ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

«بی‌خوابی را بر بی‌هوشی ترجیح می‌دهم»

<p>علی ادریسی ـ آثار آنتونیو تابوکی، نویسنده سرشانس ایتالیایی به زبان&zwnj;های انگلیسی، اسپانیایی، فرانسه، فارسی و... ترجمه شده&zwnj;اند. رمان&zwnj;های &laquo;شب هندی&raquo; به ترجمه&zwnj;ی سروش حبیبی و &laquo;تریستانو می&zwnj;میرد&raquo;، به ترجمه&zwnj;ی قلی خیاط، &laquo;سِستو&raquo; و &laquo;دیالوگ&zwnj;های ناتمام&raquo; به ترجمه فرامرز ویسی و چند کتاب دیگر از او به زبان فارسی منتشر شده است. در میان این آثار &laquo;پریرا گزارش می&zwnj;دهد&raquo; از مهم&zwnj;ترین و خوش اقبال&zwnj;ترین آثار تابوکی است. در این اثر پریرا یک روزنامه&zwnj;نگار سالخورده و بافرهنگ است که در یک روزنامه&zwnj;ی نه&zwnj;چندان مهم به&zwnj;عنوان ویراستار در زمان حکومت&zwnj;های فاشیستی در اروپا کار می&zwnj;کند. او که یک مرد آرمان&zwnj;باخته و ترس&zwnj;خورده است، به&zwnj;تدریج در طی داستان متحول می&zwnj;شود و شهامت خود را به&zwnj;دست می&zwnj;آورد. این اثر یکی از بهترین نمونه&zwnj;های رمان شخصیت و چکونگی تحول یک شخصیت در رمان است و از نظر انتخاب نظرگاه نیز دستاوردی در رمان&zwnj;نویسی جهان به&zwnj;شمار می&zwnj;آید. بخش نخست گفت&zwnj;وگوی ازبل لوپز از سوی روزنامه&zwnj;ی یونسکو کوریر با آنتونیو تابوکی درباره&zwnj;ی جهان داستان&zwnj;های این نویسنده&zwnj;ی انسان&zwnj;دوست را می&zwnj;خوانیم. بخش دوم این گفت&zwnj;وگو که درباره&zwnj;ی عقاید سیاسی و اجتماعی تابوکی&zwnj;ست، فردا در همین صفحات انتشار می&zwnj;یابد.</p> <!--break--> <p><br /> <strong>چهره مرکزی مشهور&zwnj;ترین رمان شما، &laquo;پریرا گزارش می&zwnj;دهد&raquo; &zwnj; بیوه&zwnj;مردی سالخورده و تنهاست که مسئول صفحات فرهنگی روزنامه&zwnj;ی کاتولیک &laquo;لیسبوآ&raquo; است. چرا یک ضد قهرمان را به عنوان شخصیت اصلی رمان&zwnj;تان انتخاب کردید؟</strong><br /> <br /> من همیشه جذب شخصیت&zwnj;های رنج&zwnj;دیده و پر از تناقض شده&zwnj;ام؛ هرچه تردید آنها بیشتر باشد، بهتر است. آدم&zwnj;های شکاک، گاهی زندگی را بیش از دیگران ستمگرانه و کسالت&zwnj;بار می&zwnj;یابند؛ اما این آدم&zwnj;ها سرزنده&zwnj;تر&zwnj;ند؛ &laquo;ربات&raquo; نیستند. من بی&zwnj;خوابی را بر بی&zwnj;هوشی ترجیح می&zwnj;دهم. آدم&zwnj;هایی را انتخاب نمی&zwnj;کنم که کاملاً از زندگی خوشنود&zwnj;ند. در کتاب&zwnj;هایم، از قدرت قانونی پشتیبانی نمی&zwnj;کنم؛ من در کنار کسانی هستم که رنج کشیده&zwnj;اند. &laquo;میدان ایتالیا&raquo; که نخستین رمانم بود، تلاشی بود برای نوشتن تاریخی که مکتوب نشده است؛ منظورم تاریخی است که طرف بازنده می&zwnj;نویسد و در این رمان بازنده&zwnj;ها آنارشیست&zwnj;های توسکانی&zwnj;اند. کتاب&zwnj;هایم درباره&zwnj;ی بازنده&zwnj;ها هستند؛ درباره&zwnj;ی کسانی که راه&zwnj;شان را گم کرده و در جست&zwnj;وجو&zwnj;اند.</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>این آدم&zwnj;ها دنبال چه می&zwnj;گردند؟</strong><br /> <br /> این شخصیت&zwnj;ها در دیگران به دنبال خودشان می&zwnj;گردند؛ چرا که گمان می&zwnj;کنم این بهترین راه برای جست&zwnj;وجوی خویشتن است. شخصیت اصلی در &laquo;شب&zwnj;های هند&raquo;، درگیر چنین کنکاشی است؛ او ردپای دوستی را می&zwnj;گیرد که در هند ناپدید شده است. اسپینو، شخصیت رمان &laquo;لبه افق&raquo; نیز که در پی کشف هویت جسدی نا&zwnj;شناس است، این&zwnj;گونه است. نمی&zwnj;دانم که آیا این آدم&zwnj;ها می&zwnj;خواهند خود را بیابند یا نه؛ اما تا هنگامی که زنده&zwnj;اند؛ ناگزیر&zwnj;ند با انگاره&zwnj;ای که دیگران از آنها دارند، روبرو شوند. آنها مجبور&zwnj;ند به خودشان در آینه&zwnj; نگاه کنند؛ و اغلب موفق می&zwnj;شوند که نگاهی سرسری به خودشان بیندازند.