۲۰۱۶: در آمیختن ورزش با جنگ، دوپینگ و فساد

سال ۲۰۱۶ پر بود از اتفاق‌های ریز و درشت هیجانی در زمین‌ها و سالن‌های ورزشی؛ از برگزاری رقابت‌های المپیک و پارالمپیک گرفته تا برپایی بازی‌های انتخابی جام‌های جهانی.

در میان این رویدادها اما برخی موارد خاص‌تر و قابل توجه‌تر بودند. مسائلی همچون فساد، تبانی و دوپینگ و در سوی دیگر، رفتارهای انسان دوستانه. برخی از مهم‌ترین این موارد در ورزش سال ۲۰۱۶ را از بیرون گود مرور می‌کنیم.

انتخابات فیفا

۲۶ فوریه ۲۰۱۶ (هفتم اسفند ماه ۱۳۹۳) ماراتون انتخاب رییس فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) به سرانجام رسید.

پس از رسوایی‌های مالی سران فیفا که به بازداشت‌های گسترده و استعفا و عزل‌های زنجیره‌ای در این فدراسیون جهانی انجامید، سرانجام جیانی اینفانتینو، به عنوان رییس فدراسیون جهانی فوتبال کار خود را آغاز کرد.

انتخابات فدراسیون جهانی فوتبال را می‌توان یکی از مهم‌ترین انتخابات جهان دانست. فیفا با ۲۰۸ کشور عضو، از نظر تعداد اعضا در جایگاهی بالاتر از سازمان ملل با ۱۹۳ عضو قرار گرفته است. این فدراسیون بین‌المللی از سال ۲۰۱۵ که ۱۴ نفر از جمله تعدادی از مقام‌های عالی رتبه آن به اتهام فساد مالی در زوریخ (سوییس) بازداشت شدند، وارد چالشی بزرگ شد.

بی‌بی‌سی ادعا کرد که سپ بلاتر، رییس پیشین فیفا، تحت فشار نخست وزیر وقت بریتانیا، دیوید کامرون و همین‌طور میشل پلاتینی، رییس اتحادیه فوتبال اروپا (یوفا)، کمتر از یک هفته پس از انتخاب شدن دوباره به ریاست فیفا از سمت خود استعفا داد.

رقابت انتخاباتی میان جیانی اینفانتینو، دبیرکل اتحادیه فوتبال، شیخ سلمان، رییس کنفدراسیون فوتبال آسیا، شاهزاده علی بن آل حسین از اردن و ژرومه شامپاینه فرانسوی سرانجام به پیروزی آقای اینفانتینو انجامید: رئیس جدید فیفا آمد، کفاشیان می‌رود؟

یکی از مهمترین ویژگی‌های انتخاباتی این دوره، فعالیت نهادهای حقوق بشری پیش از برگزاری انتخابات بود.

روزهای پایانی سال ۲۰۱۵، نشریه گاردین به نقل از نیکولاس مک گیهان، یکی از فعالان حقوق بشر، مدعی شد که شیخ سلمان در دستگیری و جریمه تعدادی از ورزشکاران حامی دموکراسی نقش داشته است. او همچنین گفت که اگر شیخ سلمان به عنوان رییس فیفا انتخاب شود، فیفا بی‌اخلاق‌ترین سازمان در دنیای ورزش خواهد بود.

از سوی دیگر جیانی اینفانتینو، کاندیدای سوییسی-ایتالیایی این انتخابات، پیش از رأی‌گیری مسأله توجه به حقوق بشر را یکی از اهداف خود خواند.

اینفانتینو همچنین پس از کسب آرای لازم برای ریاست بر فدراسیون جهانی فوتبال گفت: «تلاش می‌کنم دموکراسی واقعی در فوتبال اجرا شود.»

او خواستار جدایی کامل سیاست از فوتبال و استقلال فدراسیون‌هاست.

دوپینگ در سال ۲۰۱۶

رسوایی دوپینگ در سال ۲۰۱۶ به اوج خود رسید. هشتم مارچ سال ۲۰۱۶، دوپینگ ماریا شاراپووا، قهرمان شش دوره گرند اسلم‌های جهانی اعلام شد.

قهرمان روس تنیس زنان جهان در این روز با حضور در کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد که ۱۰ سال به طور دائم از ماده‌ای نیروزا استفاده کرده و تمام مسئولیت آن را می‌پذیرد.

