ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

سامورایی آمریکایی

<p>&laquo;آمریکایی&raquo; از پیش بنایش را بر پایبندی تام و تمام بر قواعد و سنت ژانر میگذارد: خلق شخصیتی خلافکار که در عین حال اصول خود را دارد و قرار است با تنهایی و دنیای خاص خودش- و خوش قیافه بودن بازیگرش- تماشاگر را با خود همراه کند. از این رو فیلم ابایی ندارد که در ساختار و فضا دقیقاً تکراری از فیلمهای مشابه دهه&zwnj;ی شصت و هفتاد باشد و در کادربندی و حتی ژست&zwnj;های بازیگر مدیون سرآمد فیلم&zwnj;های این ژانر، &laquo;سامورایی&raquo; ساخته ژان پیر ملویل.</p> <!--break--> <p>این همانندی به حدی به اوج می&zwnj;رسد که حتی حرکات و میمیک صورت جرج کلونی، گاه مدیون آلن دلون و ژست&zwnj;های به یادماندنی&zwnj;اش در شاهکار ملویل است.</p> <p><br /> فیلم در واقع با ادای دینی به آن نوع فیلم&zwnj;ها می&zwnj;آغازد: با یک سکانس قبل از تیتراژ به سبک دهه&zwnj;ی شصت و هفتاد روبرو هستیم که در آن قهرمان فیلم معرفی می&zwnj;شود. این معرفی البته کامل نیست و تا انتهای فیلم هم کامل نمی شود. راز شخصیت اصلی در هاله&zwnj;ای از ابهام باقی می&zwnj;ماند و این&zwnj;که او چرا در معرض خطر است و در کارش چطور عمل می&zwnj;کند، تا انتهای فیلم کاملاً مشخص نمی&zwnj;شود.</p> <p><br /> در عوض فیلم ترجیح می&zwnj;دهد که با کمترین شکل اطلاع&zwnj;رسانی، تماشاگر را با شخصیت&zwnj;اش همراه و به درون دنیای او هدایتش کند. در واقع فیلم به شکلی سعی دارد با مینی&zwnj;مالیسم پهلو بزند و به جای گسترش طولی قصه، به گسترش عرضی توجه نشان دهد و حس&zwnj;های شخصیت و درون او را در موقعیت&zwnj;های مختلف بکاود.</p> <p><br /> این البته مهم&zwnj;ترین حسن فیلم است و وجه تمایز آن با انبوه فیلم&zwnj;های هالیوودی؛ اما در عین حال فیلم به شکلی در میانه&zwnj;ی یک فیلم جدی و روشنفکرانه و یک فیلم تجاری هالیوودی در نوسان می&zwnj;ماند؛ از سویی می&zwnj;خواهد با گسترش عرضی به درون شخصیت رجوع کند و فیلمی روانشناسانه با مختصات و ویژگی&zwnj;های خود باشد، اما در همان حال داستان نه چندان عمیق آن (بر اساس رمانی نه چندان جدی) و البته پایبندی&zwnj;اش به قواعد فیلم&zwnj;سازی برای یک استودیوی بزرگ، فیلم را در نهایت به یک محصول هالیوودی بدل می&zwnj;کند که تلاش می&zwnj;کند از نشانه&zwnj;ها و قواعد سینمای تجاری بگریزد و در همان حال شدیداً به این قواعد و نشانه&zwnj;ها پایبند می&zwnj;ماند.