</p> <p><br /> <strong>پس از موفقیت &laquo;پریرا گزارش می&zwnj;دهد&raquo; در ایتالیا زمزمه&zwnj;هایی از تمایل شما به شرکت در انتخابات مجلس سنای ایتالیا شنیده می&zwnj;شد. آیا از اینکه آن فرصت را از دست دادید، پشیمان نیستید؟</strong></p> <p>&nbsp;</p> <p>نه. من از اینکه به زندگی انتخابی&zwnj;ام ادامه می&zwnj;دهم، خوشحالم. استاد دانشگاهم و کارم را دوست دارم. البته ادبیات زندگی من است؛ اما از دیدگاه هستی&zwnj;شناسانه، از دیدگاه وجودی، می&zwnj;خواهم آموزگار باشم. ادبیات برای من یک کار روزمره نیست؛ بلکه چیزی است که با امیال و رؤیا&zwnj;ها و تخیل درآمیخته است. من همچنین نمی&zwnj;خواهم مقام خودم را ارتقاء بدهم؛ نمی&zwnj;خواهم روی صفحه تلویزیون ظاهر شوم یا زیاد از حد قاطی محافل ادبی شوم. من با آرامش در خانه&zwnj;ام با خانواده و دوستانم زندگی می&zwnj;کنم. افزون بر این، سیاستمدارانی هستند که کارشان را بسیار بهتر از من انجام می&zwnj;دهند. گمان می&zwnj;کنم زیر نظر داشتن عالم سیاست، جالب&zwnj;تر است. کار من این است که نتایج امور سیاسی را ببینم؛ نه اینکه خودم سیاستمدار شوم.<br /> <br /> <strong>رمان اخیر شما، &laquo;سرِ گم شده&zwnj;ی داماسنو مونتیه&zwnj;رو&raquo; (۱۹۹۷)، بر اساس داستان مردی شکل می&zwnj;گیرد که در یک پاسگاه پلیس گارد ملی جمهوری&zwnj;خواهان، در حومه لیسبون به قتل رسید و بدن بی&zwnj;سر او در پارکی پیدا شد. چرا از این رویداد واقعی در کارتان استفاده کردید؟</strong><br /> <img height="364" align="left" width="250" alt="" src="http://radiozamaneh2.vps.redbee.nl/sites/default/files/tabucchi02.jpg" /><br /> هنگامی که این جنایت هولناک اتفاق افتاد؛ &zwnj; من در پرتغال بودم. عمیقاً برآشفته شدم. هنگامی که جنایتی، طبیعت بشری را می&zwnj;آزارد؛ ما نیز آزرده می&zwnj;شویم. هم وحشت زده می&zwnj;شوید و هم احساس جرم می&zwnj;کنید. عواطف، حساسیت و تخیل من در مقام نویسنده از این رخداد برانگیخته شد. ببینید: من اینجا مدارکی دارم که بازرسان حقوق بشر شورایِ اروپا در استراسبورگ، درباره&zwnj;ی شرایط زندانی&zwnj;ها در کشورهای اروپایی تهیه کرده&zwnj;اند. آنها در مورد روابط میان پلیس و شهروندان در اداره&zwnj;ی پلیس یا بازداشتگاه&zwnj;هایی سخن می&zwnj;گویند که من یا شما اگر امروز در خیابان قانون&zwnj;شکنی کنیم، ما را به آنجا می&zwnj;برند.<br /> <br /> <strong>آیا شما از این مدارک هنگام نوشتن رمان استفاده کردید؟</strong></p> <p>&nbsp;</p> <p>بله. می&zwnj;خواستم در مورد وضعیت پرتغال بیشتر بدانم که تا حدودی نگران&zwnj;کننده بود. با خواندن گزارش&zwnj;های دیگر به این نتیجه رسیدم که اوضاع تقریباً در تمامی کشورهای اروپایی، حتی در کشورهایی که دمکراتیک&zwnj;تر به نظر می&zwnj;آیند، بدین&zwnj;گونه است. اما دمکراسی یک نظام ایده&zwnj;آل نیست و باید بهتر شود؛ و این امر به مراقبت دائمی نیاز دارد. با خودم فکر کردم باید از این حادثه&zwnj;ی واقعی فرا&zwnj;تر بروم و در رمانی درباره&zwnj;ی آن صحبت کنم و رویکردی داستانی از این حادثه&zwnj;ی دهشتناک به دست دهم. در رمان، احساسات و خشمم، ابزارهای بیانی گسترده&zwnj;تری پیدا می&zwnj;کنند که نمادین&zwnj;تر هستند و در مورد بسیاری از کشورهای اروپایی صدق می&zwnj;کنند.</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>واکنش افکار عمومی در پرتغال به این کتاب چه بود؟</strong></p> <p>&nbsp;</p> <p>درخواست&zwnj;های زیادی برای مصاحبه دریافت نکردم. مردم به طور کلی از انتقاد به خودشان استقبال نمی&zwnj;کنند. به همین دلیل تعجب نمی&zwnj;کنم اگر نویسنده&zwnj;ای خارجی که به این رویداد از فاصله&zwnj;ای بسیار نزدیک نگاه کرده است به این دلیل مورد هجوم قرار گیرد. با این&zwnj;حال هنگامی که سرگروهبان خوزه دوس سانتوسِ قاتل به جرم&zwnj;اش اعتراف کرد و به ۱۷ سال زندان محکوم شد، مطبوعات پرتغال از من پرسیدند که چطور توانسته&zwnj;ام نتیجه دادرسی را در رمانم پیش&zwnj;بینی کنم؟ جوری این پرسش را طرح کردند که انگار من طالع&zwnj;بینم. در آن هنگام من در استانبول بودم و وقتی به هتلم برگشتم، دیدم که روزنامه&zwnj;ها چندین مجموعه پرسش برایم فکس کرده&zwnj;اند. اما گمان نمی&zwnj;کنم استعداد ویژه&zwnj;ای در پیش&zwnj;گویی داشته باشم؛ چون هنگامی که سه یا چهار عنصر در دست داشته باشید، برای رسیدن به نتایج مشخص، نیازی نیست که نابغه باشید. در کتابم با عنوان &laquo;التهاب معده&zwnj;ی افلاطون&raquo; گفته&zwnj;ام &laquo;تخییل و تخیل&raquo; گونه&zwnj;هایی از دانش شهودی&zwnj;اند که ربطی به منطق ویتگنشتاینی ندارند. اما شکلی از دانش&zwnj;اند که با شک و بدبینی آمیخته&zwnj;اند.</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>این کتاب به بحث و گفت&zwnj;و&zwnj;گوتان با نشانه&zwnj;شناس و نویسنده ایتالیایی، امبرتو اکو، دامن می&zwnj;زند. ریشه&zwnj;ی اختلاف شما با او چیست؟</strong></p> <p>&nbsp;</p> <p>از نگاه اکو، روشنفکر فردی است که به فرهنگ سروسامان می&zwnj;دهد؛ کسی که می&zwnj;تواند مجله یا موزه&zwnj;ای را اداره کند، یک مدیر در واقع. این به گمان من یک موقعیت مالیخولیایی برای روشنفکر است. من حق مخالفت&zwnj; گاه به&zwnj;گاه را برای خودم محفوظ می&zwnj;دانم. هنگامی که چیزی عجیب در جهان یا در خانه&zwnj;تان رخ می&zwnj;دهد، شما باید آن را بررسی کنید و ببینید که آیا می&zwnj;توان پرده از آن برداشت؛ برایش تدبیری اندیشید؛ درباره&zwnj;ی آن سخن گفت یا زنگ خطر را به صدا درآورد: مراقب باشید! این اتفاق دارد در خانه&zwnj;ام می&zwnj;افتد، در شهرم، در جهانم که&zwnj;&zwnj; همان خانه&zwnj;ی من است. از سوی دیگر، روشنفکر باید کاملاً ابله باشد اگر بگوید: چیزی وحشتناک دارد در خانه&zwnj;ام اتفاق می&zwnj;افتد، اما برایم اهمیت ندارد؛ چون که دارم کاتالوگ نمایشگاه نقاشی&zwnj; را که در موزه محله&zwnj;ام برگزار می&zwnj;شود، آماده می&zwnj;کنم.</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>پس به نظر شما روشنفکر چه کار باید بکند؟</strong></p> <p>&nbsp;</p> <p>اگر کار سیاستمدار تسکین آلام مردم است و می&zwnj;خواهد نشان دهد که به خاطر حضور او همه چیز خوب پیش می&zwnj;رود، کار من برآشفتن مردم و کاشتن تخم تردید است. توانایی شک کردن برای افراد بشر بسیار حیاتی است. شما را به خدا! اگر هیچ شکی نداشته باشیم، کارمان تمام است! یک روشنفکر می&zwnj;خواهد شک کند؛ مثلاً در آموزه&zwnj;ی بنیادگرایانه&zwnj;ی مذهبی که به هیچ گونه تردیدی راه نمی&zwnj;دهد؛ در نظام سیاسی تحمیل شده&zwnj;ای که اجازه&zwnj;ی شک کردن به کسی نمی&zwnj;دهد؛ در نظام زیبا&zwnj;شناسانه&zwnj;ی کاملی که جایی برای تردید باقی نمی&zwnj;گذارد. تردید مثل لکه&zwnj;ای روی پیراهن است. من از پیراهن&zwnj;های لکه&zwnj;دار خوشم می&zwnj;آید؛ &zwnj; بنابراین هنگامی که پیراهنی بسیار تمیز و کاملاً سفید به من داده می&zwnj;شود، بلافاصله به شک می&zwnj;افتم. وظیفه&zwnj;ی روشنفکران و نویسندگان است که در کمال چیز&zwnj;ها شک کنند. مفهوم کمال، دکترین و دیکتاتور و ایده&zwnj;های تمامیت&zwnj;خواهانه تولید می&zwnj;کند.</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>یا کاملا در این مورد یقین دارید؟</strong><br /> <br /> شک کردن در مورد برخی از ارزش&zwnj;های بنیادین ناممکن است. کسی با این ضرب&zwnj;المثل مخالف نیست که می&zwnj;گوید آنچه را که برای خود نمی&zwnj;پسندی، برای دیگران هم مپسند؛ این چیزی اساسی و بخشی از سرشت بشر است. من هیچ تردیدی هم درباره&zwnj;ی اعلامیه&zwnj;ی جهانی حقوق بشر ندارم. اگرچه شاید چند نکته دیگر هم لازم باشد که به فهرست اضافه شود، اما کوچک&zwnj;ترین تردیدی درباره حقوق بشر ندارم.</p>

