ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

نمایش‌های فمینیستی ایبسن

<p>اکبر فلاح&zwnj;زاده ـ هدا گابلر که به کارگردانی وحید رهبانی در تالار چهار سوی تئاتر شهر به نمایش درآمد، اما ادامه&zwnj;ی نمایش آن ممنوع شد، از جمله آثار ارزشمند نمایشی تاریخ تئا&zwnj;تر در جهان است که مدام، به هر مناسبتی در اروپا اجرا می&zwnj;شود. این نمایش به علاوه دیگر آثار ایبسن به&zwnj;خصوص &laquo;نورا&raquo; (خانه عروسک) تقریبأ هرماه در یکی از شهرهای اروپا اجرا می&zwnj;شوند. اهمیت این دو نمایش گذشته از استحکام بافت نمایشی و ظرایف دراماتیک، در بار معنایی قوی فمینیستی آن&zwnj;هاست. ایبسن با خلق این آثار در صد سال پیش با مشکلات زیادی از سوی سنت&zwnj;گرایان روبرو شد. اما اجراهای مکرر و مطالعه&zwnj;ی گسترده آثار او در طی سالیان متمادی از خلاقیت و نبوغ نویسنده و نوآوری افکارش نشان دارد. گذشته از اجراهای تئاتری، این دو اثر در محافل دانشگاهی و ادبی همیشه مورد بحث بوده&zwnj;اند و هستند.</p> <p><br /> زبان درخشان و انسجام دراماتیک این دو اثر، آن&zwnj;ها را در زمره شاهکارهای عالم تئا&zwnj;تر قرار داده&zwnj;اند.</p> <p><br /> <strong>زن در نمایشنامه&zwnj;های ایبسن</strong></p> <p><br /> ایبسن نمایشنامه&zwnj;های &laquo;هدا گابلر&raquo; و &laquo;نورا&raquo; را در زمان پختگی هنر نویسندگی&zwnj;اش نوشت و در آن&zwnj;ها تابوهای اجتماعی را شکست. او با آفرینش هدا گابلر به زن هویت تازه&zwnj;ای داد و او را از آشپزخانه، کنج خانه و کلیسا بیرون آورد تا وارد اجتماع شود. مقدمات این کار قبلآ در عصر روشنگری و به&zwnj;خصوص پس از انقلاب کبیر فرانسه فراهم شده بود، اما جامعه&zwnj;ی مردسالار قرن نوزدهم با وجود پشت سر گذاشتن تحولات بزرگ اجتماعی و شهرنشین شدن، به حفظ ارزش&zwnj;های فئودالی اصرار می&zwnj;ورزید و زن را از قفس خانه و از بند سنت&zwnj;ها&zwnj;&zwnj; رها نمی&zwnj;کرد. ناگفته پیداست که ایبسن با خلق زنانی که در پی هویت و حقوق&zwnj;شان هستند، دردسرهای زیادی متحمل شد.</p> <p><br /> پرداختن ایبسن به مسئله&zwnj;ی زنان در وهله&zwnj;ی نخست ریشه خانوادگی داشت. پدر ایبسن تاجر ثروتمندی بود، اما ایبسن هشت ساله بود که پدرش ورشکست و دائم&zwnj;الخمر شد. و بار نان درآوردن و بزرگ کردن شش بچه به گردن مادر ایبسن افتاد. رنج مادر سخت بر روح ایبسن اثر گذاشت، چنان&zwnj;که در نمایشنامه&zwnj;هایش نشانه&zwnj;هایی از رنج او را می&zwnj;توان سراغ گرفت.</p> <p><br /> زنان دیگر ایبسن در نمایشنامه&zwnj;هایش مانند هلنه الویگ در &laquo;اشباح&raquo;، اگنس در &laquo;براند&raquo;، آسه در &laquo;پیر گینت&raquo;، ریتا در &laquo;ایلوف کوچولو&raquo;، الا و گونهیلد در &laquo;جان گابریل بورکمن&raquo; و ایرنه در &laquo;وقتی ما مردگان از خواب برمی&zwnj;خیزیم&raquo; همه به نوعی از مردان در قالب شوهر یا پدر ضربه خورده&zwnj;اند.</p> <p><br /> زنان ایبسن بر خلاف سنت رایج زمان او که زن را منفعل می&zwnj;پسندید، می&zwnj;کوشند خود را از خانه و خانواده&zwnj;&zwnj; رها کنند و نقش فعالی در جامعه به عهده بگیرند. اما چون جامعه&zwnj;ی مردسالار این امر را بر نمی&zwnj;تابد، یا مانند نورا ترک خانه و فرزند می&zwnj;کنند، یا مانند هداگابلردر اثر نومیدی خود را می&zwnj;کشند.</p> <p><br /> <strong>نورا و خانه&zwnj;ی عروسک&zwnj;ها</strong></p> <p><br /> نمایش&zwnj;نامه نورا نخستین بار در سال ۱۸۷۹ منتشر شد. عنوان نروژی آن به معنای &laquo;خانه عروسک&raquo; است. نورا خود را وقف شوهرش می&zwnj;کند. او برای نجات شوهر بیمارش و تأمین هزینه&zwnj;ی درمان وی بدون اطلاع او از جایی وام می&zwnj;گیرد و برای این&zwnj;کار امضای پدر رو به موتش را به عنوان ضامن جعل می&zwnj;کند. شوهرش بعد از درمان متوجه می&zwnj;شود که نورا از یکی از کارمندان خودش وام گرفته و این موضوع موجب رسوایی او که شغل خوبی هم در بانک دارد، می&zwnj;شود. به همین دلیل زنش را به شدت تحقیر و تنبیه می&zwnj;کند. نورا که سال&zwnj;ها اقساط وام را پرداخت کرده، تحمل رفتار ناسپاسانه&zwnj;ی شوهرش را ندارد و تصمیم می&zwnj;گیرد خانه و کاشانه&zwnj;اش را ترک کند.