ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

لالا لالا تو غزاله لا

<p>هانیه بختیار- باد که در گوشش پیچید، میان درختان تاب خورد. مثل همیشه سیاهپوش و آراسته. آویخته از درخت، به مانند زنگوله&zwnj;ای که هر چه در میان درختان نواخت، کسی را بیدار نکرد. دخترش می&zwnj;گوید: &laquo;با آن موهای ریخته در صورتش، معلق در جواهرده، تابلویی شده بود برای خودش غزاله؛ مثل نقاشی&zwnj;های زیبای نئوکلاسیک.&raquo; او روی کاغذ آخرش نوشت: &laquo;کسی مسئول مرگ من نیست.&raquo; هرچند که بیضایی معتقد است برای آن زن قرن هفدهی و برای همهی آدم&zwnj;های اجتماع ما، برهان برای مرگ خودخواسته کم نیست.</p> <!--break--> <p>&nbsp;</p> <p>غزاله می&zwnj;نویسد: &laquo;تن&zwnj;ها و خسته&zwnj;ام. برای همین می&zwnj;روم. دیگر حوصله ندارم. چقدر کلید را در قفل بچرخانم و قدم بگذارم به خانه&zwnj;ی تاریک. من غلام خانه&zwnj;های روشنم.&raquo;</p> <p>&nbsp;</p> <p>... و روستاییان که او را تاب&zwnj;خوران پیدا می&zwnj;کنند، دیگر خالق &laquo;خانه ادریسی&zwnj;ها&raquo; و &laquo;شب&zwnj;های تهران&raquo; جان ندارد. به قول رضا براهنی: &laquo;خشک آید آن جنگل که تو را از خود ناویزد&zwnj;ها خشک آید.&raquo; انگار غزاله به &laquo;سفر ناگذشتنی&raquo;&zwnj;اش تن داد. به&zwnj;&zwnj; همان نامِ اولین داستانی که از او چاپ شد.<br /> <br /> شاه&zwnj;بیت علیزاده، &laquo;خانه ادریسی&zwnj;ها&raquo;ست؛ رمانی که سه سال پس از مرگ او جایزه&zwnj;ی بیست سال داستان&zwnj;نویسی را دریافت کرد.</p> <p>&nbsp;</p> <p>غزاله در &laquo;خانه ادریسی&zwnj;ها&raquo; تخیل می&zwnj;کند. تخیلش را مثل رد نور وارد خانه&zwnj;ی ادریسی&zwnj;ها می&zwnj;کند و به جست&zwnj;وجوی موشکافانه&zwnj;ی درون و احساسات شخصیت&zwnj;های داستانش می&zwnj;پردازد. با گذری کنایه&zwnj;آمیز به تاریخ، آرمان&zwnj;گرایی و شعارزدگی طوطی&zwnj;وار را به سخره می&zwnj;گیرد و در لا به لای درز&zwnj;های کهنه و فرسوده&zwnj;ی خانه، از رنج و ناامیدی و عشق و سرخوردگی و حسرت می&zwnj;گوید.</p> <p>&nbsp;</p> <p>غزاله علیزاده در ١۶ شهریور ١٣٧۴ به رادیو فرانسه می&zwnj;گوید که چگونه در بحبوحه&zwnj;ی موشک&zwnj;باران تهران، هر بار که از خانه خارج می&zwnj;شده است، دست&zwnj;نویس رمان &laquo;خانه ادریسی&zwnj;ها&raquo; را با خود می&zwnj;برده مبادا که در غیابش خانه را بکوبند و داستانش خاکستر شود. <br /> <br /> محمد مختاری بر این باور بود که غزاله در داستان نویسی&zwnj;اش در حد درک و توان خود، به خلاقیتی وفادار و سرسپرده بود که انضباط می&zwnj;طلبید. در مقابل در حیرت داستانی معمولی&zwnj;اش، بی&zwnj;انضباطی محسوسی بوده که تا حد استقبال از باری به هر جهتی پیش می&zwnj;رفت.<br /> <br /> مختاری در فصل&zwnj;نامه&zwnj;ی آرش می&zwnj;نویسد: &laquo;علیزاده نگران بود معنای کلمات از بین بروند. شاید به همین سبب نیز بود که در عرصه&zwnj;ی رمان&zwnj;نویسی، رمان&zwnj;های فلوبر و ناباکف و&zwnj;گاه هنری جیمز او را برمی&zwnj;انگیخت. می&zwnj;گفت: واژه&zwnj;ها امروز توخالی شده&zwnj;اند. عشق می&zwnj;گویند اما آدم احساس عشق ندارد از کلمات. درد می&zwnj;گویند اما حس درد ندارد کلمه. &laquo;به همین سبب کوشش او در ادراک و حفظ و حراست معنای واژه در بطن بود&raquo;.