ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

ساده‌ترین شیوه‌ی شخصیت‌پردازی در یک داستان

<p>مریم خدایگان&nbsp;- داستان &laquo;بویی که سرهنگ را دلباخته کرد&raquo;، چهار راوی دارد که هر کدام روایت خود از وقایع را ارائه می&zwnj;کنند. نویسنده برای تغییر راوی، پاراگراف داستان را تمام می&zwnj;کند و راوی دیگر، روایت دیگر را از سر سطر پاراگراف بعدی آغاز می&zwnj;کند. همه&zwnj;ی راوی&zwnj;ها به ترتیب همه&zwnj;ی حوادث را روایت می&zwnj;کنند؛ حتی اگر کارکردی در پیش&zwnj;برد داستان نداشته باشد.</p> <!--break--> <p>هر روایتی که آغاز می&zwnj;شود معمولاً با کمی فاصله از روایت قبلی شروع می&zwnj;شود؛ معمولاً کمی پیش از تمام شدن روایت قبلی و نه در ادامه&zwnj;ی آن. نکته&zwnj;ی دیگر این&zwnj;که، تغییر راوی، مکانمند است. هرکدام از راویان که به دلیل غیبت در مکان حادثه، قادر به ادامه&zwnj;ی روایت نیستند جای خود را به راوی&zwnj;ای می&zwnj;دهند که کمترین فاصله را از محل وقوع حادثه دارد. این نوع از روایت، با تمام ضعف&zwnj;هایی که دارد، از آن نظر جالب توجه است که در قالب هیچ&zwnj;یک از انواع مرسوم روایت نمی&zwnj;گنجد. جمعی راوی اول&zwnj;شخص، روایت معطوف به مکان خود را از حادثه&zwnj;ای واحد ارائه می&zwnj;دهند.</p> <p><br /> ۲<img align="left" width="200" height="300" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/m_khodaygan.jpg" />. راویان داستان &laquo;بویی که...&raquo; تقریباً شبیه یکدیگر صحبت می&zwnj;کنند. در واقع جز در موارد معدود، از واژگان مشابه استفاده می&zwnj;کنند. از سوی دیگر می&zwnj;توان گفت این راویان، فاقد تشخص&zwnj;اند. به عبارت دیگر، نه می&zwnj;توان آن&zwnj;ها را شخصیت داستانی دانست و نه نمونه&zwnj;ی یک تیپ خاص هستند. به&zwnj;خصوص درباره&zwnj;ی سرهنگ و خانم پولی، که در فضایی بین تیپ و شخصیت معلق مانده&zwnj;اند. خانم پولی لباس قرمز می&zwnj;پوشد؛ عطر می&zwnj;زند؛ مبل&zwnj;هایش قرمز و پرده&zwnj;های خانه&zwnj;اش مخملی است؛ دامن کوتاه می&zwnj;پوشد و به در و دیوار خانه تابلو و مجسمه و آینه&zwnj;های قدی آویزان کرده. تا این&zwnj;جا هیچ فرقی با روسپیان دیگر ادبیات و حتی سینما ندارد. تنها چیزی که باقی می&zwnj;ماند رفتار و گفتار اوست. او مهمانانی را می&zwnj;پذیرد و پولش را می&zwnj;گیرد و یک روز در هفته هم استراحت می&zwnj;کند. باز هم تفاوت چشمگیری نمی&zwnj;بینیم. در گفتار خانم پولی اما چیزی وجود دارد که او را بی&zwnj;آن&zwnj;که تبدیل به یک شخصیت داستانی کرده باشد از تیپ روسپی جدا کرده است. خانم پولی مثل بقیه&zwnj;ی آدم&zwnj;ها حرف می&zwnj;زند؛ مثل سلمانی یا زن فضول همسایه. این نوع حرف زدن و انتخاب واژگان، جز در مواردی اندک، همه&zwnj;ی افراد داستان را شبیه می&zwnj;کند. جناب سرهنگ هم حالتی تقریباً مشابه خانم پولی دارد. با این تفاوت که گفتارش بیشتر او را به تیپ نزدیک می&zwnj;کند. به این ترتیب اگر بتوان هدف یا یکی از اهداف نویسنده را، از انتخاب چند روای، تولید چند صدا در داستان دانست، باید گفت نویسنده موفق نبوده&zwnj; است.</p> <p><br /> ۳. حتی خواننده&zwnj;ی نه چندان پیگیر داستان، با خواندن داستان &laquo;بویی که...