او به دلیل مثبت اعلام شدن تست دوپینگ و البته اعتراف به اشتباه خود از سوی فدراسیون جهانی تنیس به دو سال محرومیت غیرقابل بازگشت محکوم شد.

روسیه اما در سال رفته با چالش بزرگ دوپینگ گروهی ورزشکاران خود روبه‌رو شد.

سایت تلگراف اسپورت خبری در مورد کشف دوپینگ سیستماتیک و هماهنگ شده در روسیه منتشر کرد و پس از اثبات دخالت دولت روسیه در دوپینگ ورزشکاران این کشور، کمیته‌ بین‌المللی المپیک (IOC) قانونی وضع کرد که به فدراسیون‌های جهانی اجازه می‌داد ورزشکاران روس را به صورت مادام‌العمر از حضور در رقابت‌های المپیک و بین‌المللی محروم کنند.

در نهایت اما روسیه با ۲۷۱ ورزشکار (به جای ۸۰۰ ورزشکار احتمالی) وارد رقابت‌های المپیک تابستانی ریو (برزیل) شد.

در جریان رقابت‌های المپیک و پارالمپیک تابستانی هم وادا، سازمان جهانی مبارزه با دوپینگ، موفق به شناسایی و معرفی ورزشکارانی شد که از مواد نیروزا استفاده کرده بودند.

وانجیکو کنیایی در مسابقات وزنه‌برداری پارالمپیک، چنگ نادورج اوسوخ بایار، وزنه‌بردار مغولستانی در المپیک، سرگی تارنوسچی، برنده مدال برنز کانوی هزار متر مردان المپیک از اوکراین، عزت آرتیکوف، برنده مدال برنز وزنه‌برداری المپیک ریو از قرقیزستان، کلبر دا سیلوا راموس، دوچرخه‌سوار برزیلی، آدریان ژلینسکی، وزنه‌بردار لهستانی، چن شینهی، شناگر چینی و گابریل سینکراییان، وزنه‌بردار رومانیایی، بنا به اعلام کمیته جهانی المپیک از مواد نیروزا استفاده کرده بودند.

نوامبر سال ۲۰۱۶ هم قسمت دوم گزارش سازمان جهانی مبارزه با دوپینگ منتشر شد که بر اساس آن بیش از هزار ورزشکار کشور روسیه متهم به استفاده از مواد نیروزا شدند.

روز ۲۴ نوامبر، ولادیمیر پوتین، رییس جمهوری روسیه، قانون مقابله با دوپینگ در این کشور را امضا کرد. بر اساس این قانون افرادی که در دوپینگ ورزشکاران دست داشته باشند باید چهار هزار و ۷۰۰ دلار یا ۱۶.۶ درصد حقوق خود را جریمه بدهند. همچنین هر کسی مجرم شناخته شود، باید به مدت سه سال از فعالیت حرفه‌ای تعلیق شود.

بر اساس این قانون، قاضی می‌تواند فرد خاطی را به مدت یک سال به حبس محکوم کند. اگر ورزشکاری که درگیر دوپینگ شده است زیر ۱۸ سال داشته باشد، جریمه تا هفت هزار و ۴۰۰ دلار خواهد بود.

پزشکانی که برای وزشکاران مواد نیروزای غیرقانونی تجویز کنند ممکن است تا چهار هزار دلار جریمه و برای آن‌ها حکم تا چهار سال زندان صادر شود.

در سال ۲۰۱۶ کمیته بین‌المللی المپیک رسوایی دوپینگ را فاجعه‌ای خواند که از مرزهای ورزش فراتر رفته است

پول‌شویی

آوریل سال ۲۰۱۶ با خبر احتمال پول‌شویی ستاره فوتبال جهان آغاز شد.

لیونل مسی، بازیکن آرژانتینی بارسلونا از سوی دادگاهی در کشور پاناما برای توضیح در مورد چهار میلیون یورو پول‌شویی در سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ فراخوانده شد.

پیش از این پرونده اتهام مالیاتی مسی و پدرش در یک شرکت بین‌المللی بازرگانی بسته شده بود اما دادستانی کشور پاناما بر این باور است که رقم چهار میلیون یورو در این میان با اسناد جعلی پنهان شده و هیچ سندی مبنی بر پرداخت مالیات برای آن وجود ندارد.

دسامبر همین سال پدر لیونل مسی متهم شد که به هنگام برگزاری دیدار خیریه و همچنین برگزاری کنسرت برای مؤسسه‌ای که پسرش آن را بنیان نهاده، بلیت‌ها را به یک شبکه قاچاق مواد مخدر فروخته و ۱۰ تا ۲۰ درصد کمیسیون دریافت کرده است.

