بازگشت «رستم و سهراب» به مسکو
<p>شهزاده سمرقندی - از ۲۴ تا ۲۷ مارس در شهر مسکو برنامه‌های نوروزی برای مهاجران تاجیک و فارسی‌زبان برگزار شد. یکی از این برنامه‌ها برگزاری روز سینمای تاجیک بود که با رقص و موسیقی همراه بود. هر چند در روز شنبه در تالار سینمای «آزادی» شهر مسکو به مناسبت روز «سینمای تاجیک» فقط فیلم داستانی «رستم و سهراب» به نمایش درآمد، اما با این‌حال «روز سینمای تاجیک» از پربیننده‌ترین مراسم‌ نوروزی امسال بود.</p> <!--break--> <p><a href="http://www.zamahang.com/podcast/2010/20110328_Roze_Cinamayi_tajim_Moscow_Shahzoda.mp3" target="_blank" rel="noopener"><img height="31" width="273" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/musicicon.jpg" alt="" /></a></p> <p><br /> فیلم «رستم و سهراب» را باریس کیمیاگروف، فیلم‌ساز نامی تاجیک در سال ۱۹۷۱ اول به زبان روسی ساخت و بعداً به زبان تاجیکی آن را برگرداند. این فیلم در دوران شوروی از محبوب‌ترین فیلم‌های مردم شوروی بود.</p> <p><br /> دولت خدانظروف، فیلم‌ساز دیگر تاجیک در مراسم گشایش «روز سینمای تاجیک» گفت «اگر گذشته‌گان ما میراث دیگری ‌غیر از شاهنامه برای ما نمی‌گذاشتند، همین خود کافی بود».</p> <p><br /> شهرداری مسکو امسال از برنامه‌ها و جشن‌های نوروزی پشتیبانی کرد. برخی تحلیل‌گران این امر را به دلجویی شهرداری مسکو از کارگران مهاجر تعبیر کردند؛ مهاجران و به‌خصوص کارگران مهاجر تاجیک در سال‌های پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی محبوبیت قبلی خود را از دست داده‌اند و حتی گاهی مورد طنز و مسخره‌های پی در پی رسانه‌های روسیه قرار می‌گیرند. رسانه‌های روسیه دست‌کم هر هفته یکی دو گزارش از شکنجه شدن مهاجران تاجیک منتشر می‌کنند. اصولاً کشته شدن شهروندان تاجیک در سال‌های اخیر از حاد‌ترین موضوعات رسانه‌های روسیه و آسیای میانه بوده است.</p> <p><br /> <img hspace="8" height="168" width="252" vspace="8" align="left" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/shahz04.jpg" alt="" />در گفت‌وگویی که با امید جیحانی، روزنامه‌نگار تاجیک داشتم این موضوع را با او در میان گذاشتم. امید جیحانی از مهاجران تاجیک است و سال‌هاست که در شهر مسکو به سر می‌برد و بارها شاهد برخورد‌های ناسازگار گروه جوانان معروف به «سکین‌هید‌ها»ی روس بوده که شعار «روسیه برای روس‌ها را» از دیرباز بر زبان دارند و در این سال‌ها هرگز دست از آزار کارگران مهاجر برنداشته‌اند.</p> <p><br /> امید جیحانی در عرصه‌ی فرهنگ نیز فعال است و دستی هم در قلم دارد او می‌گوید در مراسم «روز سینمای تاجیک» یکی از نوشته‌هایش با عنوان «آرزونامه» را پس از فیلم «رستم و سهراب» برای تماشاگران خوانده است. موضوع نوشته‌ی امید جیحانی داستان «رستم و سهراب» است که در آن به جنگ داخلی تاجیکستان اشاراتی شده است. این جنگ بین تاجیکان به‌عنوان «جنگ برادرکوشی» معروف است.