&raquo; به نکته&zwnj;ای پی می&zwnj;برد که خبر از بی&zwnj;دقتی نویسنده می&zwnj;دهد. طی سال&zwnj;ها رشد و تغییر و تحول در تکنیک&zwnj;های داستان&zwnj;نویسی، برخی از روش&zwnj;های شخصیت&zwnj;پردازی، فضاسازی، ارائه&zwnj;ی اطلاعات و دیالوگ&zwnj;نویسی چنان منسوخ شده&zwnj;اند که برخورد با آن&zwnj;ها، بیش از هر چیز تعجب&zwnj;برانگیز است. برای مثال مدت&zwnj;ها می&zwnj;گذرد از زمانی که اطلاعات مورد نیاز درباره&zwnj;ی یکی از شخصیت&zwnj;ها، به صورت توصیف مستقیم و شرح حال&zwnj;گونه ارائه می&zwnj;شد. دیگر نویسنده&zwnj;ها یک&zwnj;یک شخصیت&zwnj;هایشان را در جملات و صفحات پی&zwnj;درپی معرفی نمی&zwnj;کنند. دیگر بی&zwnj;واسطه راجع به رنگ چشم و قد و وزن و شغل و مرتبه&zwnj;ی اجتماعی آن&zwnj;ها، توضیح نمی&zwnj;دهند. دیگر در آغاز هر فصلی یا با هر تغییر مکانی ساعت&zwnj;ها درباره&zwnj;ی ساختمان&zwnj;ها و معماری و جوی&zwnj;ها و کاسب&zwnj;های محل و ویژگی&zwnj;های دقیق آن&zwnj;ها صحبت نمی&zwnj;کنند. در واقع دیرزمانی است که هر آن&zwnj;چه مخاطب داستان باید بداند در رفتار و گفتار شخصیت&zwnj;ها و نیز در کنش&zwnj;ها و واکنش&zwnj;های داستانی گنجانده می&zwnj;شود. تکیه بر گفتار شخصیت&zwnj;ها برای معرفی&zwnj;شان هم یکی از روش&zwnj;های پرداخت غیرمستقیم آن&zwnj;هاست. این مرور سردستی تنها برای یادآوری نکته&zwnj;ای است که در این داستان، به شکلی آزاردهنده به چشم می&zwnj;خورد. شهرام رحیمیان هر جا لازم دیده است اطلاعاتی درباره&zwnj;ی یکی از شخصیت&zwnj;ها بدهد، آن&zwnj; را در قالب گفت&zwnj;وگویی به&zwnj;وضوح تصنعی گنجانده است. این گفت&zwnj;وگو&zwnj;ها اغلب تنها یک نقش ایفا می&zwnj;کنند و آن هم معرفی شخصیت است. دیگر نه هیچ کارکردی در پیش&zwnj;برد داستان دارند و نه حتی در جایی که استفاده شده&zwnj;اند، ضروری می&zwnj;نمایند. برای نمونه به یاد آورید زمانی را که فرزندان سرهنگ برای جلوگیری از آبرویزی، دسته&zwnj;جمعی به دیدن&zwnj;اش می&zwnj;روند و می&zwnj;خواهند دست از سر خانم پولی بردارد. ملوک دختر سرهنگ برای این&zwnj;که پدرش را از رابطه با خانم پولی منصرف کند می&zwnj;گوید: &laquo;... شما اصلاً به فکر آبروی ما نیستین. فکر آبروی فرهاد که وکیل پایه یک دادگستریه و سرشناسه نیستین.&raquo; در ادامه&zwnj;ی همین گفت&zwnj;وگو&zwnj;ها سرهنگ عصبانی می&zwnj;شود و می&zwnj;گوید: &laquo;... مرتیکه&zwnj;ی قلچماق و احمق، فکر می&zwnj;کنه چون کارخونه&zwnj;ی لاستیک&zwnj;سازی داره، می&zwnj;تونه به من امر و نهی کنه...&raquo; (این دیالوگ درباره&zwnj;ی داماد دیگر سرهنگ است.) آنچه مسلم است، در دیالوگ&zwnj;هایی از این دست که در داستان کم هم نیستند، تنها چیزی که مهم است شناساندن شخصیت به خواننده است. ولو از دم&zwnj;دستی&zwnj;ترین و ساده&zwnj;انگارانه&zwnj;ترین روش ممکن باشد.<br /> &nbsp;</p> <p><strong>عکس: </strong>مریم خدایگان، نویسنده مقاله</p> <p><strong>لینک:<br /> </strong><a href="http://sardouzami.com/digaran1/booee.pdf">::دانلود داستان بلند &laquo;بویی که سرهنگ را دلباخته کرد&raquo; نوشته&zwnj;ی شهرام رحیمیان، فایل پی دی اف::</a><br /> &nbsp;</p>

