«معمای شاه» متوقف شد

تلویزیون دولتی ایران ادامه ضبط سریال «معمای شاه» را متوقف کرد. مسئولان می‌گویند بودجه کافی وجود ندارد. اشتباهات تاریخی به اعتراض‌ها دامن زده، مردم هم استقبال نکرده‌اند.

خبرگزاری فارس گزارش داده است که تلویزیون دولتی ایران به دلیل نداشتن بودجه کافی از ادامه ضبط سریال «معمای شاه» جلوگیری کرده است. مسئولان وعده داده‌اند که تا دو هفته آینده باقی‌مانده این مجموعه تلویزیونی آماده پخش شود.

۹۰ درصد مجموعه تلویزیونی «معمای شاه» به کارگردانی محمد رضا ورزی روایتی تحریف‌شده از برآمدن محمد رضا پهلوی از زمان ازدواج پادشاه پیشین ایران با ملکه فوزیه تا درگذشت او را به دست می‌دهد. در تهیه این سریال تاریخی ۸۰ بازیگر اصلی، ۵۴۰ بازیگر فرعی و بیش از ۵۶۰ نفر از عوامل سینما و تلویزیون ایران مشارکت دارند.

قرار بود که نقشی هم برای آیت‌الله علی خامنه‌ای (با بازی علیرضا مهران) در «معمای شاه» در نظر گرفته شود، اما بعد از مدتی کارگردان این مجموعه تلویزیونی به جام جم اعلام کرد که تا دفتر آیت‌الله خامنه‌ای تأیید نکند، نقشی برای او در نظر نمی‌گیرد.

یک قرن اعتبار تاریخی

تلویزیون دولتی ایران اعلام کرده بود که بودجه‌ای برابر با دست‌کم ۲۰ میلیارد تومان به ساخت سریال «معمای شاه» اختصاص داده شده است. فیلمبرداری از این مجموعه تلویزیونی سه سال پیش، در دولت محمود احمدی‌نژاد آغاز شد و قرار بود با بودجه‌ای که برای آن مقرر کرده بودند، مجموعه آماده پخش شده باشد، اما حالا معلوم شده که پیش از به پایان رسیدن همه بخش‌های این مجموعه بودجه کافی برای ادامه ضبط آن وجود ندارد.

علی لدنی، تهیه‌کننده سریال «معمای شاه» وعده داده بود که «حقایق تاریخی» در این سریال تا صد سال آینده باقی بماند. اما به زودی خطاهای تاریخی که به این مجموعه تلویزیونی راه پیدا کرده بود، خبرساز شد. در تازه‌ترین واکنش‌ها، هما گل گلاب، فرزند حسین گل گلاب، به نحوه نمایش و روایتی که از پدرش در سریال معمای شاه درباره ساخته شدن سرود «ای ایران» ارایه شده اعتراض کرده است.

هما گل گلاب در متنی که در خبرگزاری کار ایران (ایلنا) منتشر شده، می‌نویسد:

«بی‌توجهی به پژوهش‌های موجود برای ساخت آثار تاریخی، جز اتلاف هزینه‌ها و مساعی هنرمندان را به دنبال نخواهد آورد و از همه مهم‌تر، بی‌اعتمادی مردم به تاریخ معاصر و تلویزیون دولتی ایران را در پی خواهد داشت.»

محمد رضا ورزی پس از افزایش انتقادها از تحریف‌های تاریخی در سریال «معمای شاه» گفته بود برای یکایک کلمات این سریال سند تاریخی در دست دارد.

تلویزیون دولتی ایران تاکنون سریال‌های «کیف انگلیسی»، «کلاه پهلوی» و «پدرخوانده» را درباره رضا شاه و محمد رضا شاه پهلوی ساخته است.

چند نمونه از خطاهای تاریخی

یکی از نمونه‌های خبرساز خطاهای تاریخی در بخش دوم مجموعه تلویزیونی «معمای شاه» اتفاق افتاد و بازتاب گسترده‌ای هم در شبکه‌های اجتماعی داشت. در این بخش که در سال ۱۳۱۸ و در زمان ولایعهدی محمد رضا پهلوی اتفاق می‌افتد، احمد وزیری (با بازی سعید نیکپور) سطری از شعری را خوش‌نویسی می‌کند: «یا علی گفتیم و عشق آغاز شد»، غافل از آنکه این شعر یکی از سروده‌های شاعری‌ست معاصر به نام محمود اکرامی.

در بخش چهارم این مجموعه تلویزیونی نیز در صحنه‌ای که در سال ۱۳۲۰ اتفاق می‌افتاد، روح‌الله خالقی، موسیقی‌دان و نوازنده سرشناس ویلون را به شکلی فرتوت نشان داده می‌شود، در حالی‌که روح‌الله خالقی در آن زمان ۳۵ سال بیش نداشت.

چنین اشتباهاتی باعث شد که برخی از شخصیت‌های فرهنگی به تحریف‌های تاریخی در «معمای شاه» اعتراض کنند. برای مثال ابوالحسن مختاباد، نویسنده و پژوهشگر موسیقی به تصویر مخدوش روح‌الله خالقی در «معمای شاه» اشاره کرد و گفت: «دست اندرکاران سریال حتی ظاهر کار را هم رعایت نمی‌کنند. حال چگونه می‌توان به محتوای آن‌ها اعتماد کرد؟»

محمود کاشانی، فرزند آیت‌الله کاشانی هم در نامه‌ای به محمد سرفراز، رئیس صدا و سیما در اعتراض به تصویری که از نقش پدر او در تاریخ ایران به دست داده می‌شود محمد رضا ورزی، کارگردان این مجموعه تلویزیونی را به دروغ‌پردازی و تحریف تاریخ متهم کرد. تلویزیون دولتی ایران هم پاسخ داد که کار پژوهش تاریخی سریال‌های تلویزیونی را کارگروهی که به این کار گمارده می‌شود به عهده دارد.

شخصیت‌های تصنعی، بزرگ‌نمایی برخی رویدادهای تاریخی و سانسور برخی رویدادها از دیگر انتقاداتی است که به سریال «معمای شاه» وارد کرده‌اند. محمد رضا ورزی هم در واکنش به این انتقادات گفته است برای کارگردانی این سریال ۵۶۰۰ نسخه سند و ۱۵۰ عنوان کتاب را مطالعه کرده است.

در دهه نخست سال‌های بعد از انقلاب سریال‌هایی تاریخی مانند «سربداران»، «هزاردستان» و «کوچک جنگلی» بسیار پربیینده و پربازتاب بود. در دهه‌های بعدی اما از اقبال اینگونه سریال‌ها کاسته شد.

محمد رضا ورزی در زمینه ساخت سریال‌های تاریخی فعالیت می کند: «تبریز در مه» (درباره جنگ‌های ایران و روسیه)، «سال‌های مشروطه» (درباره پنج پادشاه قاجار) و «عمارت فرنگی» از ساخته‌های اوست. پیش از این نیز برخی خطاهای تاریخی مانند محل اقامت میرزای شیرازی در سریال «سال‌های مشروطه» خبرساز بوده است.