علی ادریسی ـ آثار آنتونیو تابوکی، نویسنده سرشانس ایتالیایی به زبان‌های انگلیسی، اسپانیایی، فرانسه، فارسی و... ترجمه شده‌اند. رمان‌های «شب هندی» به ترجمه‌ی سروش حبیبی و «تریستانو می‌میرد»، به ترجمه‌ی قلی خیاط، «سِستو» و «دیالوگ‌های ناتمام» به ترجمه فرامرز ویسی و چند کتاب دیگر از او به زبان فارسی منتشر شده است. در میان این آثار «پریرا گزارش می‌دهد» از مهم‌ترین و خوش اقبال‌ترین آثار تابوکی است. در این اثر پریرا یک روزنامه‌نگار سالخورده و بافرهنگ است که در یک روزنامه‌ی نه‌چندان مهم به‌عنوان ویراستار در زمان حکومت‌های فاشیستی در اروپا کار می‌کند. او که یک مرد آرمان‌باخته و ترس‌خورده است، به‌تدریج در طی داستان متحول می‌شود و شهامت خود را به‌دست می‌آورد. این اثر یکی از بهترین نمونه‌های رمان شخصیت و چکونگی تحول یک شخصیت در رمان است و از نظر انتخاب نظرگاه نیز دستاوردی در رمان‌نویسی جهان به‌شمار می‌آید. بخش نخست گفت‌وگوی ازبل لوپز از سوی روزنامه‌ی یونسکو کوریر با آنتونیو تابوکی درباره‌ی جهان داستان‌های این نویسنده‌ی انسان‌دوست را می‌خوانیم. بخش دوم این گفت‌وگو که درباره‌ی عقاید سیاسی و اجتماعی تابوکی‌ست، فردا در همین صفحات انتشار می‌یابد.