</p> <p><br /> <img hspace="8" height="160" width="245" vspace="8" align="left" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/the-american-movie-george-clooney.jpg" alt="" />نمونه&zwnj;ی این پایبندی تأکید بیش از حد بر جذابیت&zwnj;های ظاهری جرج کلونی است. برای مثال برهنه نشان دادن بخشی از بدن او حین ورزش، نه بخشی از ساختار روایی، بل&zwnj;که آشکارا ترفندی برای جلب تماشاگر عام است. همین&zwnj;طور صحنه&zwnj;های سکسی فیلم، بیش از آن&zwnj;که در ساختار قصه برای خود راهی باز کند، بیشتر نوعی جذابیت ظاهری و پایبندی به فیلم&zwnj;های مشابه از نوع هالیوودی در دهه&zwnj;ی هفتاد را به نمایش می&zwnj;گذارد.</p> <p><br /> اما این تعلق فیلم به چند دهه&zwnj;ی قبل، چیزی نیست که سازندگان آن قصد انکارش را داشته باشند. حتی پوستر فیلم به سبک فیلم&zwnj;های دهه&zwnj;ی هفتاد طراحی شده و فضای سنتی یک شهر کوچک در ایتالیا هم فضای قصه را در ارتباط با گذشته نشان می&zwnj;دهد، هر چند شخصیت اصلی به قول کشیش فیلم &laquo;آمریکایی&raquo; است و از هر نوع گذشته می&zwnj;گریزد. شاید همین امر نقطه&zwnj; تناقض فیلم را رقم می&zwnj;زند: فیلم در عین تعلق&zwnj;اش به گذشته می&zwnj;خواهد مدرن باشد. در نتیجه تناقض بین فیلم هنری/ فیلم هالیوودی در تناقض فیلم گذشته/ فیلم حال ادامه می&zwnj;یابد و مشکل را حادتر می&zwnj;کند.</p> <p><br /> با این حال فیلم در بخش&zwnj;هایی در پرداخت شخصیت اصلی و نمایش تنهایی او موفق عمل می&zwnj;کند؛ تنهایی&zwnj;ای که طبق سنت ژانر به مهم&zwnj;ترین مسأله&zwnj;ی فیلم بدل می&zwnj;شود و در نماهای باز فیلم، در محیط&zwnj;های بسته و خالی نمود عینی می&zwnj;یابد. بیش از آن&zwnj;که فیلم در قید و بند نمایش کارهای این شخصیت و ارتباطش با دیگران باشد (نمونه&zwnj;ی شگفت&zwnj;انگیزش تجربه&zwnj;ی آخر جیم جارموش است که شخصیت مشابه&zwnj;ای را در فضایی پر از رمز و راز رها می&zwnj;کند)؛ این تنهایی قهرمان است که توجه تماشاگر را به خود جلب می&zwnj;کند. در سکانس پیش از عنوان&zwnj;بندی، زنی که ابتدا برهنه در بستر اوست و همدم تنهایی او در این طبیعت بکر به نظر می&zwnj;رسد، خیلی زود باید از بین برود و تنها خاطره&zwnj;ی تلخ کشتن اوست که با او می&zwnj;ماند و در رؤیای تلخ شبانه&zwnj;اش تکرار می&zwnj;شود.</p> <p><br /> دوست داشتن یک شخصیت خلافکار در فیلم از سوی تماشاگر البته کار ساده&zwnj;ای نیست، اما قواعد ژانر کمک می&zwnj;کند که این شخصیت تماشاگر را با خود همراه کند. بی&zwnj;تردید نمایش لحظه&zwnj;های تنهایی او و دست گذاشتن بر حس&zwnj;های انسانی&zwnj;اش، عامل مهمی در همراهی تماشگر است.