</p> <p>&nbsp;</p> <p>غزاله اما در بحران است. بار&zwnj;ها با دخترش از تنهایی بی&zwnj;مرز خود سخن می&zwnj;گوید. سرطان تمام تنش را گرفته است و روحش آزردگی و دلزدگی را مویه می&zwnj;کند. روی تخت دراز می&zwnj;کشد. چشم&zwnj;هایش را با دستمالی سیاه می&zwnj;بندد و جمله&zwnj;های پراکنده&zwnj;ی ذهنش را واگویه می&zwnj;کند تا برایش بنویسند. گویی&zwnj;&zwnj; همان&zwnj;طور که خود معتقد است می&zwnj;خواهد بسان مولانا یا پروست ارتباطش را با دنیا قطع کند و تمرکزش را در بریدن از این خاک&zwnj;دانی دنیا به&zwnj;دست بیاورد.</p> <p>&nbsp;</p> <p>در آخرین نوشته&zwnj;ای که از او به جای مانده، کمی پیش از مرگش در مجله آدینه می&zwnj;نویسد: &laquo;زوال که آغاز می&zwnj;شود، رویا&zwnj;ها رو به کابوس می&zwnj;برند. (...) خواب&zwnj;ها تعبیر ندارند و در&zwnj;ها نه بر پاشنه&zwnj;ی خویش، که بر گرد خود می&zwnj;چرخند و راه&zwnj;ها به سامانی که باید، نمی&zwnj;رسند. در خانه رویا می&zwnj;بینم. در خواب رؤیای خانه و بی&zwnj;خانه، کابوس و در کابوس، زوال آغاز شده است.&raquo;</p> <p>&nbsp;</p> <p>او دست به گریبان این زوال، نوشتنش را بعد از &laquo;دو منظره&raquo;، &laquo;شب&zwnj;های تهران&raquo;، &laquo;خانه ادریسی&zwnj;ها&raquo;، &laquo;بعد از تابستان&raquo;، &laquo;سفر نا&zwnj;گذشتنی&raquo;، &laquo;چهار راه&raquo;، &laquo;تالار&zwnj;ها&raquo; &laquo;رؤیای خانه و کابوس زوال&raquo;، تمام می&zwnj;کند و با طنابی در دست راهی دل جنگل می&zwnj;شود تا آن حنجره&zwnj;ی پر از صدای شکننده و نازک و لطیف را آویزان درخت کند.</p> <p>&nbsp;</p> <p>به روایت مختاری: &laquo;این نوع مرگ نیست که ما را به سوگ او نشانده است. اینکه او سرانجام از درون چندان تراشیده شده باشد و به آشفتگی کامل رسیده باشد که مرگ در ربایدش، یا اینکه انتخاب سهمگینی کرده باشد تا خود مرگ را دریابد، هیچ تسکینی برای ما نیست. آن درخت جواهرده به شیب رودخانه، با آن سنگ بزرگ کنارش، که آخرین نشانه&zwnj;های سبک و سلوک او را در هوای میان شاخه و آب دربافت، استعاره&zwnj;ای خواهد ماند از موقعیت اضطراب درون ما&raquo;.</p> <p>&nbsp;</p> <p>کفش به سینه برف می&zwnj;کشد غزاله و سیاه جامه قدم می&zwnj;زند و رد پا می&zwnj;گذارد در سفیدی مطلق به زمین نشسته، در فیلم &laquo;محاکات غزاله علیزاده&raquo; پگاه آهنگرانی.</p> <p>&nbsp;</p> <p>غزاله نوجوان را خیال می&zwnj;کنم که در ماه رمضان، شب احیا را کنار بخاری بیدار می&zwnj;مانده و &laquo;تهوع&raquo; ژان پل سار&zwnj;تر را می&zwnj;خوانده. گویی به قول رضا براهنی: &laquo;زنی در چارراه جاذبه&zwnj;های بی&zwnj;بدیل حسی که پرده&zwnj;های رنگین چشم&zwnj;هایش را بر واژه&zwnj;های وصفش از آدم&zwnj;ها و جهان می&zwnj;کشید&raquo;... و برایش می&zwnj;سراید:</p> <p>&laquo;لالا لالا تو غزاله لا <br /> حالی که تو بازو&zwnj;ها را خالی کردی از خیل سودا<br /> برگشتی به زبانِ پیش از بودنِ خود لا&raquo;.</p>