</p> <p><br /> <strong> در آغاز این گفت‌و‌گو از امید جیحانی پرسیدم، هدف از برگزاری این‌گونه مراسم از سوی شهرداری روسیه چیست و استقبال مردم بومی از آن‌ها چگونه است؟ </strong></p> <p><br /> هدف از برگزاری این برنامه، آشنایی مردم مسکو با فرهنگ تاجیک‏‌هاست. مردم مسکو ما را خوب نمی‌‏شناسند. آن‏‌ها فکر می‌‏کنند ما همه کارگران مهاجر و مردم بیهوده و پوچی هستیم. در حالی‌که ما فرهنگ خودمان را داریم. هدف اصلی این برنامه، نمایش فرهنگ و ادب مردم تاجیکستان به مردم مسکو بود.</p> <p><br /> <strong>از مطبوعات و رسانه‌‏های شهر مسکو، کسی را در آن‏جا مشاهده کردید و آیا بازتابی از این برنامه‏ را در رسانه‏های مسکو دیدید؟ </strong></p> <p><br /> چند تن از روزنامه‏‌نگارهای خودمان که در روزنامه‌‏های محلی مسکو کار می‌‌‏کنند، در این‏‌جا حضور دارند و از این برنامه خبررسانی می‌‏‌کنند. ولی این برنامه، برنامه‏‌ی بسیار کوچکی است. چون برنامه‏‌ی اصلی‏‌مان روز دیگری بود و آن بازتاب خوبی داشت. ما در یکی از ورزشگاه‏‌های بزرگ مسکو، برنامه‏‌ی مفصلی برای نوروز داشتیم و برنامه «روز سینمای تاجیک» را در ادامه‏‌ی جشن‏‌های نوروزی برگزار کردیم. البته این برنامه هم اثر خود را گذاشته است. می‌‏‌دانید که فیلم‏ «رستم و سهراب» را در زمان شوروی ساخته بودند و مردم روس هم آن را پسندیده بودند. خود فیلم به زبان روسی است که آن را به زبان فارسی تاجیکی دوبله کرده بودند. فیلمی که الان پخش شده است، به‌‌ همان زبان اصلی (روسی) است. تاجیک‏‌های مقیم مسکو، البته منظورم جوان‌‏‏تر‌هاست، بیشتر روسی‏‌زبان هستند تا فارسی‌‏‌زبان.</p> <p><br /> <strong>منظورتان نسل دوم مهاجران تاجیک است؟ </strong></p> <p><br /> بله؛ نسل دوم و سوم دیگر کم‏ کم دارند روس می‌‌‏شوند. ما خودمان هم کم‌کم زبان‌‏مان دارد از یادمان می‌‏‌رود، چه برسد به بچه‏‌های‏مان.</p> <p><br /> <img hspace="8" height="190" width="252" vspace="8" align="right" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/shahz03.jpg" alt="" /><strong>البته من مطمئن‏‌ام که زبان مادری از یاد شما نمی‌‌‏رود. چون می‌‌‏دانم در تلاش برای تشویق جوانان به آموختن و بازگشت به فرهنگ اصلی خودشان هستید و به‏ویژه فعالیت‏‌های زیادی در فیس‏‌بوک دارید. اگر ممکن است، کمی هم درباره‏‌ی فیلم «رستم و سهراب» بگویید. به‏نظر شما، الان بعد از گذشت چندین دهه، باید به همین فیلم ساخته‏‌ی فیلم‏‌ساز معروف تاجیک، باریس کیمیاگروف، قناعت کرد، یا وقتش رسیده که به دنبال ساختن فیلم دیگری از رستم و سهراب باشیم؟