چهره مرکزی مشهور‌ترین رمان شما، «پریرا گزارش می‌دهد» ‌ بیوه‌مردی سالخورده و تنهاست که مسئول صفحات فرهنگی روزنامه‌ی کاتولیک «لیسبوآ» است. چرا یک ضد قهرمان را به عنوان شخصیت اصلی رمان‌تان انتخاب کردید؟

من همیشه جذب شخصیت‌های رنج‌دیده و پر از تناقض شده‌ام؛ هرچه تردید آنها بیشتر باشد، بهتر است. آدم‌های شکاک، گاهی زندگی را بیش از دیگران ستمگرانه و کسالت‌بار می‌یابند؛ اما این آدم‌ها سرزنده‌تر‌ند؛ «ربات» نیستند. من بی‌خوابی را بر بی‌هوشی ترجیح می‌دهم. آدم‌هایی را انتخاب نمی‌کنم که کاملاً از زندگی خوشنود‌ند. در کتاب‌هایم، از قدرت قانونی پشتیبانی نمی‌کنم؛ من در کنار کسانی هستم که رنج کشیده‌اند. «میدان ایتالیا» که نخستین رمانم بود، تلاشی بود برای نوشتن تاریخی که مکتوب نشده است؛ منظورم تاریخی است که طرف بازنده می‌نویسد و در این رمان بازنده‌ها آنارشیست‌های توسکانی‌اند. کتاب‌هایم درباره‌ی بازنده‌ها هستند؛ درباره‌ی کسانی که راه‌شان را گم کرده و در جست‌وجو‌اند.

این آدم‌ها دنبال چه می‌گردند؟

این شخصیت‌ها در دیگران به دنبال خودشان می‌گردند؛ چرا که گمان می‌کنم این بهترین راه برای جست‌وجوی خویشتن است. شخصیت اصلی در «شب‌های هند»، درگیر چنین کنکاشی است؛ او ردپای دوستی را می‌گیرد که در هند ناپدید شده است. اسپینو، شخصیت رمان «لبه افق» نیز که در پی کشف هویت جسدی نا‌شناس است، این‌گونه است. نمی‌دانم که آیا این آدم‌ها می‌خواهند خود را بیابند یا نه؛ اما تا هنگامی که زنده‌اند؛ ناگزیر‌ند با انگاره‌ای که دیگران از آنها دارند، روبرو شوند. آنها مجبور‌ند به خودشان در آینه‌ نگاه کنند؛ و اغلب موفق می‌شوند که نگاهی سرسری به خودشان بیندازند.

