المپیک سبز؛ از حرف تا عمل

برزیل برای ماه‌ها در تکاپوی ساخت و ساز و آماده‌سازی زیر ساخت‌های لازم برای برگزاری بازی‌های المپیک ۲۰۱۶ بود.

المپیک امسال با شعاری حفاظت از محیط زیست افتتاح شد. المپیک امسال با مشعلی که خورشیدوار روشن است و پنج حلقه‌ای که همه به رنگ سبز درآمدند و دانه های بذری که به‌دست شرکت کنندگان کاشته شدند، تصاویر زیبایی از تلاش برای حفاظت از محیط زیست را در معرض دید میلیون‌ها مخاطب قرار داد.

اما این سکه روی دیگری نیز دارد: ماه‌های ساخت و ساز برای میزبانی المپیک و همچنین حضور میلیون‎ها گردشگر و ورزشکار و غیره، به وضوح چهره شهرها و خیابان‌های برزیل را شلوغ و دگرگون خواهند کرد.

مصرف منابع، تولید زباله و افزایش انتشار گاز co2 اتفاق‌هایی است که در تمام شهرهایی که المپیک در آن در حال اجراست رخ می‌دهد.

در برزیل برخی از سازمان‌های غیر دولتی فعال در حوزه محیط زیست با ارائه آماری به خطرات پیش‌روی این حوزه را پیش‌بینی کردند:

در ریو به واسطه حضور حدود ۲۸۵۰۰ ورزشکار و تکنسین و ۱۵۰۰ اتوبوس تخمین زده می‌شود حدود ۳.۵ میلیون لیتر سوخت و ۶۰۰۰ تن مواد غذایی، ۲۹.۵ گیگا وات انرژی مصرف شود.

گمان می‌رود در طول این بازی‌ها ۱۷۰۰۰ تن زباله تولید و ۳.۶ میلیون تن گاز دی اکسید کربن منتشر خواهد شد.

میزبان این بازی‌ها اعلام کرده است که تصمیم دارد با اجرای بزرگترین برنامه جبران و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای ضرر ناشی از این گازها را به ۲ میلیون تن کاهش دهد.

در نظر گرفتن محیط زیست و برگزاری یک بازی با شرایط پایدار زیست محیطی برای اولین‌بار در سال ۱۹۹۴ در المپیک زمستانی نروژ مطرح شد؛ تعهد و موافقت‌نامه‌ای میان کمیته اجرایی المپیک و سازمان جهانی محیط زیست.

در سال ۲۰۰۰ نیز سیدنی یک شهرک المپیک طراحی کرد که بر اساس استاندارهای زیست محیط پایدار طراحی شده بود. بعد لندن که اعلام کرد شرایط زیست محیطی را به شکل کامل اعمال کرده است.اما اکنون کار برزیل سخت تر است و زمین با مشکلات حادی مواجه است: کاهش پوشش جنگلی و افزایش گازهای گلخانه‌ای و افزایش میانگین دمای سطح زمین.

به همین خاطر برزیلی‌ها به اتخاذ رویکردی زیست محیطی وعده داده‌اند: از برنامه‌ریزی حمل و نقل تا انتخاب مواد قابل بازیافت و منطبق با اقلیم. علاوه بر این آنها مواد موادی غذایی تهیه می‌کنند که در بازیافت و میزان تولید زباله اهمیت ویژه خواهد داشت.

برای به حداقل رساندن اثرات منفی زیست محیطی این رویداد ورزشی، شورای ویژه  برگزاری المپیک  توافقی را با چندین سازمان دیگر امضا کرده است. به عنوان مثال شورای نظارت بر آبزی پروری و چند سازمان‌ بین‌المللی دیگر گواهی استفاده از محصولات دریایی برای غذای مصرفی بازیکنان را صادر می‌کنند.

شورای نظارت بر جنگل و منابع طبیعی برزیل نیز تضمین می کند که ۱۰۰٪  چوب مورد استفاده در این مسابقه از منابع تولید  چوب به شکل پایدار برداشت می‌شود. این نکته با توجه به اینکه برزیل جزء پنج کشور اول جهان در تخریب جنگل است اهمیت زیادی دارد.

ستاد کل بازی‌ها تضمین کرده کرده است بازدهی انرژی هفتاد درصد خواهد بود و تا ۸۰ درصد مصالح به کار رفته قابل بازیافت هستند.

در حمل و نقل هم ایده‌هایی مانند بازیافت روغن پخت و پز برای استفاده به عنوان سوخت و نیز سوخت بیودیزل از ایده هایی است که برای کاهش انتشار گازهای ناشی از سوخت در حمل و نقل لحاظ شده است.

همچنین کمیته اجرایی خبر داد که برای جلوگیری از چاپ‌های غیر ضروری و عدم استفاده از ظروف پلاستیکی قوانینی به کارمندان و مجریان و مسئولان فعال در حوزه‌ اجرای المپیک اعلام شده است. حتی مدال‌ها نیز از فلزات بازیافتی طرح و ساخته شده‌اند.

اما با وجود این قول‌های مساعد برگزارکنندگان، سازمان عفو اعلام کرد بسیاری از محله های فقیرنشین برزیل برای زیرساخت‌های مرتبط با المپیک از بین رفتند و بخش‌هایی از پوشش گیاهی و پارک‌های حاشیه‌های شهر و به‌ویژه دهکده المپیک مسطح شدند.

همچنین منابع محلی در مورد تخلیه حجم زیادی از زباله‌ها در دریا  گزارش‌هایی منتشر کردند. حتی پیش از آغاز بازی‌ها، قایقرانان عکس‌هایی از آبهای آلوده در صفحات شخصی خود منتشر کردند.

طی این مدت در یکی از تالاب‌ها که در مجاورت روستایی نزدیک دهکده المپیک است حدود یک تن ماهی به علت آلودگی آب به اکسید گوگرد مردند.

توجه به آنچه به واقع در حوزه محیط زیست در طول بازی‌ها اتفاق می‌افتد از آنجا اهمیت دارد که کمیته سازماندهی المپیک ۲۰۱۶ به دنبال به گردن آویختن مدال سبزترین المپیک است.

واقعیت آن است که شماری از اهداف اعلام شده توسط کمیته برگزاری المپیک هنوز به نتیجه نرسیده است:

در نهایت تنها می‌شود امیدوار بود که رسانه‌ها و انجمن‌های غیر دولتی فعال و ناظر در این حوزه اطلاع‌رسانی و کنترل و نظارت لازم را اعمال کنند. مسیری که بشر امروز طی می‌کند چهره یکسره آبی زمین را روز به روز خاکستری‌تر میکند. آنچه که با روح ورزش و ورزشکاری برای لذت از طبیعت بسیار در تناقض است.

در همین زمینه