<br /> &nbsp;</p> <p>این شخص تنها طبیعتاً با اشخاصی گره می&zwnj;خورد که تنهایی بخشی از شخصیت درونی و کاری آنهاست: یک کشیش و یک فاحشه. رابطه&zwnj;ی او با کشیش این شهر کوچک دو سوی شخصیت&zwnj;هایی را عیان می&zwnj;کند که هر دو رازی سر به مهر دارند؛ رازی که در قاموس هر یک &laquo;گناه&raquo; نامیده می&zwnj;شود. اما در صحنه&zwnj;ی جذابی که کشیش از او می&zwnj;خواهد اعتراف کند و رازش را به عنوان اعتراف برای او بازگوید، همه چیز وارونه می&zwnj;شود و قهرمان رازدار فیلم، رازش را سر به مهر نگه می&zwnj;دارد. در عوض این کشیش است که لب باز می&zwnj;کند و به نوعی مجبور به اعتراف می&zwnj;شود.<br /> &nbsp;</p> <p>رابطه قهرمان با فاحشه هم از این دست است: در سنت ژانر، زن&zwnj;ها راهی به دنیای قهرمان&zwnj;های تنهایی از این دست ندارند و تنها می&zwnj;توانند رفیق عشقبازی آنها باشند. در نتیجه در فیلم با سه زن روبرو هستیم: زن اول که با او می&zwnj;خوابد و بعد درجا کشته می&zwnj;شود؛ زن دوم که سعی دارد بارقه&zwnj;های عشق را بگستراند، اما در پی قتل اوست و سرانجام زن سوم که فاحشه&zwnj;ای است که به او دل می&zwnj;بازد. تکلیف دو زن اول مشخص است و فیلم تماشاگر را به نقطه&zwnj;ای هدایت می&zwnj;کند که انتظار خیانت از سوی زن سوم را هم دارد؛ اما در نهایت این زن به عشق زندگی مرد بدل می&zwnj;شود و گویی قهرمان تنها سرانجام همدم خود را می&zwnj;یابد. ویژگی هر دو شخصیت- که به کار ممنوعی مشغول&zwnj;اند و باید پنهانش کنند- عامل مهمی است در نزدیکی&zwnj;شان به یکدیگر و این&zwnj;که هر کدام برای دیگری &laquo;فرق&raquo; دارند (زن: &laquo;تو یه مشتری نیستی&raquo; و مرد:&laquo;من با دخترهای دیگه&zwnj;ی فاحشه&zwnj;خانه نمی&zwnj;خوابم.&raquo;) در نتیجه رابطه&zwnj;ی آنها با ظرافت شکل می&zwnj;گیرد و تردید مرد در صحنه&zwnj;های نزدیک به انتها به یقین بدل می&zwnj;شود.<br /> &nbsp;</p> <p>اما سرانجام این رابطه ظرافت چندانی ندارد و تن می&zwnj;دهد به کلیشه&zwnj;های معمول: مرد بنا به سنت ژانر باید بمیرد و جایی در این جهان ندارد؛ اما صحنه&zwnj;ی مرگ او به کلیشه&zwnj;ای&zwnj;ترین شکل ممکن روایت می&zwnj;شود و نمادپردازی سطحی فیلم در شباهت او به پروانه- که عمر کوتاهی دارد و عاشقانه دور معشوق فدا می&zwnj;شود- با آقای &laquo;باترفلای&raquo; نامیدن&zwnj;اش و حرکت رو به بالای سطحی دوربین برای نمایش پریدن پروانه به هنگام مرگ او، عاری از هر نوع ظرافت هنری و پرداخت هنرمندانه به نظر می&zwnj;رسد.</p>

