سهم رودی فولر ایران از ستاره بودن: مرگ در انزوا و فراموشی

رضا احدی، از ستاره‌های تیم ملی فوتبال ایران و باشگاه استقلال در دهه ۶۰، در حالی در بیمارستان مهراد تهران درگذشت که تا پیش از مرگش از مدیران فدراسیون فوتبال و وزارت ورزش و جوانان، کسی به عیادتش نرفت.

او که به واسطه چهره متفاوت و سبک بازی‌اش به «رودی فولر» ایران معروف بود، از جمله ستاره‌های نسلی بود که سهمی از ثروت فوتبال نبردند.

داستان چنین ستاره‌هایی البته داستان تازه‌ای نیست. چندی قبل منوچهر شفقتیان، بازیکن سابق تیم ملی و باشگاه پرسپولیس، به دلیل آن‌چه «اعتراض به مافیای فوتبال ایران» خواند، با دوختن لب‌هایش، دست به اعتصاب غذا زد.

منوچهر شفقتیان در برگه‌ای که در اختیار سایت خبرآنلاین گذاشته شده بود، نوشته بود: «در حمایت از پیشکسوتان و افتخار‌آفرینان فوتبال ایران که توسط مافیای ورزش به انباری فوتبال سپرده‌ شده‌اند و در اعتراض به سفره‌های پهن‌ شده برای دلالان، واسطه‌ها، رشوه‌بگیرها و ...، لب‌های خود را با سوزن و نخ دوخته و در منزل مادری‌ام اعتصاب غذا کرده‌ام. دلم می‌خواهد اولین کسی باشم که در راه مبارزه با فساد در ورزش جان خود را تقدیم می‌کنم.»

نسل سوخته فوتبال

نسل بازیکنانی که در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ در فوتبال ایران حضور داشتند، به نسل سوخته شهرت یافته است. فقط تعداد انگشت‌شماری از بازیکنان این دو دهه موفق شدند پس از دوران بازیگری زندگی توام با رفاهی داشته باشند.

محمد تقوی، بازیکن سابق باشگاه استقلال و تیم ملی که ساکن انگلیس است، به‌عنوان یکی از بازیکنان متعلق به همان نسل در گفت‌وگو با رادیو زمانه می‌گوید: «این‌ همه تفاوت طبقاتی در جامعه فوتبال را فقط در ایران دیده‌ام.»

تقوی که پس از دوران بازی‌اش، گرفتار فراموشی‌های متداول در فوتبال ایران شد، می‌گوید که یک‌بار وقتی خودش به باشگاه استقلال رفته، دربان او را نشناخته و اجازه ورود به باشگاه را به او نداده است. او در یک دهه اخیر در دوره‌های مربیگری شرکت کرده و حالا به‌عنوان کارشناس و مربی در فوتبال "جزیره" مشغول فعالیت است.

این بازیکن سابق باشگاه استقلال در مورد آن‌چه برای رضا احدی رخ‌ داد، به رادیو زمانه می‌گوید: «ما مردان و زنان زیادی را دیده‌ایم که با بیماری‌های سختی همچون سرطان دست‌ و پنجه نرم کرده‌اند و موفق شده‌اند بر بیماری‌شان غلبه کنند. رضا (احدی) اما نمی‌خواست این کار را بکند. او می‌خواست از بین ما برود. خسته شده بود. از یک سال قبل با او در تماس بودم و می‌دانستم چه مشکلاتی دارد. او با خودروی شخصی‌اش به بیمارستان رفت. شب اول با او حرف زدم و فردای آن روز گفتند به سی‌سی‌یو رفته. در آن یک سال حس می‌کردم که از همه‌چیز بریده و دیگر توان ادامه دادن ندارد.»

وقتی مربی بود

رضا احدی در مدت کوتاهی که مسئول تیم جوانان استقلال بود، فوتبالیست‌هایی مانند وحید طالب‌لو، خسرو حیدری، آندرانیک تیموریان، پیروز قربانی، امیرحسین صادقی و ...  را به فوتبال ایران معرفی کرد. او سابقه هفت سال بازی در استقلال و یک فصل حضور  در باشگاهی آلمانی (آلمان غربی) به نام روت وایس اسن داشت.

نکته قابل‌ توجه این‌که باشگاه آلمانی در روزهایی که رضا احدی در بستر بیماری بود، از طریق سفارت آلمان در تهران برای او نامه‌ای فرستاد و در آن برای بازیکن سابق خود آرزوی سلامتی کرد.

این باشگاه پس از درگذشت رضا احدی هم در نامه‌ای به امضای مدیر‌عامل آن، میشاییل ولینگ، خطاب به خانواده این بازیکن نوشت: «روت وایس اسن در کنار خانواده و وابستگان رضا احدی، سوگوار است. او همان‌گونه که همیشه به‌عنوان فوتبالیست در میدان مسابقه عمل می‌کرد، تا آخرین لحظه جنگید.»

این در حالی است که مدیران باشگاه استقلال تنها در آخرین دقایق زندگی رضا احدی، بر بالین او حاضر شدند.