هانیه بختیار- باد که در گوشش پیچید، میان درختان تاب خورد. مثل همیشه سیاهپوش و آراسته. آویخته از درخت، به مانند زنگوله‌ای که هر چه در میان درختان نواخت، کسی را بیدار نکرد. دخترش می‌گوید: «با آن موهای ریخته در صورتش، معلق در جواهرده، تابلویی شده بود برای خودش غزاله؛ مثل نقاشی‌های زیبای نئوکلاسیک.» او روی کاغذ آخرش نوشت: «کسی مسئول مرگ من نیست.» هرچند که بیضایی معتقد است برای آن زن قرن هفدهی و برای همهی آدم‌های اجتماع ما، برهان برای مرگ خودخواسته کم نیست.

غزاله می‌نویسد: «تن‌ها و خسته‌ام. برای همین می‌روم. دیگر حوصله ندارم. چقدر کلید را در قفل بچرخانم و قدم بگذارم به خانه‌ی تاریک. من غلام خانه‌های روشنم.»

... و روستاییان که او را تاب‌خوران پیدا می‌کنند، دیگر خالق «خانه ادریسی‌ها» و «شب‌های تهران» جان ندارد. به قول رضا براهنی: «خشک آید آن جنگل که تو را از خود ناویزد‌ها خشک آید.» انگار غزاله به «سفر ناگذشتنی»‌اش تن داد. به‌‌ همان نامِ اولین داستانی که از او چاپ شد.

شاه‌بیت علیزاده، «خانه ادریسی‌ها»ست؛ رمانی که سه سال پس از مرگ او جایزه‌ی بیست سال داستان‌نویسی را دریافت کرد.

غزاله در «خانه ادریسی‌ها» تخیل می‌کند. تخیلش را مثل رد نور وارد خانه‌ی ادریسی‌ها می‌کند و به جست‌وجوی موشکافانه‌ی درون و احساسات شخصیت‌های داستانش می‌پردازد. با گذری کنایه‌آمیز به تاریخ، آرمان‌گرایی و شعارزدگی طوطی‌وار را به سخره می‌گیرد و در لا به لای درز‌های کهنه و فرسوده‌ی خانه، از رنج و ناامیدی و عشق و سرخوردگی و حسرت می‌گوید.

غزاله علیزاده در ١۶ شهریور ١٣٧۴ به رادیو فرانسه می‌گوید که چگونه در بحبوحه‌ی موشک‌باران تهران، هر بار که از خانه خارج می‌شده است، دست‌نویس رمان «خانه ادریسی‌ها» را با خود می‌برده مبادا که در غیابش خانه را بکوبند و داستانش خاکستر شود.

محمد مختاری بر این باور بود که غزاله در داستان نویسی‌اش در حد درک و توان خود، به خلاقیتی وفادار و سرسپرده بود که انضباط می‌طلبید. در مقابل در حیرت داستانی معمولی‌اش، بی‌انضباطی محسوسی بوده که تا حد استقبال از باری به هر جهتی پیش می‌رفت.