مریم خدایگان - داستان «بویی که سرهنگ را دلباخته کرد»، چهار راوی دارد که هر کدام روایت خود از وقایع را ارائه می‌کنند. نویسنده برای تغییر راوی، پاراگراف داستان را تمام می‌کند و راوی دیگر، روایت دیگر را از سر سطر پاراگراف بعدی آغاز می‌کند. همه‌ی راوی‌ها به ترتیب همه‌ی حوادث را روایت می‌کنند؛ حتی اگر کارکردی در پیش‌برد داستان نداشته باشد.

هر روایتی که آغاز می‌شود معمولاً با کمی فاصله از روایت قبلی شروع می‌شود؛ معمولاً کمی پیش از تمام شدن روایت قبلی و نه در ادامه‌ی آن. نکته‌ی دیگر این‌که، تغییر راوی، مکانمند است. هرکدام از راویان که به دلیل غیبت در مکان حادثه، قادر به ادامه‌ی روایت نیستند جای خود را به راوی‌ای می‌دهند که کمترین فاصله را از محل وقوع حادثه دارد. این نوع از روایت، با تمام ضعف‌هایی که دارد، از آن نظر جالب توجه است که در قالب هیچ‌یک از انواع مرسوم روایت نمی‌گنجد. جمعی راوی اول‌شخص، روایت معطوف به مکان خود را از حادثه‌ای واحد ارائه می‌دهند.

۲. راویان داستان «بویی که...» تقریباً شبیه یکدیگر صحبت می‌کنند. در واقع جز در موارد معدود، از واژگان مشابه استفاده می‌کنند. از سوی دیگر می‌توان گفت این راویان، فاقد تشخص‌اند. به عبارت دیگر، نه می‌توان آن‌ها را شخصیت داستانی دانست و نه نمونه‌ی یک تیپ خاص هستند. به‌خصوص درباره‌ی سرهنگ و خانم پولی، که در فضایی بین تیپ و شخصیت معلق مانده‌اند. خانم پولی لباس قرمز می‌پوشد؛ عطر می‌زند؛ مبل‌هایش قرمز و پرده‌های خانه‌اش مخملی است؛ دامن کوتاه می‌پوشد و به در و دیوار خانه تابلو و مجسمه و آینه‌های قدی آویزان کرده. تا این‌جا هیچ فرقی با روسپیان دیگر ادبیات و حتی سینما ندارد. تنها چیزی که باقی می‌ماند رفتار و گفتار اوست. او مهمانانی را می‌پذیرد و پولش را می‌گیرد و یک روز در هفته هم استراحت می‌کند. باز هم تفاوت چشمگیری نمی‌بینیم. در گفتار خانم پولی اما چیزی وجود دارد که او را بی‌آن‌که تبدیل به یک شخصیت داستانی کرده باشد از تیپ روسپی جدا کرده است. خانم پولی مثل بقیه‌ی آدم‌ها حرف می‌زند؛ مثل سلمانی یا زن فضول همسایه. این نوع حرف زدن و انتخاب واژگان، جز در مواردی اندک، همه‌ی افراد داستان را شبیه می‌کند. جناب سرهنگ هم حالتی تقریباً مشابه خانم پولی دارد. با این تفاوت که گفتارش بیشتر او را به تیپ نزدیک می‌کند. به این ترتیب اگر بتوان هدف یا یکی از اهداف نویسنده را، از انتخاب چند روای، تولید چند صدا در داستان دانست، باید گفت نویسنده موفق نبوده‌ است.

