ترمیم کابینه تا کجا پیش می‌رود؟

وزرای کابینه حسن روحانی بیش از ۱۷ کارت زرد از مجلس دریافت کرده‌اند. شانزده کارت در مجلس نهم و یک کارت در مجلس فعلی. زمزمه‌های استضیاح چند وزیر اما همچنان از سوی نمایندگان مجلس مطرح است و هنوز مشخص نیست رئیس جمهوری که ترمیم کابینه خود را ۷ ماه مانده به پایان دوران ریاست‌اش آغاز کرده، به تغییر سه وزیر بسنده خواهد کرد یا وزرای دیگری هم در معرض تغییر خواهند بود.

منتقدان حسن روحانی او را متهم به عقب‌نشینی در مقابل طیف تندروی جریان اصول‌گرایی در ایران می‌کنند و ترمیم کابینه را در همین راستا می‌دانند، مخالفانش می‌گویند که او از این طریق قصد بهره‌برداری تبلیغاتی دارد. حامیانش اما معتقدند که ترمیم کابینه در جهت تقویت و پیشبرد برنامه‌های دولت است.

اما چرا این تغییر و تحولات از وزارت خانه‌های آموزش و پرورش، فرهنگ و ارشاد اسلامی و ورزش و جوانان آغاز شده است؟ صادق زیباکلام. استاد دانشگاه و تحلیل‌گر مسائل سیاسی در ایران می‌گوید: «آقای روحانی در مجموع از عملکرد آقای گودرزی و آقای فانی یعنی وزرای ورزش و حوانان و آموزش و پرورش خیلی رضایت نداشت و ترجیح داد به جای اینکه ایستادگی کند و از حامیان دولت در مجلس بخواهد اینها را نگه دارنددست ترمیم در این بخش از کابینه بزند. او شاید سبک سنگین کرده دیده ارزش‌اش را ندارد یعنی عملکرد این دو وزیر به گونه‌ای بوده که نمی‌ارزید آقای روحانی وارد معامله با اقای لاریجانی و طیف میانه روی مجلس شود و از آنها بخواهد که رای به باقی ماندن این دو وزیر بدهند در نهایت به این نتیجه رسیده این دو اگر استعفا دهند و کنار بروند شاید بتواند وزرای بهتری را معرفی کند.»

طرح استیضاح علی اصغر فانی. وزیر مستعفی آموزش و پرورش کابینه حسن روحانی در مجلس ایران ثبت شده بود و خبر استعفای او زمانی منتشر شد که در استانه استیضاح قرار داشت. فانی ۴ کارت زرد از نمایندگان مجلس دریافت کرده بود.

کارت زرد یا اخطار از سوی نمایندگان مجلس به وزرایی داده می‌شود که پاسخ‌های آنها به سوالات نمایندگان در صحن علنی مجلس قانع کننده ارزیابی نشود. محمود گودرزی، وزیر مستعفی ورزش و جوانان یک کارت زرد از مجلس دریافت کرده بود و تعدادی از نمایندگان در حال جمع آوری امضا برای استیضاح او بودند که خبر استعفایش منتشر شد.

وضعیت علی جنتی، وزیر مستعفی وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی اما متفاوت است. او در حالی استعفا داد که دو کارت زرد از مجلس دریافت کرده بود. به گفته صادق زیباکلام : «علت استعفای ایشان در حقیقت خیلی ارتباطی با مسائل مدیریت و اجرایی پیدا نمی‌کند بلکه انتظار از ایشان می‌رفت که در برابر تندروها بتواند ایستادگی بکند یا حاضر به ایستادگی باشد. این انتظارات خیلی به بار ننشست و ما شاهد بودیم به خصوص ظرف ماه‌های اخیر که موضوع کنسرت‌ها در مشهد و قم که به وجود آمد ایشان خیلی سریع و بدون اینکه مقاومتی بکند و ایستادگی نشان دهد در برابر تندروها عقب نشینی کردد یک جورهایی می‌شود گفت فرار کرد در حقیقت و حاضر نشد از آن چیزی که شرعی بوده، موجه بوده و قانونی بوده یعنی تصمیماتی که وزارت ارشاد گرفته بایستد و دفاع بکند. در حالی که اقای روحانی و مردم از آقای جنتی با توجه به عقبه سیاسی ایشان که فرزند آیت الله جنتی هستند انتظار داشتند یک مقداری قرص تر و محکم تر در برابر تندروها بایستد.»

علی جنتی فرزند آیت‌الله احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان و رئیس مجلس خبرگان رهبری و از روحانیون پرنفوذ حکومت ایران است. صادق زیباکلام می‌گوید: «نباید فراموش کنیم که هرکس دیگری جای آقای علی جنتی می‌بود حملات تندروها خیلی خیلی بیشتر می‌شد، هرکس دیگری هم که جای آقای جنتی را بگیرد حملات بیشتر خواهد بود. تندروها رودروایسی و ملاحظه‌ای که به دلیل پدر آقای جنتی داشتند را کنار می‌گذارند و حالا خیلی خوشحال هستند که آقای جنتی در وزارت ارشاد نباشد چون می‌توانند خیلی سنگین ترو جدی تر و تندتر به وزارت ارشاد حمله بکنند یا در حقیقت به اقای روحانی و دولت یازدهم حمله بکنند چون به نظر می‌رسد که موضوع برنامه‌های وزارت ارشاد بیشتر برای بعضی از تندروها بهانه‌ای بوده که به دولت حمله بکنند. چون خیلی چیزهایی که امروز است دوران محمود احمدی‌نژاد هم بود منتهی چون احمدی نژاد از خودشان بود حمله نمی‌کردند ولی الان چون دولت را از خودشان نمی‌دانند حمله می‌کنند. بنابراین حملات تندروها از سر دغدغه هنر و موسیقی و کنسرت و چرا این کتاب درامده یا چرا ان شعر سروده یا چاپ شده نیست. بلکه دغدغه این است که از اینها سواستفاده شود برای حمله به دولت اقای روحانی و این داستان همچنان ادامه پیدا خواهد کرد.»

به غیر از علی جنتی، دو وزیر مستعفی دیگر، گزینه‌های اول حسن روحانی برای کابینه اش نبوده‌اند و مجلس نهم که اکثریت با طیف تندروی اصول‌گرایان بود به گزینه‌های اصلی او رای اعتماد نداد. این مسئله درباره برخی وزارتخانه‌های دیگر همچون وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هم مطرح است. محمد فرهادی بعد از استیضاح و برکناری رضا فرجی دانا از سوی مجلس نهم، وزیر علوم دولت حسن روحانی شد.

به گزارش "خبرآنلاین" در مجلس دهم که همراهی بیشتری با دولت دارد هم حرف از استیضاح او در میان است. محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت و علی طیب‌نیا، وزیر امور اقتصادی و دارایی هر کدام سه کارت زرد از مجلس دریافت کرده‌اند. علی ربیعی (وزیر کار و رفاه اجتماعی)، محمود واعظی (وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات)، محمود حجتی (وزیر جهاد و کشاورزی) و عبدالرضا رحمانی فضلی (وزیر کشور) دیگر وزرای کابینه حسن روحانی هستند که از سوی نمایندگان مجلس کارت زرد دریافت کرده‌اند.

صادق زیباکلام می‌گوید: «اگر اقای روحانی می‌خواست خانه تکانی درست حسابی بکند خیلی از وزرا را باید کنار بگذارد و وزرایی که کارایی بهتری داشته باشند به مجلس معرفی کند. شاید ترجیح داده این تغییر و تحول را بگذارد برای سال بعد که دولت جدید را تشکیل خواهد داد یعنی بعد از پیروزی در انتخابات ۹۶. اما واقعیت این است که جز چند وزیر یعنی جز محمدجواد ظریف، عباس آخوندی و تا حدودی رحمانی فضلی، سایر وزرا خیلی کارنامه درخشانی ندارند یعنی اگر اقای روحانی بخواهد و معیارش کارآمدی باشد محمدرضا نعمت‌زاده هم دچار مشکل می‌شود علی ربیعی و محمد فرهادی هم دچار مشکل می‌شوند. چون خیلی از وزرای اقای روحانی وزرایی نبودند که می‌خواسته به عنوان وزیر در کابینه‌اش داشته باشد به هرحال یک جور توافق صورت گرفته بود با مجلس نهم که بتواند برای اینها رای اعتماد بگیرد".

انتخابات ریاست جمهوری در ایران اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۶ برگزار خواهد شد و مشخص نیست تا آن زمان کابینه حسن روحانی چه تغییراتی خواهد کرد. صادق زیباکلام معتقد است: «آنچه مسلم است به هیچ وجه این را نمی‌بینیم که اقای روحانی به سمتی برود که حاضر باشد به اصول‌گرایان تندرو امتیاز بدهد و به گونه‌ای حرکت کند که خواسته انها را تامین کند. به نظر می‌رسد که خیلی قرص و محکم ایستاده و جهتی که نشان می‌دهد جهت اعتدال و میانه روی و فاصله گرفتن از جریان تندرو برای اداره کشور باشد.»

 مقالات پیشین از  از همین نویسنده در رادیو زمانه