«آمریکایی» از پیش بنایش را بر پایبندی تام و تمام بر قواعد و سنت ژانر میگذارد: خلق شخصیتی خلافکار که در عین حال اصول خود را دارد و قرار است با تنهایی و دنیای خاص خودش- و خوش قیافه بودن بازیگرش- تماشاگر را با خود همراه کند. از این رو فیلم ابایی ندارد که در ساختار و فضا دقیقاً تکراری از فیلمهای مشابه دهه‌ی شصت و هفتاد باشد و در کادربندی و حتی ژست‌های بازیگر مدیون سرآمد فیلم‌های این ژانر، «سامورایی» ساخته ژان پیر ملویل.

این همانندی به حدی به اوج می‌رسد که حتی حرکات و میمیک صورت جرج کلونی، گاه مدیون آلن دلون و ژست‌های به یادماندنی‌اش در شاهکار ملویل است.

فیلم در واقع با ادای دینی به آن نوع فیلم‌ها می‌آغازد: با یک سکانس قبل از تیتراژ به سبک دهه‌ی شصت و هفتاد روبرو هستیم که در آن قهرمان فیلم معرفی می‌شود. این معرفی البته کامل نیست و تا انتهای فیلم هم کامل نمی شود. راز شخصیت اصلی در هاله‌ای از ابهام باقی می‌ماند و این‌که او چرا در معرض خطر است و در کارش چطور عمل می‌کند، تا انتهای فیلم کاملاً مشخص نمی‌شود.

در عوض فیلم ترجیح می‌دهد که با کمترین شکل اطلاع‌رسانی، تماشاگر را با شخصیت‌اش همراه و به درون دنیای او هدایتش کند. در واقع فیلم به شکلی سعی دارد با مینی‌مالیسم پهلو بزند و به جای گسترش طولی قصه، به گسترش عرضی توجه نشان دهد و حس‌های شخصیت و درون او را در موقعیت‌های مختلف بکاود.

این البته مهم‌ترین حسن فیلم است و وجه تمایز آن با انبوه فیلم‌های هالیوودی؛ اما در عین حال فیلم به شکلی در میانه‌ی یک فیلم جدی و روشنفکرانه و یک فیلم تجاری هالیوودی در نوسان می‌ماند؛ از سویی می‌خواهد با گسترش عرضی به درون شخصیت رجوع کند و فیلمی روانشناسانه با مختصات و ویژگی‌های خود باشد، اما در همان حال داستان نه چندان عمیق آن (بر اساس رمانی نه چندان جدی) و البته پایبندی‌اش به قواعد فیلم‌سازی برای یک استودیوی بزرگ، فیلم را در نهایت به یک محصول هالیوودی بدل می‌کند که تلاش می‌کند از نشانه‌ها و قواعد سینمای تجاری بگریزد و در همان حال شدیداً به این قواعد و نشانه‌ها پایبند می‌ماند.

نمونه‌ی این پایبندی تأکید بیش از حد بر جذابیت‌های ظاهری جرج کلونی است. برای مثال برهنه نشان دادن بخشی از بدن او حین ورزش، نه بخشی از ساختار روایی، بل‌که آشکارا ترفندی برای جلب تماشاگر عام است. همین‌طور صحنه‌های سکسی فیلم، بیش از آن‌که در ساختار قصه برای خود راهی باز کند، بیشتر نوعی جذابیت ظاهری و پایبندی به فیلم‌های مشابه از نوع هالیوودی در دهه‌ی هفتاد را به نمایش می‌گذارد.

اما این تعلق فیلم به چند دهه‌ی قبل، چیزی نیست که سازندگان آن قصد انکارش را داشته باشند. حتی پوستر فیلم به سبک فیلم‌های دهه‌ی هفتاد طراحی شده و فضای سنتی یک شهر کوچک در ایتالیا هم فضای قصه را در ارتباط با گذشته نشان می‌دهد، هر چند شخصیت اصلی به قول کشیش فیلم «آمریکایی» است و از هر نوع گذشته می‌گریزد. شاید همین امر نقطه‌ تناقض فیلم را رقم می‌زند: فیلم در عین تعلق‌اش به گذشته می‌خواهد مدرن باشد. در نتیجه تناقض بین فیلم هنری/ فیلم هالیوودی در تناقض فیلم گذشته/ فیلم حال ادامه می‌یابد و مشکل را حادتر می‌کند.

با این حال فیلم در بخش‌هایی در پرداخت شخصیت اصلی و نمایش تنهایی او موفق عمل می‌کند؛ تنهایی‌ای که طبق سنت ژانر به مهم‌ترین مسأله‌ی فیلم بدل می‌شود و در نماهای باز فیلم، در محیط‌های بسته و خالی نمود عینی می‌یابد. بیش از آن‌که فیلم در قید و بند نمایش کارهای این شخصیت و ارتباطش با دیگران باشد (نمونه‌ی شگفت‌انگیزش تجربه‌ی آخر جیم جارموش است که شخصیت مشابه‌ای را در فضایی پر از رمز و راز رها می‌کند)؛ این تنهایی قهرمان است که توجه تماشاگر را به خود جلب می‌کند. در سکانس پیش از عنوان‌بندی، زنی که ابتدا برهنه در بستر اوست و همدم تنهایی او در این طبیعت بکر به نظر می‌رسد، خیلی زود باید از بین برود و تنها خاطره‌ی تلخ کشتن اوست که با او می‌ماند و در رؤیای تلخ شبانه‌اش تکرار می‌شود.

