ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

• دیدگاه

‌بسیجی‌های اردوغان؛ بازیگران جدید صحنه سیاست

در جریان جنبش گزی در ۲۰۱۳ اردوغان تهدید کرده بود که هوادارانش را بسیج می‌کند. چند ساعت پس از کودتا و با هدایت مساجد، این هواداران هژمونی حضور در خیابان را به دست گرفتند؛ چیزی که پیش‌تر عرصه فعالیت چپ‌ها و اقلیت کرد بود. از حالا به بعد، اردوغان هر زمان می‌تواند از این ابزار استفاده کند.

کودتای نافرجام اخیر ترکیه همچون یک پروژکتور قوی بر وضعیت سیاسی کنونی این کشور  نور تاباند. حداکثر ۱۰ درصد ژنرال‌ها و افسران در کودتا مشارکت داشتند و این رقم نشان می‌دهد که رهبری ارتش در حال حاضر کنار دولت ایستاده است.

همکاری رهبران ارتش البته دلیل موجهی دارد: یک سال پیش دولت تسلیم خواست‌ ارتش برای تشدید برخورد با حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) شد. به تازگی اردوغان مجموعه قوانینی را امضا کرد که طبق آن کارگردانی رویارویی با پ‌ک‌ک در داخل به عهده ژنرال‌ها باشد و نیروهای نظامی درگیر نبرد، در صورت سوءاستفاده از مقام خود و تخطی از قوانین حقوق شهروندی، زیر چتر مصونیت قضایی قرار گیرند.

عادی‌سازی رابطه با اسرائیل در هفته پیش، معذرت‌خواهی اردوغان از پوتین و ارسال پیام‌های آشتی‌جویانه به مصر هم در راستای منویات رهبران ارتش بوده‌اند. این موارد نشان از بازگشت به سوی سیاست خارجی کلاسیک «کمالیستی» داشت که لازمه آن عدم دخالت در سیاست داخلی دیگر کشورهای خاورمیانه است.

شواهد زیادی وجود دارند که کودتاگران عملیات خود را ناشیانه انجام دادند. از قرار اقدامات آن‌ها تحت فشار بسیار شدید زمانی صورت گرفته بود. هرچند مدت‌ها بود که همه از تنظیم لیست سیاه برای عملیات وسیع پاکسازی در ارتش خبر داشتند. با این وجود آنها تصمیم گرفتند که پیش از نشست شورایعالی ارتش در ماه اوت به قصد پاکسازی، دست به کودتا بزنند. به نظر می‌رسد که مسئله اصلی کودتاگران نجات خود بود تا دفاع از یک دیدگاه سیاسی در ترکیه.

کودتا؛ توجیه‌گر نقشه‌های قبلی

ماجرای کودتا اکنون چه تاثیری بر سیستم ترکیه خواهد داشت؟ اول این که می‌توان گفت وضعیت دمکراسی در ترکیه بهتر از قبل نخواهد شد بلکه برعکس، دولت از کودتا به عنوان فرصتی استفاده می‌کند که هم ارتش و هم دادگستری را تصفیه کند.

حدود ۳۰۰۰ قاضی و دادستان از مقام خود خلع و حدود ۵۰۰ تن آن‌ها بازداشت شدند و موج دستگیری‌ها هم‌چنان ادامه دارد. ادعا می‌شود که تصفیه در دادگستری، به دلیل حضور هواداران جریان فتح‌الله گولن است که بنا بر همان ادعا پشت ماجرای کودتا قرار داشت و در دادگستری علیه دولت فعالیت می‌کند.