پس از موفقیت «پریرا گزارش می‌دهد» در ایتالیا زمزمه‌هایی از تمایل شما به شرکت در انتخابات مجلس سنای ایتالیا شنیده می‌شد. آیا از اینکه آن فرصت را از دست دادید، پشیمان نیستید؟

نه. من از اینکه به زندگی انتخابی‌ام ادامه می‌دهم، خوشحالم. استاد دانشگاهم و کارم را دوست دارم. البته ادبیات زندگی من است؛ اما از دیدگاه هستی‌شناسانه، از دیدگاه وجودی، می‌خواهم آموزگار باشم. ادبیات برای من یک کار روزمره نیست؛ بلکه چیزی است که با امیال و رؤیا‌ها و تخیل درآمیخته است. من همچنین نمی‌خواهم مقام خودم را ارتقاء بدهم؛ نمی‌خواهم روی صفحه تلویزیون ظاهر شوم یا زیاد از حد قاطی محافل ادبی شوم. من با آرامش در خانه‌ام با خانواده و دوستانم زندگی می‌کنم. افزون بر این، سیاستمدارانی هستند که کارشان را بسیار بهتر از من انجام می‌دهند. گمان می‌کنم زیر نظر داشتن عالم سیاست، جالب‌تر است. کار من این است که نتایج امور سیاسی را ببینم؛ نه اینکه خودم سیاستمدار شوم.

رمان اخیر شما، «سرِ گم شده‌ی داماسنو مونتیه‌رو» (۱۹۹۷)، بر اساس داستان مردی شکل می‌گیرد که در یک پاسگاه پلیس گارد ملی جمهوری‌خواهان، در حومه لیسبون به قتل رسید و بدن بی‌سر او در پارکی پیدا شد. چرا از این رویداد واقعی در کارتان استفاده کردید؟

هنگامی که این جنایت هولناک اتفاق افتاد؛ ‌ من در پرتغال بودم. عمیقاً برآشفته شدم. هنگامی که جنایتی، طبیعت بشری را می‌آزارد؛ ما نیز آزرده می‌شویم. هم وحشت زده می‌شوید و هم احساس جرم می‌کنید. عواطف، حساسیت و تخیل من در مقام نویسنده از این رخداد برانگیخته شد. ببینید: من اینجا مدارکی دارم که بازرسان حقوق بشر شورایِ اروپا در استراسبورگ، درباره‌ی شرایط زندانی‌ها در کشورهای اروپایی تهیه کرده‌اند. آنها در مورد روابط میان پلیس و شهروندان در اداره‌ی پلیس یا بازداشتگاه‌هایی سخن می‌گویند که من یا شما اگر امروز در خیابان قانون‌شکنی کنیم، ما را به آنجا می‌برند.

آیا شما از این مدارک هنگام نوشتن رمان استفاده کردید؟

بله. می‌خواستم در مورد وضعیت پرتغال بیشتر بدانم که تا حدودی نگران‌کننده بود. با خواندن گزارش‌های دیگر به این نتیجه رسیدم که اوضاع تقریباً در تمامی کشورهای اروپایی، حتی در کشورهایی که دمکراتیک‌تر به نظر می‌آیند، بدین‌گونه است. اما دمکراسی یک نظام ایده‌آل نیست و باید بهتر شود؛ و این امر به مراقبت دائمی نیاز دارد. با خودم فکر کردم باید از این حادثه‌ی واقعی فرا‌تر بروم و در رمانی درباره‌ی آن صحبت کنم و رویکردی داستانی از این حادثه‌ی دهشتناک به دست دهم. در رمان، احساسات و خشمم، ابزارهای بیانی گسترده‌تری پیدا می‌کنند که نمادین‌تر هستند و در مورد بسیاری از کشورهای اروپایی صدق می‌کنند.

واکنش افکار عمومی در پرتغال به این کتاب چه بود؟

درخواست‌های زیادی برای مصاحبه دریافت نکردم. مردم به طور کلی از انتقاد به خودشان استقبال نمی‌کنند. به همین دلیل تعجب نمی‌کنم اگر نویسنده‌ای خارجی که به این رویداد از فاصله‌ای بسیار نزدیک نگاه کرده است به این دلیل مورد هجوم قرار گیرد. با این‌حال هنگامی که سرگروهبان خوزه دوس سانتوسِ قاتل به جرم‌اش اعتراف کرد و به ۱۷ سال زندان محکوم شد، مطبوعات پرتغال از من پرسیدند که چطور توانسته‌ام نتیجه دادرسی را در رمانم پیش‌بینی کنم؟ جوری این پرسش را طرح کردند که انگار من طالع‌بینم. در آن هنگام من در استانبول بودم و وقتی به هتلم برگشتم، دیدم که روزنامه‌ها چندین مجموعه پرسش برایم فکس کرده‌اند. اما گمان نمی‌کنم استعداد ویژه‌ای در پیش‌گویی داشته باشم؛ چون هنگامی که سه یا چهار عنصر در دست داشته باشید، برای رسیدن به نتایج مشخص، نیازی نیست که نابغه باشید. در کتابم با عنوان «التهاب معده‌ی افلاطون» گفته‌ام «تخییل و تخیل» گونه‌هایی از دانش شهودی‌اند که ربطی به منطق ویتگنشتاینی ندارند. اما شکلی از دانش‌اند که با شک و بدبینی آمیخته‌اند.