تفاوت ما و آن‌ها

محمد تقوی در مورد تفاوت‌هایی که میان رسیدگی، امنیت شغلی، مالی و سلامت بازیکنان فوتبال در اروپا و ایران وجود دارد، می‌گوید: «شرایط به‌هیچ‌وجه قابل‌ مقایسه نیست. اینجا بازیکنانی که در سطح محلات ده سال بازی کرده‌اند میان مردم صاحب احترام هستند. آلن شیرر ستاره نسل ما بود، اما امروز یک کودک هفت ساله هم او را می‌شناسد. چون عکس‌هایش را می‌بیند. همه‌چیز در ستاره‌های امروز خلاصه نمی‌شود. احترام، برای نسل‌های بعد معنی شده. کسی اینجا محتاج حداقل‌های تأمین اجتماعی نیست. شاید اگر رضا احدی در لندن یا برلین به دنیا می‌آمد، الان زنده بود.»

در بریتانیا، بازیکنان فوتبال تحت پوشش خدمات اتحادیه بازیکنان فوتبال بریتانیا قرار می‌گیرند. اتحادیه‌ای که به‌صورت مستقل فعالیت می‌کند و اشتغال، بیمه، رفع نیازهای اضطراری، برگزاری سمینارهای مربیگری، مدیریت و ...، از جمله عادی‌ترین فعالیت‌هایی است که انجام می‌دهد.

در فوتبال ایران اما بازیکنانی که به‌‌خصوص در دهه ۶۰ و ۷۰ بازی می‌کردند، از حداقل امکانات رفاهی و اجتماعی برخوردار شدند. گاهی هم البته همین حداقل‌ها را هم به دست نیاوردند.

جعفر مختاری‌فر، از بازیکنان سرشناس در این دو دهه تیم استقلال و تیم ملی بود که در آخرین قهرمانی باشگاه استقلال در لیگ قهرمانان آسیا نقشی کلیدی داشت. او در اوایل دهه ۹۰ هجری خورشیدی در یکی از کمپ‌های ترک اعتیاد مازندران مواد مخدر را ترک کرد و با کمک دوستانی که آن‌ها را "ناشناس" می‌خواند، صاحب مغازه‌ای در تهران شد.

فوتبالیست‌ها در روزگار پیری

ورزشکاران ایرانی، در دوران بازنشستگی از حمایت‌های اجتماعی و مالی برخوردار نیستند. محمد تقوی می‌گوید: «این روزها پول وارد فوتبال شده و بازیکنان کنونی مشکلی از بابت تأمین آینده خود ندارند، اما شرایط نسل‌های قبل قابل قیاس با نسل کنونی نیست.»

او از درد‌دل‌های همسر رضا احدی، یک روز پیش از درگذشت این بازیکن قدیمی فوتبال ایران می‌گوید: «همسر آقای احدی به من می‌گفت رضا بریده است. خسته است. هیچ‌کس حتی از ما نپرسیده که آیا پول برای داروهای رضا دارید؟»

این در حالی‌ست که به دنبال درگذشت هادی نوروزی، کاپیتان تیم پرسپولیس تهران، در مهر ماه امسال، همسر او مدعی شد که کاپیتان پرسپولیسی‌ها دو سال حقوق معوقه از این باشگاه دارد و در خانه‌ای استیجاری زندگی می‌کند.

پس انتشار این خبر، محافل ورزشی خبر از دستور مدیرعامل باشگاه پرسپولیس برای پرداخت خارج از نوبت مطالبات هادی نوروزی دادند، اما سایت خبرآنلاین، روز ۲۴ آذر ماه نوشت: «چک‌های باشگاه پرسپولیس به خانواده نوروزی برگشت خورد.»

خبرآنلاین در ادامه همین گزارش آورده بود: «حتی چک‌های اتومبیلی که هادی نوروزی به‌صورت قسطی برداشته بود و قرار بود با پول باشگاه پرسپولیس پاس شوند برگشت خورده‌اند و مشکلاتی را برای خانواده این بازیکن فقید به وجود آورده است.»

مهرماه سال ۹۲، مشرق‌نیوز نوشت: «روزنامه‌نگار پیشکسوت و بازیکن سابق فوتبال این روزها برای گذران زندگی مسافرکشی می‌کند.»

این گزارش در مورد محمد رزمجو، دروازه‌بان سابق پرسپولیس و دبیر مجله دنیای ورزش بود. محمد رزمجو لیسانس ادبیات دارد.

کار با ماشین و مسافرکشی در سطح شهر، شغلی است که بسیاری از بازیکنان قدیمی فوتبال پس از پایان دوران بازیگری خود برگزیده‌اند. رضا احدی هم پس از پایان فوتبال خود، با خودروی شخصی در شهر تهران مسافرکشی می‌کرد.

محمد تقوی اما می‌گوید: «درد بازیکنان فوتبال ایران نه فقط مشکلات مالی، که فراموش‌ شدن و گوشه‌ای پرت شدن است.»

در فوتبال و ورزش ایران، فراموش‌شدن بعد از پایان دوران بازی و محتاج شدن به حمایت‌های اجتماعی و مالی تبدیل به امری طبیعی شده است. رضا احدی با همین نیاز، بی‌صدا و خاموش رفت.