البته دولت مانند همیشه نه تنها زحمتی به خود برای اثبات ارتباط‌های ادعایی نمی‌دهد، بلکه از فرصت استفاده می‌کند تا نقشه‌های از پیش طراحی شده را اجرا کند. دولت ترکیه، چند هفته‌ قبل، پیش‌نویس لایحه‌ای را به مجلس برد که نظارت بر دیوان عالی کشور و دیوان عدالت اداری را به عهده‌اش می‌گذارد. پیش از کودتا و در این رابطه، کانون وکلای ترکیه که گرایش چپ لیبرال دارد هشدار داده بود که به بهانه شکار «گولنیست‌ها» تلاش می‌شود تا اعضای این کانون را هم اخراج کنند. اکنون کودتای نافرجام بهانه‌ای برای تصفیه همه جانبه شده است.

برنده: همان که قرار بود بازنده باشد

موضوع دوم این که بزرگ‌ترین برنده کودتای نافرجام، همان کسی‌ست که قرار بود سرنگون شود: رجب طیب اردوغان. بعد از اعتراض‌های پارک گزی در ۲۰۱۳، به هرگونه فعالیت اپوزیسیونی، مهر «تلاش برای کودتا» علیه دولت زده شد و از منظر هواداران اردوغان، کودتای نافرجام اخیر مهر تاییدی بر ادعاهای همیشگی اوست. اکنون کاملا امکان‌پذیر است که اردوغان حمایت اجتماعی لازم برای اجرای «نظام ریاستی» مورد علاقه‌اش، (محدود شدن امکان نظارت مجلس بر دولت) را بدست بیاورد، امری که تا کنون از آن محروم بود.

حامیان حزب «عدالت و توسعه» بر روی تانک هایی که از نیروهای نظامی حامی کودتا بازپس گرفته‌اند.

سوم این که، اکنون می‌توان با قاطعیت گفت که در آینده هیچ کودتای نظامی دیگری رخ نخواهد داد. برای اولین بار در یک کودتای نظامی در تاریخ پرماجرای ترکیه، پلیس بسیار مجهز، ترسی از درگیری با ارتش نداشت. و مهم‌تر از این: هیچ‌گاه تا پیش از این مردم مقابل تانک‌های کودتاگران نایستاده بودند.

چهارم این که در روز ۱۵ ژوئیه، بازیگر جدیدی وارد صحنه شد. با هدایت مساجد، جمعیت اکثرا سنتی و  مذهبی برای اولین بار هژمونی در خیابان را به دست آوردند، امری که پیش از این عرصه فعالیت چپ‌ها و اقلیت کرد بود. در جنبش گزی در ۲۰۱۳ اردوغان تهدید کرده بود که هوادارانش را بسیج می‌کند. از حالا به بعد، او هر زمان می‌تواند از این ابزار استفاده کند. در همین رابطه، رئیس تیم مشورتی اردوغان، حتی خواست تغییر قوانین برای فراهم‌شدن امکان تسلیح «مردم» را مطرح کرده است.

با وجود این تغییرات محسوس، نکات مهمی هم‌چنان در عمق تاریکی قرار دارند. وزیر دفاع هنوز نتوانسته رهبر کودتا را معرفی کند. هرچند دولت عجولانه ژنرال آکین اوزترک را نه تنها به عنوان رهبر، بلکه به عنوان وابسته شبکه گولن هم «شناسایی» کرده، اما برای این مدعیات شواهدی ارائه نشده‌اند. تا کنون حدود ۶۰۰۰ نفر به عنوان حامی کودتا بازداشت شده‌اند اما مستند نشده که این همان شبکه‌ای باشد که کودتا را سازماندهی کرده است.

هم‌چنان هیچ اطلاعاتی ارائه نشده است که این «شبکه مذهبی مخوف» می‌تواند چنین تاثیری گسترده‌ای در ساختار سکولار نظامی داشته باشد. و مهم‌تر این که اگر دولت در ساعات اولیه تلاش برای کودتا می‌توانست بداند که عاملان وابسته به گولن هستند و مضافا لیست پاکسازی این افراد نظامی را در اختیار داشت، چرا سرویس اطلاعاتی و همچنین رهبری ارتش از این کودتا این قدر غافلگیر شده بودند.