دوست داشتن یک شخصیت خلافکار در فیلم از سوی تماشاگر البته کار ساده‌ای نیست، اما قواعد ژانر کمک می‌کند که این شخصیت تماشاگر را با خود همراه کند. بی‌تردید نمایش لحظه‌های تنهایی او و دست گذاشتن بر حس‌های انسانی‌اش، عامل مهمی در همراهی تماشگر است.
 

این شخص تنها طبیعتاً با اشخاصی گره می‌خورد که تنهایی بخشی از شخصیت درونی و کاری آنهاست: یک کشیش و یک فاحشه. رابطه‌ی او با کشیش این شهر کوچک دو سوی شخصیت‌هایی را عیان می‌کند که هر دو رازی سر به مهر دارند؛ رازی که در قاموس هر یک «گناه» نامیده می‌شود. اما در صحنه‌ی جذابی که کشیش از او می‌خواهد اعتراف کند و رازش را به عنوان اعتراف برای او بازگوید، همه چیز وارونه می‌شود و قهرمان رازدار فیلم، رازش را سر به مهر نگه می‌دارد. در عوض این کشیش است که لب باز می‌کند و به نوعی مجبور به اعتراف می‌شود.
 

رابطه قهرمان با فاحشه هم از این دست است: در سنت ژانر، زن‌ها راهی به دنیای قهرمان‌های تنهایی از این دست ندارند و تنها می‌توانند رفیق عشقبازی آنها باشند. در نتیجه در فیلم با سه زن روبرو هستیم: زن اول که با او می‌خوابد و بعد درجا کشته می‌شود؛ زن دوم که سعی دارد بارقه‌های عشق را بگستراند، اما در پی قتل اوست و سرانجام زن سوم که فاحشه‌ای است که به او دل می‌بازد. تکلیف دو زن اول مشخص است و فیلم تماشاگر را به نقطه‌ای هدایت می‌کند که انتظار خیانت از سوی زن سوم را هم دارد؛ اما در نهایت این زن به عشق زندگی مرد بدل می‌شود و گویی قهرمان تنها سرانجام همدم خود را می‌یابد. ویژگی هر دو شخصیت- که به کار ممنوعی مشغول‌اند و باید پنهانش کنند- عامل مهمی است در نزدیکی‌شان به یکدیگر و این‌که هر کدام برای دیگری «فرق» دارند (زن: «تو یه مشتری نیستی» و مرد:«من با دخترهای دیگه‌ی فاحشه‌خانه نمی‌خوابم.») در نتیجه رابطه‌ی آنها با ظرافت شکل می‌گیرد و تردید مرد در صحنه‌های نزدیک به انتها به یقین بدل می‌شود.
 

اما سرانجام این رابطه ظرافت چندانی ندارد و تن می‌دهد به کلیشه‌های معمول: مرد بنا به سنت ژانر باید بمیرد و جایی در این جهان ندارد؛ اما صحنه‌ی مرگ او به کلیشه‌ای‌ترین شکل ممکن روایت می‌شود و نمادپردازی سطحی فیلم در شباهت او به پروانه- که عمر کوتاهی دارد و عاشقانه دور معشوق فدا می‌شود- با آقای «باترفلای» نامیدن‌اش و حرکت رو به بالای سطحی دوربین برای نمایش پریدن پروانه به هنگام مرگ او، عاری از هر نوع ظرافت هنری و پرداخت هنرمندانه به نظر می‌رسد.

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

نظری وجود ندارد.