</p> <p><br /> نورا هم از سوی پدر و هم از سوی شوهرمحافظه کارش، نه به&zwnj;عنوان یک فرد مستقل، که مانند یک شیء قابل تملک دیده می&zwnj;شود. او در روند نمایش از موجودی ظریف با رفتار بچه&zwnj;گانه به یک زن محکم و با شخصیت تبدیل می&zwnj;شود و به همین دلیل دیگر بر نمی&zwnj;تابد در &laquo;خانه عروسک&raquo; بماند.</p> <p><br /> <strong>احترام به نهاد خانواده به جبر سانسور</strong></p> <p><br /> این اثر نخستین بار سال ۱۸۷۹ در کپنهاگ اجرا شد. پایان&zwnj;بندی نامتعارف نمایش از&zwnj;&zwnj; همان ابتدا با اعتراض&zwnj;هایی از سوی سنت گرایان به&zwnj;خصوص در آلمان محافظه کار روبرو شد.</p> <p><br /> پایان&zwnj;بندی نمایش در اجرای چند ماه بعد آن در هامبورگ برای &laquo;احترام به نهاد خانواده&raquo; کمی تغییرکرد. در اثر اصلی ایبسن نورا در حرکتی طغیان&zwnj;گونه شوهر و بچه&zwnj;هایش را ترک می&zwnj;کند تا بتواند از قید و بند آزاد باشد. اما در اجرای هامبورگ نورا به&zwnj;خاطر بچه&zwnj;هایش می&zwnj;ماند! اما یک سال بعد در اجرای شهر مونیخ متن اصلی تغییر داده نشد و برای همین هم اعتراضاتی را برانگیخت.</p> <p><img height="209" align="left" width="300" src="http://radiozamaneh2.vps.redbee.nl/sites/default/files/14_8910221425_l600.jpg" alt="" /><br /> آن&zwnj;گونه که از یکی از نامه&zwnj;های ایبسن در تاریخ ۱۷ فوریه ۱۸۸۰ برمی&zwnj;آید، بعضی از مسئولان تئاتر&zwnj;ها در آلمان با نگرانی به او خبر داده&zwnj;اند که به علت رفتار طغیان&zwnj;آمیز نورا در برابر شوهرش، می&zwnj;ترسند نتوانند نمایش را اجرا کند. ایبسن به&zwnj;خاطر این نگرانی&zwnj;ها به صرافت افتاد جایگزین&zwnj;هایی برای پایان نمایش پیشنهاد کند تا مسئولان تئا&zwnj;تر در شهر&zwnj;های مختلف سرخود پایان آن را سرهم بندی نکنند. به پیشنهاد او قرار شد در صورت اقتضای ضرورت، در پایان نمایش نورا بر خلاف آنچه در متن آمده، از خانه خارج نشود، بلکه از سوی شوهرش به اتاق خواب بچه&zwnj;ها رانده شود و بعد از بگو مگو با او، کنار در به زمین بیفتد و همان&zwnj;جا غائله ختم شود و پرده پایان نمایش بیفتد. ایبسن خودش این پایان را وحشیانه می&zwnj;داند و امیدوار است که مسئولان مربوطه به آن عمل نکنند. منتهی این پایان&zwnj;بندی را بهتر از پایانی می&zwnj;داند که افراد سرخود به اجرا بچسبانند.</p> <p><br /> نمایش ایبسن یک بار در&zwnj;&zwnj; همان صد سال پیش با همین پایان جایگزین در سال ۱۸۸۰ در شهر فرایبورگ اجرا شد و مورد استقبال تماشگران و منتقدان هم قرار گرفت.</p> <p><br /> <strong>خوانش&zwnj;های امروزی از نمایش نورا</strong></p> <p><br /> در اجراهای جدید نیز تغییراتی مطابق روح زمان در نماش داده می&zwnj;شود. منتهی این تغییرات دیگر از جنس تغییرات محافظه&zwnj;کارانه&zwnj;ی صد سال پیش نیست، چون امروزه دست&zwnj;کم در غرب مسئله&zwnj;ی آزادی زنان امری پذیرفته و جا افتاده است. طغیان نورا در بعضی اجرا&zwnj;ها به صورتی رادیکال&zwnj;تر نیز ارائه می&zwnj;شود. مثلاً در اجرای چند سال پیش توماس اوسترمایر در برلین نورا در آخر نمایش شوهرش را می&zwnj;کشد. در اجرای تازه ماه ژانویه به کارگردانی دروزه نیز آزادی زن حل شده است و مسئله بر سر طلاق و امکان شکل&zwnj;گیری یک زندگی مسئولانه است. او به جای زندگی صد سال پیش، زندگی یک خانواده&zwnj;ی طبقه متوسط در سال&zwnj;های دهه ۱۹۷۰ را نشان می&zwnj;دهد. در این اجرای مدرن بیشتر بر جنبه اقتصادی تاکید می&zwnj;شود که چگونه بدهکاری می&zwnj;تواند خانواده&zwnj;ای را از هم بپاشد. اینجا هم نورا و شوهرش با هم دعوا می&zwnj;کنند و در آخر هر دو از صحنه خارج می&zwnj;شوند و بچه&zwnj;ها - بچه&zwnj;های طلاق - در جلوی صحنه می&zwnj;مانند و موجب مسرت تماشاگران می&zwnj;شوند.