چند روز پیش از کودتا در مطبوعات دولتی آمده بود که افراد یاد شده از ماه‌ها پیش بازجویی شده بودند. بنابراین مبهم است که افراد مندرج در لیست پاکسازی و چهره‌های تحت‌نظر، واقعا همان افرادی باشند که دست به کودتا زدند. نخست‌وزیر، بینالی ایلدریم از آمریکا درخواست تحویل گولن را کرده است که از ۱۳ سال پیش در آن کشور به‌سر می‌برد و آمریکا متقابلا خواستار ارائه مدرک در مورد مشارکت گولن در کودتا شده است. این فرصت بزرگی برای روشن‌شدن ماجراست.

می‌توان با کنجکاوی انتظار کشید که ارتش و دولت ترکیه تا چه حد حاضر به رو کردن کارت‌های‌ خودشان خواهند بود.

گونتر زویفرت تحلیلگر و پژوهشگر انستیتو امنیت و سیاست بین‌الملل آلمان؛ نهادی غیردولتی که به مجلس و دولت ‌آلمان مشاوره سیاسی می‌دهد.

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

  • Amir

    در مقالاتتون یک دشمنی علیه حزب عدالت وتوسعه و شخص اردوغان خیلی به چشم میزنه

  • على

    در اين مقاله يك اشتباه ديكته اى موجود است؛ تصفيه همه جانبه !؟ تصفيه آب يا نفت نيست ، تسويه حساب سياسى است و از مساوا حساب مى آيد ! --------------- زمانه: سلام کاربر عزیز و با سپاس از نظر شما. تصفیه حساب غلط نیست. توجه کنید به فرهنگ فارسی (دکترمحمّد معین) تسویه: برابر کردن، مساوی ساختن، یکسان کردن تسویه کردن: برابر کردن، مساوی ساختن تصفیه: (۱) پاک کردن، پاکیزه ساختن، پالودن، صاف کردن، بی آلایش کردن، خالص کردن (۲) به پایان رسانیدن امری (۳) رفع اختلاف کردن / تصفیه حساب: پاک کردن حساب خود با شخص دیگر یا مؤسّسه‌ای، تفریغ حساب.

  • حسن

    جناب مش رجب..پیوندت با ارتجاع مبارک.....فقط خواستی ارتش را قلع وقم کنی.قضات را دستگیر کنی وخیلی دیگر از مخالفانت را که در حاده عادی غیر ممکن بود فقط نیاز به یک شو داشت ویک کاراکتور وکارگردان که هردو راخودت بازی کردی....بیچاره آن چند صدنفری که به خاطر امیال پست تو ودارودسته ات جانشان راازدست دادند......مش رجب منتظر حرکت بعدی تو هستیم

  • bozorg

    ترکیه، بنا بر ذات مسلمان زداگی ملتش، میخواهد همان طور کلاه شرعی بر سر خودشان میگذارند و انواع بی اخلاقی با حکم شارع اخلاقی به دروغ جلوه دهعند، این بار میخواهند جهان سکولار دمورکاسی گول بزنند. ولی خودشان احمق ترین هستند. سکولار دمرکاسی را نمی شود گول مثل دمکراسی قلابی و نمایشی در ایران. مجلس و رئیس جمهوری که در حد مشاوره ملوکانه و نتدراکچی است. قاون ده درصد حزب مانع مشارکت نمایندگان و اقلیت ها در ترکیه می شود و عملا میخواهد جمعیت 80 درص ترک انگارن همیشه در راس قررا دهد. حتی کردها هم به سختی از این مانع رد میشوند! دمکراسی قلابی و این دیکتاتوری های ازدواج دیکتاتوری نظامی و اسلام گرایی پان تورکی به زودی ترکیه به زانو زده و اقتصادش را ورشکسته میکند. اردوغان و طرفداری نوعثمانی بر خلاف واقعیت، می خواهند لقمه بزرگرت از دهانشان به بلعد و لی بزودی جر خواهد درهان طمعشان