سال ۲۰۱۶ اما با اخطار به کشورهایی که مایل به سرمایه‌گذاری ورزشی در ایران هستند نیز همراه بود. کارگروه اقدام مالی و پول‌شویی (FATF) در گزارش روز ششم سپتامبر خود مدعی شد که در ایران تمامی عواملی که می‌تواند زمینه‌ساز گسترش پول‌شویی باشد وجود دارد. در این گزارش به احتمال وجود بستر پول‌شویی در ورزش هم اشاره شده است.

در ماه اکتبر، دو هفته‌نامه فوربس اقدام به انتشار با‌ارزش‌ترین تیم‌های حاضر در NBA (لیگ حرفه‌ای بسکتبال آمریکا) کرد و نوشت: «تیم نیویورک نیکس با بیش از یک میلیارد دلار ارزش مالی از ثروتمندترین باشگاه‌های آمریکا محسوب می‌شود.»

در این گزارش ادعا شده است که مدیران این باشگاه متهم به پول‌شویی شده‌اند و برای آن‌چه احترام به اذهان عمومی تلقی می‌شود، دادگاهی نیز تشکیل شده است.

نمونه ای که فوربس برای اثبات ادعای پول‌شویی در باشگاه‌های بسکتبال آمریکا قید کرد، ترمیم و ساخت ورزشگاه «مدیسون اسکوار گاردن» بود. ورزشگاهی که تنها بازسازی آن ۹۸۰ میلیون دلار هزینه داشته و تمامی این مبلغ بر اساس ادعای این نشریه به بانک‌های آلمان و فرانسه واریز شده است. درآمد این ورزشگاه اما کمتر از ۲۴۳ میلیون دلار بوده است.

همچنین نیویورک تایمز در گزارشی دیگر درباره پول‌شویی به باشگاه بوستون سلتیک اشاره کرده است.

در این گزارش از مدیران بوستون سوال شده است که سود حاصل از فروش لباس، محصولات ورزشی و حمایت مالی به کدام حساب بانکی واریز می‌شود که این باشگاه در پایان سال مالی خود تنها معادل ۸۵۰ هزار دلار مالیات پرداخت کرده است؟ ن

یویورک تایمز مدعی شده مدیران این باشگاه از پاسخ به این سوال خودداری کرده‌اند.

در روزهای پایانی ماه دسامبر نیز روزنامه‌های اسپانیا خبر از پول‌شویی ژوزه مورینیو، سرمربی تیم فوتبال منچستر یونایتد دادند. بر این اساس، شرکتی که کار پول‌شویی را برای سرمربی پرتغالی انجام داده، در سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۳، چند میلیون یورو از ثروت این مربی پرتغالی را در جزایری پنهان کرده است تا مانع از کسر مالیات از ثروت او شود.

روزنامه های اسپانیا این شرکت را صوری و فاقد هیچ کارمندی دانسته و ادعا کرده‌اند که بخش دیگری از اموال آقای مورینیو به نام همسرش در کشور نیوزلند پنهان شده است.

یکی دیگر از متهمان به پول‌شویی در ورزش در سال ۲۰۱۶ گئورگی حاجی، ستاره سابق فوتبال رومانی‌ست. این فوتبالیست رومانیایی، مبلغ یک میلیون یورو از انتقال کریستین مانیا، پدیده ۱۹ ساله فوتبال این کشور را از حساب او برداشت کرده تا نام خود را در فهرست متهمان به پول‌شویی در این سال به ثبت برساند.

رسوایی در جزیره

ورزش انگلستان، سالی پر داستان را سپری کرد. حذف زودهنگام «سه شیر» (لقب تیم ملی فوتبال انگلستان) از رقابت‌های جام ملت‌های اروپا با جابه‌جایی‌هایی در کادر فنی این تیم همراه شد اما سام آلاردایس، سرمربی جدید تیم ملی انگلستان، فقط ۶۷ روی نیمکت تیم ملی کشورش دوام آورد.

گزارش دیلی تلگراف در مورد آن چه دلالی سرمربی تیم ملی انگلستان لقب گرفت، باعث شد اتحادیه فوتبال این کشور در جلسه‌ای فوق‌العاده، حکم به برکناری آلاردایس بدهد.