</p> <p><br /> <strong>هداگابلر و پیچیدگی&zwnj;های شخصیتی&zwnj;اش</strong></p> <p><img height="199" align="left" width="300" src="http://radiozamaneh2.vps.redbee.nl/sites/default/files/10.jpg" alt="" /><br /> هدا زن جوان بیست ساله&zwnj;ای است که بعد از مرگ پدرش ژنرال گابلر نه از روی عشق، بلکه به شوق اعتلای اجتماعی با یورگن تسمان ازدواج می&zwnj;کند. یورگن با بورسیه&zwnj;ی دولتی رساله&zwnj;ای نوشته و امیدوار است به&zwnj;عنوان پروفسور استخدام شود. نمایش با بازگشت این دو از سفر ماه عسل به ویلایی که هدا آرزویش را داشته است، آغاز می&zwnj;شود. از گفت&zwnj;وگو&zwnj;ها معلوم می&zwnj;شود که هدا از شوهرش حامله شده است. اما این موضوع را به کسی نمی&zwnj;گوید. موضوع حائز اهمیت بیشتر در همان بدو ورود این است که این زوج جوان یک رقیب عشقی و در عین حال یک رقیب شغلی می&zwnj;یابند و زندگی&zwnj;شان متزلزل می&zwnj;شود. موضوع این است که لوبورگ یکی از معشوقه&zwnj;های سابق هدا مشروب&zwnj;خواری را&zwnj;&zwnj; رها کرده و با کمک زنی کتاب مهمی نوشته است. انتشار قریب&zwnj;الوقوع این کتاب می&zwnj;تواند سبب شود که او به جای شوهر هدا در دانشگاه استخدام شود. هدا این را بر نمی&zwnj;تابد. در یک مهمانی این معشوق سابق را به مشروب&zwnj;خواری سوق می&zwnj;دهد، و در نتیجه مستی و غفلت او، به نسخه&zwnj;ی دست&zwnj;نویس کتاب هنوز منتشر نشده&zwnj;اش دست می&zwnj;یابد و آن را آتش می&zwnj;زند تا امکان رقابت را از او بگیرد. همچنین یک سلاح کمری به او می&zwnj;دهد تا خودش را بکشد. چنین هم می&zwnj;شود، اما آنطور که یک دوست خانوادگی به نام قاضی برک نقل می&zwnj;کند، گویا او در اثر غفلت و شلیک ناخواسته در یک فاحشه&zwnj;خانه کشته شده است. برک با اشاره&zwnj;ی موذیانه به اینکه سلاح از سوی هدا به مقتول داده شده، می&zwnj;کوشد از او باج بگیرد و او را معشوقه&zwnj;ی خود کند. اما هدا تن به این کار نمی&zwnj;دهد و از سویی متوجه رابطه&zwnj;ی نزدیک شوهرش با معشوقه&zwnj;ی مقتول می&zwnj;شود. آنها می&zwnj;کوشند با کمک هم نسخه&zwnj;ی سوزانده شده را از روی یادداشت&zwnj;های مقتول بازسازی کنند. هدا که خود را تنها و تحقیرشده حس می&zwnj;کند، با یک گلوله به زندگی&zwnj;اش خاتمه می&zwnj;دهد.</p> <p><br /> هدا گابلر شخصیت بسیار پیچیده&zwnj;ای دارد و به آسانی نمی&zwnj;شود به انگیزه&zwnj;ی کار&zwnj;ها و رفتارهایش پی برد. او هر چند دیگران را قربانی می&zwnj;کند، اما خود نیز قربانی جامعه&zwnj;ای است که امکان رشد را صرفاً در زیر سایه&zwnj;ی مرد به او می&zwnj;دهد.</p> <p><br /> هدا گابلر در عالم تئا&zwnj;تر به هملت مونث معروف است و بازی در نقش او به علت رفتار پیچیده&zwnj;&zwnj;ی شخصیت اول نمایش بسیار دشوار است. سال ۱۹۶۳ اینگرید برگمن در یک فیلم تلویزیونی از عهده&zwnj;ی این مهم برآمد. در تئا&zwnj;تر نیز توماس اوستر مایر و کاتارینا شوتلر بازیگر نقش هدا در برلین به ترتیب جوایز بهترین کارگردانی و بازیگری را دریافت کرده&zwnj;اند.</p> <p><br /> هدا گابلر نیز مانند نمایش نورا در اجراهای مدرن متناسب با اوضاع و احوال زمانه با تغییراتی اجرا می&zwnj;شود. از جمله در اجرای ماه دسامبر کلاوس وایزه در شهر بن، که یک خانواده&zwnj;ی امروزی با وسایل امروزی مانند لپ تاپ و غیره جایگزین خانواده صد سال پیش شده است.</p>

اکبر فلاح‌زاده ـ هدا گابلر که به کارگردانی وحید رهبانی در تالار چهار سوی تئاتر شهر به نمایش درآمد، اما ادامه‌ی نمایش آن ممنوع شد، از جمله آثار ارزشمند نمایشی تاریخ تئا‌تر در جهان است که مدام، به هر مناسبتی در اروپا اجرا می‌شود. این نمایش به علاوه دیگر آثار ایبسن به‌خصوص «نورا» (خانه عروسک) تقریبأ هرماه در یکی از شهرهای اروپا اجرا می‌شوند. اهمیت این دو نمایش گذشته از استحکام بافت نمایشی و ظرایف دراماتیک، در بار معنایی قوی فمینیستی آن‌هاست. ایبسن با خلق این آثار در صد سال پیش با مشکلات زیادی از سوی سنت‌گرایان روبرو شد. اما اجراهای مکرر و مطالعه‌ی گسترده آثار او در طی سالیان متمادی از خلاقیت و نبوغ نویسنده و نوآوری افکارش نشان دارد. گذشته از اجراهای تئاتری، این دو اثر در محافل دانشگاهی و ادبی همیشه مورد بحث بوده‌اند و هستند.

زبان درخشان و انسجام دراماتیک این دو اثر، آن‌ها را در زمره شاهکارهای عالم تئا‌تر قرار داده‌اند.

زن در نمایشنامه‌های ایبسن

ایبسن نمایشنامه‌های «هدا گابلر» و «نورا» را در زمان پختگی هنر نویسندگی‌اش نوشت و در آن‌ها تابوهای اجتماعی را شکست. او با آفرینش هدا گابلر به زن هویت تازه‌ای داد و او را از آشپزخانه، کنج خانه و کلیسا بیرون آورد تا وارد اجتماع شود. مقدمات این کار قبلآ در عصر روشنگری و به‌خصوص پس از انقلاب کبیر فرانسه فراهم شده بود، اما جامعه‌ی مردسالار قرن نوزدهم با وجود پشت سر گذاشتن تحولات بزرگ اجتماعی و شهرنشین شدن، به حفظ ارزش‌های فئودالی اصرار می‌ورزید و زن را از قفس خانه و از بند سنت‌ها‌‌ رها نمی‌کرد. ناگفته پیداست که ایبسن با خلق زنانی که در پی هویت و حقوق‌شان هستند، دردسرهای زیادی متحمل شد.

پرداختن ایبسن به مسئله‌ی زنان در وهله‌ی نخست ریشه خانوادگی داشت. پدر ایبسن تاجر ثروتمندی بود، اما ایبسن هشت ساله بود که پدرش ورشکست و دائم‌الخمر شد. و بار نان درآوردن و بزرگ کردن شش بچه به گردن مادر ایبسن افتاد. رنج مادر سخت بر روح ایبسن اثر گذاشت، چنان‌که در نمایشنامه‌هایش نشانه‌هایی از رنج او را می‌توان سراغ گرفت.

زنان دیگر ایبسن در نمایشنامه‌هایش مانند هلنه الویگ در «اشباح»، اگنس در «براند»، آسه در «پیر گینت»، ریتا در «ایلوف کوچولو»، الا و گونهیلد در «جان گابریل بورکمن» و ایرنه در «وقتی ما مردگان از خواب برمی‌خیزیم» همه به نوعی از مردان در قالب شوهر یا پدر ضربه خورده‌اند.

زنان ایبسن بر خلاف سنت رایج زمان او که زن را منفعل می‌پسندید، می‌کوشند خود را از خانه و خانواده‌‌ رها کنند و نقش فعالی در جامعه به عهده بگیرند. اما چون جامعه‌ی مردسالار این امر را بر نمی‌تابد، یا مانند نورا ترک خانه و فرزند می‌کنند، یا مانند هداگابلردر اثر نومیدی خود را می‌کشند.

نورا و خانه‌ی عروسک‌ها

نمایش‌نامه نورا نخستین بار در سال ۱۸۷۹ منتشر شد. عنوان نروژی آن به معنای «خانه عروسک» است. نورا خود را وقف شوهرش می‌کند. او برای نجات شوهر بیمارش و تأمین هزینه‌ی درمان وی بدون اطلاع او از جایی وام می‌گیرد و برای این‌کار امضای پدر رو به موتش را به عنوان ضامن جعل می‌کند. شوهرش بعد از درمان متوجه می‌شود که نورا از یکی از کارمندان خودش وام گرفته و این موضوع موجب رسوایی او که شغل خوبی هم در بانک دارد، می‌شود. به همین دلیل زنش را به شدت تحقیر و تنبیه می‌کند. نورا که سال‌ها اقساط وام را پرداخت کرده، تحمل رفتار ناسپاسانه‌ی شوهرش را ندارد و تصمیم می‌گیرد خانه و کاشانه‌اش را ترک کند.

نورا هم از سوی پدر و هم از سوی شوهرمحافظه کارش، نه به‌عنوان یک فرد مستقل، که مانند یک شیء قابل تملک دیده می‌شود. او در روند نمایش از موجودی ظریف با رفتار بچه‌گانه به یک زن محکم و با شخصیت تبدیل می‌شود و به همین دلیل دیگر بر نمی‌تابد در «خانه عروسک» بماند.

احترام به نهاد خانواده به جبر سانسور

این اثر نخستین بار سال ۱۸۷۹ در کپنهاگ اجرا شد. پایان‌بندی نامتعارف نمایش از‌‌ همان ابتدا با اعتراض‌هایی از سوی سنت گرایان به‌خصوص در آلمان محافظه کار روبرو شد.

پایان‌بندی نمایش در اجرای چند ماه بعد آن در هامبورگ برای «احترام به نهاد خانواده» کمی تغییرکرد. در اثر اصلی ایبسن نورا در حرکتی طغیان‌گونه شوهر و بچه‌هایش را ترک می‌کند تا بتواند از قید و بند آزاد باشد. اما در اجرای هامبورگ نورا به‌خاطر بچه‌هایش می‌ماند! اما یک سال بعد در اجرای شهر مونیخ متن اصلی تغییر داده نشد و برای همین هم اعتراضاتی را برانگیخت.


آن‌گونه که از یکی از نامه‌های ایبسن در تاریخ ۱۷ فوریه ۱۸۸۰ برمی‌آید، بعضی از مسئولان تئاتر‌ها در آلمان با نگرانی به او خبر داده‌اند که به علت رفتار طغیان‌آمیز نورا در برابر شوهرش، می‌ترسند نتوانند نمایش را اجرا کند. ایبسن به‌خاطر این نگرانی‌ها به صرافت افتاد جایگزین‌هایی برای پایان نمایش پیشنهاد کند تا مسئولان تئا‌تر در شهر‌های مختلف سرخود پایان آن را سرهم بندی نکنند. به پیشنهاد او قرار شد در صورت اقتضای ضرورت، در پایان نمایش نورا بر خلاف آنچه در متن آمده، از خانه خارج نشود، بلکه از سوی شوهرش به اتاق خواب بچه‌ها رانده شود و بعد از بگو مگو با او، کنار در به زمین بیفتد و همان‌جا غائله ختم شود و پرده پایان نمایش بیفتد. ایبسن خودش این پایان را وحشیانه می‌داند و امیدوار است که مسئولان مربوطه به آن عمل نکنند. منتهی این پایان‌بندی را بهتر از پایانی می‌داند که افراد سرخود به اجرا بچسبانند.

نمایش ایبسن یک بار در‌‌ همان صد سال پیش با همین پایان جایگزین در سال ۱۸۸۰ در شهر فرایبورگ اجرا شد و مورد استقبال تماشگران و منتقدان هم قرار گرفت.

خوانش‌های امروزی از نمایش نورا

در اجراهای جدید نیز تغییراتی مطابق روح زمان در نماش داده می‌شود. منتهی این تغییرات دیگر از جنس تغییرات محافظه‌کارانه‌ی صد سال پیش نیست، چون امروزه دست‌کم در غرب مسئله‌ی آزادی زنان امری پذیرفته و جا افتاده است. طغیان نورا در بعضی اجرا‌ها به صورتی رادیکال‌تر نیز ارائه می‌شود. مثلاً در اجرای چند سال پیش توماس اوسترمایر در برلین نورا در آخر نمایش شوهرش را می‌کشد. در اجرای تازه ماه ژانویه به کارگردانی دروزه نیز آزادی زن حل شده است و مسئله بر سر طلاق و امکان شکل‌گیری یک زندگی مسئولانه است. او به جای زندگی صد سال پیش، زندگی یک خانواده‌ی طبقه متوسط در سال‌های دهه ۱۹۷۰ را نشان می‌دهد. در این اجرای مدرن بیشتر بر جنبه اقتصادی تاکید می‌شود که چگونه بدهکاری می‌تواند خانواده‌ای را از هم بپاشد. اینجا هم نورا و شوهرش با هم دعوا می‌کنند و در آخر هر دو از صحنه خارج می‌شوند و بچه‌ها - بچه‌های طلاق - در جلوی صحنه می‌مانند و موجب مسرت تماشاگران می‌شوند.

هداگابلر و پیچیدگی‌های شخصیتی‌اش


هدا زن جوان بیست ساله‌ای است که بعد از مرگ پدرش ژنرال گابلر نه از روی عشق، بلکه به شوق اعتلای اجتماعی با یورگن تسمان ازدواج می‌کند. یورگن با بورسیه‌ی دولتی رساله‌ای نوشته و امیدوار است به‌عنوان پروفسور استخدام شود. نمایش با بازگشت این دو از سفر ماه عسل به ویلایی که هدا آرزویش را داشته است، آغاز می‌شود. از گفت‌وگو‌ها معلوم می‌شود که هدا از شوهرش حامله شده است. اما این موضوع را به کسی نمی‌گوید. موضوع حائز اهمیت بیشتر در همان بدو ورود این است که این زوج جوان یک رقیب عشقی و در عین حال یک رقیب شغلی می‌یابند و زندگی‌شان متزلزل می‌شود. موضوع این است که لوبورگ یکی از معشوقه‌های سابق هدا مشروب‌خواری را‌‌ رها کرده و با کمک زنی کتاب مهمی نوشته است. انتشار قریب‌الوقوع این کتاب می‌تواند سبب شود که او به جای شوهر هدا در دانشگاه استخدام شود. هدا این را بر نمی‌تابد. در یک مهمانی این معشوق سابق را به مشروب‌خواری سوق می‌دهد، و در نتیجه مستی و غفلت او، به نسخه‌ی دست‌نویس کتاب هنوز منتشر نشده‌اش دست می‌یابد و آن را آتش می‌زند تا امکان رقابت را از او بگیرد. همچنین یک سلاح کمری به او می‌دهد تا خودش را بکشد. چنین هم می‌شود، اما آنطور که یک دوست خانوادگی به نام قاضی برک نقل می‌کند، گویا او در اثر غفلت و شلیک ناخواسته در یک فاحشه‌خانه کشته شده است. برک با اشاره‌ی موذیانه به اینکه سلاح از سوی هدا به مقتول داده شده، می‌کوشد از او باج بگیرد و او را معشوقه‌ی خود کند. اما هدا تن به این کار نمی‌دهد و از سویی متوجه رابطه‌ی نزدیک شوهرش با معشوقه‌ی مقتول می‌شود. آنها می‌کوشند با کمک هم نسخه‌ی سوزانده شده را از روی یادداشت‌های مقتول بازسازی کنند. هدا که خود را تنها و تحقیرشده حس می‌کند، با یک گلوله به زندگی‌اش خاتمه می‌دهد.

هدا گابلر شخصیت بسیار پیچیده‌ای دارد و به آسانی نمی‌شود به انگیزه‌ی کار‌ها و رفتارهایش پی برد. او هر چند دیگران را قربانی می‌کند، اما خود نیز قربانی جامعه‌ای است که امکان رشد را صرفاً در زیر سایه‌ی مرد به او می‌دهد.

هدا گابلر در عالم تئا‌تر به هملت مونث معروف است و بازی در نقش او به علت رفتار پیچیده‌‌ی شخصیت اول نمایش بسیار دشوار است. سال ۱۹۶۳ اینگرید برگمن در یک فیلم تلویزیونی از عهده‌ی این مهم برآمد. در تئا‌تر نیز توماس اوستر مایر و کاتارینا شوتلر بازیگر نقش هدا در برلین به ترتیب جوایز بهترین کارگردانی و بازیگری را دریافت کرده‌اند.

هدا گابلر نیز مانند نمایش نورا در اجراهای مدرن متناسب با اوضاع و احوال زمانه با تغییراتی اجرا می‌شود. از جمله در اجرای ماه دسامبر کلاوس وایزه در شهر بن، که یک خانواده‌ی امروزی با وسایل امروزی مانند لپ تاپ و غیره جایگزین خانواده صد سال پیش شده است.

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

  • الهه

    چه مطلب جالبی . من دنبال مطلبی دیگر سرچ میکردم که به این مطلب برخوردم . واقعن شجاعت ایبسن قابل تحسینه که با آفریدن شخصیتی مثل "نورا " به جنبش فمینیستی خدمت بزرگی کرد