مختاری در فصل‌نامه‌ی آرش می‌نویسد: «علیزاده نگران بود معنای کلمات از بین بروند. شاید به همین سبب نیز بود که در عرصه‌ی رمان‌نویسی، رمان‌های فلوبر و ناباکف و‌گاه هنری جیمز او را برمی‌انگیخت. می‌گفت: واژه‌ها امروز توخالی شده‌اند. عشق می‌گویند اما آدم احساس عشق ندارد از کلمات. درد می‌گویند اما حس درد ندارد کلمه. «به همین سبب کوشش او در ادراک و حفظ و حراست معنای واژه در بطن بود».

غزاله اما در بحران است. بار‌ها با دخترش از تنهایی بی‌مرز خود سخن می‌گوید. سرطان تمام تنش را گرفته است و روحش آزردگی و دلزدگی را مویه می‌کند. روی تخت دراز می‌کشد. چشم‌هایش را با دستمالی سیاه می‌بندد و جمله‌های پراکنده‌ی ذهنش را واگویه می‌کند تا برایش بنویسند. گویی‌‌ همان‌طور که خود معتقد است می‌خواهد بسان مولانا یا پروست ارتباطش را با دنیا قطع کند و تمرکزش را در بریدن از این خاک‌دانی دنیا به‌دست بیاورد.

در آخرین نوشته‌ای که از او به جای مانده، کمی پیش از مرگش در مجله آدینه می‌نویسد: «زوال که آغاز می‌شود، رویا‌ها رو به کابوس می‌برند. (...) خواب‌ها تعبیر ندارند و در‌ها نه بر پاشنه‌ی خویش، که بر گرد خود می‌چرخند و راه‌ها به سامانی که باید، نمی‌رسند. در خانه رویا می‌بینم. در خواب رؤیای خانه و بی‌خانه، کابوس و در کابوس، زوال آغاز شده است.»

او دست به گریبان این زوال، نوشتنش را بعد از «دو منظره»، «شب‌های تهران»، «خانه ادریسی‌ها»، «بعد از تابستان»، «سفر نا‌گذشتنی»، «چهار راه»، «تالار‌ها» «رؤیای خانه و کابوس زوال»، تمام می‌کند و با طنابی در دست راهی دل جنگل می‌شود تا آن حنجره‌ی پر از صدای شکننده و نازک و لطیف را آویزان درخت کند.

به روایت مختاری: «این نوع مرگ نیست که ما را به سوگ او نشانده است. اینکه او سرانجام از درون چندان تراشیده شده باشد و به آشفتگی کامل رسیده باشد که مرگ در ربایدش، یا اینکه انتخاب سهمگینی کرده باشد تا خود مرگ را دریابد، هیچ تسکینی برای ما نیست. آن درخت جواهرده به شیب رودخانه، با آن سنگ بزرگ کنارش، که آخرین نشانه‌های سبک و سلوک او را در هوای میان شاخه و آب دربافت، استعاره‌ای خواهد ماند از موقعیت اضطراب درون ما».

کفش به سینه برف می‌کشد غزاله و سیاه جامه قدم می‌زند و رد پا می‌گذارد در سفیدی مطلق به زمین نشسته، در فیلم «محاکات غزاله علیزاده» پگاه آهنگرانی.

غزاله نوجوان را خیال می‌کنم که در ماه رمضان، شب احیا را کنار بخاری بیدار می‌مانده و «تهوع» ژان پل سار‌تر را می‌خوانده. گویی به قول رضا براهنی: «زنی در چارراه جاذبه‌های بی‌بدیل حسی که پرده‌های رنگین چشم‌هایش را بر واژه‌های وصفش از آدم‌ها و جهان می‌کشید»... و برایش می‌سراید:

«لالا لالا تو غزاله لا
حالی که تو بازو‌ها را خالی کردی از خیل سودا
برگشتی به زبانِ پیش از بودنِ خود لا».

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

  • کاربر مهمان

    <p>خدایش بیامرزد </p>