۳. حتی خواننده‌ی نه چندان پیگیر داستان، با خواندن داستان «بویی که...» به نکته‌ای پی می‌برد که خبر از بی‌دقتی نویسنده می‌دهد. طی سال‌ها رشد و تغییر و تحول در تکنیک‌های داستان‌نویسی، برخی از روش‌های شخصیت‌پردازی، فضاسازی، ارائه‌ی اطلاعات و دیالوگ‌نویسی چنان منسوخ شده‌اند که برخورد با آن‌ها، بیش از هر چیز تعجب‌برانگیز است. برای مثال مدت‌ها می‌گذرد از زمانی که اطلاعات مورد نیاز درباره‌ی یکی از شخصیت‌ها، به صورت توصیف مستقیم و شرح حال‌گونه ارائه می‌شد. دیگر نویسنده‌ها یک‌یک شخصیت‌هایشان را در جملات و صفحات پی‌درپی معرفی نمی‌کنند. دیگر بی‌واسطه راجع به رنگ چشم و قد و وزن و شغل و مرتبه‌ی اجتماعی آن‌ها، توضیح نمی‌دهند. دیگر در آغاز هر فصلی یا با هر تغییر مکانی ساعت‌ها درباره‌ی ساختمان‌ها و معماری و جوی‌ها و کاسب‌های محل و ویژگی‌های دقیق آن‌ها صحبت نمی‌کنند. در واقع دیرزمانی است که هر آن‌چه مخاطب داستان باید بداند در رفتار و گفتار شخصیت‌ها و نیز در کنش‌ها و واکنش‌های داستانی گنجانده می‌شود. تکیه بر گفتار شخصیت‌ها برای معرفی‌شان هم یکی از روش‌های پرداخت غیرمستقیم آن‌هاست. این مرور سردستی تنها برای یادآوری نکته‌ای است که در این داستان، به شکلی آزاردهنده به چشم می‌خورد. شهرام رحیمیان هر جا لازم دیده است اطلاعاتی درباره‌ی یکی از شخصیت‌ها بدهد، آن‌ را در قالب گفت‌وگویی به‌وضوح تصنعی گنجانده است. این گفت‌وگو‌ها اغلب تنها یک نقش ایفا می‌کنند و آن هم معرفی شخصیت است. دیگر نه هیچ کارکردی در پیش‌برد داستان دارند و نه حتی در جایی که استفاده شده‌اند، ضروری می‌نمایند. برای نمونه به یاد آورید زمانی را که فرزندان سرهنگ برای جلوگیری از آبرویزی، دسته‌جمعی به دیدن‌اش می‌روند و می‌خواهند دست از سر خانم پولی بردارد. ملوک دختر سرهنگ برای این‌که پدرش را از رابطه با خانم پولی منصرف کند می‌گوید: «... شما اصلاً به فکر آبروی ما نیستین. فکر آبروی فرهاد که وکیل پایه یک دادگستریه و سرشناسه نیستین.» در ادامه‌ی همین گفت‌وگو‌ها سرهنگ عصبانی می‌شود و می‌گوید: «... مرتیکه‌ی قلچماق و احمق، فکر می‌کنه چون کارخونه‌ی لاستیک‌سازی داره، می‌تونه به من امر و نهی کنه...» (این دیالوگ درباره‌ی داماد دیگر سرهنگ است.) آنچه مسلم است، در دیالوگ‌هایی از این دست که در داستان کم هم نیستند، تنها چیزی که مهم است شناساندن شخصیت به خواننده است. ولو از دم‌دستی‌ترین و ساده‌انگارانه‌ترین روش ممکن باشد.
 

عکس: مریم خدایگان، نویسنده مقاله

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

  • کاربر مهمان

    <p>احتمالن منتقد محترم هم می داند که نوشته اش برای تحریک خوانند ه گانی است تا داستانی را بخوانند که فوق العاده زیبا و جسورانه و در میان این همه قصه که تولید می شود تقریبن یگانه است.<br /> شهرام رحیمیان به خوبی توانسته از تلفیق گابریل گارسیا مارکز و عزیز نسین چیزی بیافریند که با قصه پردازی بسیاری از داستان پردازان معاصر ما ایرانیان متفاوت باشد.<br /> روانشناسی تودۀ مردم در اجتماعی که چون کشتی بی لنگر میان سنت و دنیای جدید کژ می شود و مژ در این داستان به خوبی نظم می یابد و نشان داده می شود و تا فینالش که جالب نیست راه می پیماید را می توان نمرۀ ممتازی داد.<br /> باید از منتقد گرامی تشکر کرد که با نظرش که به هر حال کمی پرت است بار دیگر سبب ساز شد تا این قصۀ شسته رفته بار دیگر با نگاهی دیگر خوانده شود.<br /> متاسفانه پایان بندی این قصه از بی حوصلگی نویسنده ایی حکایت می کند که قصه های دیگر بزرگان ادبیات معاصر چون گابریل گارسیا مارکز و عزیز نسین را تا آخر نمی خوانند تا ضربۀ واقعی را موجز وموثر برای اختتامیه وارد آورند.<br /> مهدی رودسری</p>