دیلی تلگراف توانست اسنادی ارائه کند که نشان می‌داد آلاردایس با خبرنگاران این رسانه که خود را دلالان فوتبال آسیای شرقی معرفی کرده‌اند وارد معامله شده و در ازای معرفی بازیکن برای باشگاه‌های شرق آسیا، از آن‌ها مطالباتی داشته است.

پس از برکناری آلاردایس، نوبت به رسوایی اخلاقی در فوتبال پایه انگلستان رسید. براساس فاش‌گویی‌های اندی وودوارد، بازیکن سابق فوتبال انگلستان، مشخص شد که بری بنل، مربی قدیمی فوتبال پایه این کشور، مرتکب تعرض و تجاوز جنسی به بازیکنان نوجوان فوتبال شده.

بری بنل ۶۲ ساله بازداشت شد.

سازمان خیریه انجمن ملی پیشگیری از بدرفتاری با کودکان با همکاری اتحادیه فوتبال انگلستان، خطوط تلفن آزاد و شبانه‌روزی را برای اعلام موارد تجاوز به کودکان و نوجوانان معرفی کرد.

در کمتر از یک هفته ۸۶۰ مورد از تعرض مربیان و مدیران فوتبال پایه به بازیکنان کودک و نوجوان بریتانیایی به ثبت رسید.

در جدیدترین گزارشی که پلیس اعلام کرده است، نام ۵۵ باشگاه لیگ برتری از بالاترین سطح تا لیگ مناطق در این پرونده به چشم می‌خورد.

کشته‌شدگان ورزش

دو سانحه پیاپی هوایی و دریایی، سال ۲۰۱۶ را برای ورزش جهان تلخ کرد. سقوط هواپیمایی که اعضای تیم فوتبال چاپه‌کوئنسه برزیل با آن قصد سفر به کلمبیا داشتند، جان ۷۶ نفر از جمله ۱۹ بازیکن این تیم را گرفت.

تیم برزیلی برای حضور در بازی رفت از فینال جام سود آمریکانا عازم شهر مدلین شد که هواپیمایش در نزدیکی این شهر سقوط کرد.

همچنین قایق یک تیم فوتبال از کشور اوگاندا در دریاچه آلبرت این کشور غرق شد و تعدادی از سرنشین‌های فوتبالیست این تیم جان خود را از دست دادند. مسافران قایق ۴۵ نفر بودند که ۳۰ نفر ناپدید شدند و تنها ۱۵ نفر نجات یافتند.

انسان‌دوستان ورزش

سال ۲۰۱۶ در ورزش با معرفی چهره‌هایی انسان‌دوست هم همراه بود. لیونل مسی و کریستیانو رونالدو، دو چهره سرشناس فوتبال جهان در این سال به کودکان جنگ زده و فقیر خاورمیانه نگاهی ویژه داشتند.

پس از انتشار تصویر کودکی افغانستانی که با پلاستیک آبی و سفید رنگ برای خود پیراهنی به شکل لباس تیم ملی آرژانتین با نام لیونل مسی درست کرده بود، کاپیتان تیم ملی آرژانتین به دیدار او رفت.

در همین زمینه

لیونل مسی در دوحه قطر و پیش از دیدار تیم بارسلونا مقابل الاهلی عربستان، با دعوت از خانواده مرتضی، کودک افغانستانی، او را ملاقات کرد. تصاویر منتشر شده از مسی و مرتضی که پیش از دیدار بارسلونا و حریف عربستانی با هم وارد زمین می‌شوند در رسانه‌های جهان بازتابی چشمگیر داشت.

همین‌طور کریستیانو رونالدو، ستاره پرتغالی تیم رئال مادرید هم در پیامی ویدئویی که برای کودکان جنگ‌زده سوریه تهیه شده، خطاب به آن‌ها می‌گوید: «سلام! این پیام برای کودکان سوریه است. ما می‌دانیم که شما رنج بسیاری را متحمل شده‌اید. من بازیکن بسیار مشهوری هستم اما قهرمانان واقعی شما هستید. امید خود را از دست ندهید. جهان با شماست و ما به شما اهمیت می‌دهیم. من با شما هستم.»

کریستیانو رونالدو برای کمک به کودکان جنگ‌زده سوریه هم‌اکنون با یک خیریه به نام کودکان را نجات دهیم همکاری می‌کند، هر چند نام او هم در فهرست افراد متهم به پول‌شویی قرار گرفته است.

بیشتر بخوانید: