سوزی های زیادی این نظام ج.ا. در ایران کرده از برای پیشرفت کشور و بهبود وضع مردم ایران، ولی باز هم فرصتی هر چند اندک دارد که خود و مردم ایران را از فجایع بزرگتر نجات دهد. اهم اقداماتی این نظام ج.ا. ایران میتواند بکند و دست کم مثل نظام چین بماند ولی کارآمد باشد: 1- پایان دادن به سیاست غرب ستیزی از جمله امریکا ستیزی و اسرائیل ستیزی. 2- ایجاد اصلاحات ساختاری در نهادهای مختلف برای پاکسازی از فساد، رانت، قانون شکنی و از جمله اصلاح قوانین... مثلا پذیرفتن اصل مترقی تفکیک قوا، که هر قوه و نهاد کار خودش بکند و مثلا سران نظامی در امور دیگر دخالت نکنند... 3- پذیرفتن واقعی نظام بازار اقتصاد آزاد رقابتی، و نه نسخه تقلبی فعلی که یک نظام سرمایه داری-رانتی درون نظامی است- که مثلا در پوشش واگذاری به بخش خصوصی- شرکتها/منابع درآمدزای دولت را به شبه دولتی واگذار کنند (با قیمت پایین تر واقعی!) که حتی نه مالیات بدهند و نه نظارت تحت نهاد بازرسی و مجلسباشند! این نسخه تقلبی از اقتصاد آزاد رقابتی باعث شده که مثلاامروز درآمدهای نفتی کاهش یافته، به خوبی کمبود درامد منابع مالی بر دوش دولت سنگینی میکند! چرا دولت از منابع درامدهای این شرکتها محروم کرده و از طرفی مالیاتی هم داده نمیشود در آخر سر باید این کمبود بودجه را مالیات و فشار بر مردم عادی جبران کند که خود موجب نارضایتی عمومی میشود...! 4- به معنای واقعی عدم مداخله در امور دیگر گشورها از جمله همسایگان. 5- پایان دادن به اختلاف افکنی مذهبی و تلاش برای بهبود حقوق بشر در داخل بر طبق اعلامیه حقوق بشر. اجرای این قبیل کارها نه تنها زیانی به نظام نمیزند بلکه موجب تقویت و کارآمدی اش خواهد شد و دیگر حکومت مثل سعودی ها برایش نمیتواند شاخ وش انه بکشد و داستان برعکس میشود. در مقایسه ایران میتواند متحد و دوست پرمنفعت تری برای غرب و از جمله امریکا باشد تا سعودی، به شرطی مورد روابطشان از حالت غیردوستانه به دوستانه تبدیل شود!