این کتاب به بحث و گفت‌و‌گوتان با نشانه‌شناس و نویسنده ایتالیایی، امبرتو اکو، دامن می‌زند. ریشه‌ی اختلاف شما با او چیست؟

از نگاه اکو، روشنفکر فردی است که به فرهنگ سروسامان می‌دهد؛ کسی که می‌تواند مجله یا موزه‌ای را اداره کند، یک مدیر در واقع. این به گمان من یک موقعیت مالیخولیایی برای روشنفکر است. من حق مخالفت‌ گاه به‌گاه را برای خودم محفوظ می‌دانم. هنگامی که چیزی عجیب در جهان یا در خانه‌تان رخ می‌دهد، شما باید آن را بررسی کنید و ببینید که آیا می‌توان پرده از آن برداشت؛ برایش تدبیری اندیشید؛ درباره‌ی آن سخن گفت یا زنگ خطر را به صدا درآورد: مراقب باشید! این اتفاق دارد در خانه‌ام می‌افتد، در شهرم، در جهانم که‌‌ همان خانه‌ی من است. از سوی دیگر، روشنفکر باید کاملاً ابله باشد اگر بگوید: چیزی وحشتناک دارد در خانه‌ام اتفاق می‌افتد، اما برایم اهمیت ندارد؛ چون که دارم کاتالوگ نمایشگاه نقاشی‌ را که در موزه محله‌ام برگزار می‌شود، آماده می‌کنم.

پس به نظر شما روشنفکر چه کار باید بکند؟

اگر کار سیاستمدار تسکین آلام مردم است و می‌خواهد نشان دهد که به خاطر حضور او همه چیز خوب پیش می‌رود، کار من برآشفتن مردم و کاشتن تخم تردید است. توانایی شک کردن برای افراد بشر بسیار حیاتی است. شما را به خدا! اگر هیچ شکی نداشته باشیم، کارمان تمام است! یک روشنفکر می‌خواهد شک کند؛ مثلاً در آموزه‌ی بنیادگرایانه‌ی مذهبی که به هیچ گونه تردیدی راه نمی‌دهد؛ در نظام سیاسی تحمیل شده‌ای که اجازه‌ی شک کردن به کسی نمی‌دهد؛ در نظام زیبا‌شناسانه‌ی کاملی که جایی برای تردید باقی نمی‌گذارد. تردید مثل لکه‌ای روی پیراهن است. من از پیراهن‌های لکه‌دار خوشم می‌آید؛ ‌ بنابراین هنگامی که پیراهنی بسیار تمیز و کاملاً سفید به من داده می‌شود، بلافاصله به شک می‌افتم. وظیفه‌ی روشنفکران و نویسندگان است که در کمال چیز‌ها شک کنند. مفهوم کمال، دکترین و دیکتاتور و ایده‌های تمامیت‌خواهانه تولید می‌کند.

یا کاملا در این مورد یقین دارید؟

شک کردن در مورد برخی از ارزش‌های بنیادین ناممکن است. کسی با این ضرب‌المثل مخالف نیست که می‌گوید آنچه را که برای خود نمی‌پسندی، برای دیگران هم مپسند؛ این چیزی اساسی و بخشی از سرشت بشر است. من هیچ تردیدی هم درباره‌ی اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر ندارم. اگرچه شاید چند نکته دیگر هم لازم باشد که به فهرست اضافه شود، اما کوچک‌ترین تردیدی درباره حقوق بشر ندارم.

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

نظری وجود ندارد.