</strong></p> <p><br /> من فیلم «رستم و سهراب» را از بچگی می‌‏شناسم و بار‌ها آن را چه به زبان فارسی و چه به زبان روسی تماشا کرده‌‏ام و اثر آن در ذهنیت و شخصیت من خیلی فراوان است. در فیس‏بوک آرزونامه‏ای در مورد ساختن تندیسی از رستم و سهراب در میدان شهیدان شهر دوشنبه نوشته‏ بودم. این آرزونامه را در این برنامه برای مردم خواندم که استقبال فراوانی از آن شد. چون هرکسی در این سالن نشسته بود، پدر یا برادری از او در جنگ داخلی تاجیکستان کشته شده بود و این داستان رستم و سهراب برای ما‌‌ همان داستان جنگ داخلی تاجیکستان است.</p> <p><br /> البته این فیلم که ۴۰ سال پیش ساخته شده است، از نظر فیلم‏سازی کهنه شده، اما کارگردان معروف تاجیک، دورت خدانظر که از برگزارکنندگان این برنامه بود، می‌‏گوید: الان در جمهوری‌‏های پیشین شوروی، از جمله تاجیکستان و حتی روسیه نمی‌‏توانند فیلمی به این بزرگی بسازند. این فیلم از نظر هنری و سرمایه‏گذاری فیلم بسیار گرانی بوده است، ولی الان ما دیگر توان ساختن چنین فیلمی را نداریم.</p> <p><br /> کاش کسی پیدا می‌‏شد و این داستان‌‏های شاهنامه‏ی فردوسی را دوباره فیلم‏سازی می‌‏کرد. چون جای آن‏‌ها واقعاً خالی است. همان‏‌طور که می‌‌‏دانید یکی از فیلم‏های تازه‏ی ایرانی به نام «یوسف پیامبر» در تاجیکستان بسیار پربیننده بود. پس اگر کسی کمر همت ببندد و چنین فیلم‏هایی بسازد، هم بیننده پیدا خواهد کرد و هم خریدار. ولی فعلاً تاجیکستان چنین امکاناتی ندارد (ایران و افغانستان را نمی‌‏دانم)، گرچه کارگردان‏‌ها بسیارند.</p> <p><br /> <strong>امید جان، اگر موافق هستی، تکه‏‌ای از آرزونامه‌‏ی خود را برای‏مان بخوان. </strong></p> <p><br /> این آرزوی من بود و هست، اما نمی‌‌‏دانم به دیگران خوش می‌‏آید یا نه. من داستان رستم و سهراب را از سه سالگی می‌‏دانم. پدربزرگ‏ام برای‏ام می‌‏خواند و همیشه این داستان در ذهن‏ام بود. بعد از جنگ داخلی تاجیکستان خیلی دلم می‌‏خواست که برای یادبود شهدای این جنگ، در تاجیکستان کارهایی برگزار شود.</p> <p><br /> <img hspace="8" height="190" width="252" vspace="8" align="left" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/shahz02.jpg" alt="" />همان‌‏طور که می‌‏دانید، ما یک بهمن ماه خونین در سال ۱۹۹۰ در تاجیکستان داشتیم و دو سال بعد، یعنی از پنجم ماه مه ۱۹۹۲ در تاجیکستان جنگ شروع شد که در ۲۷ ژوئن ۱۹۹۷ با امضای یک توافق‏نامه میان تاجیکان صلح شد و انشاالله این صلح همیشه برقرار باشد، ولی برای یادبود شهدای این جنگ هیچ کاری انجام نشده است. ما یک میدان شهیدان در شهر دوشنبه داشتیم که اسم آن را هم عوض کرده‏اند. البته ما هنوز هم بین خودمان به آن میدان، میدان شهیدان می‌‏گوییم و اسم شهر دوشنبه را هم عوض کرده‏ایم و به آن «ابرکن» می‌‏گوییم؛ با این آرزو که شاید روزی شهر بزرگی بشود. به همین دلیل در آرزونامه‏ای که نوشتم از میدان شهیدان و ابرکن اسم می‌‏برم.</p> <p><br /> این آرزونامه این‏گونه شروع می‌‏شود:</p> <p><br /> «سال‏هاست آرزوم دارم که در میدان شهیدان در ابرکن، تندیسی بگذاریم از سنگ خارا. تندیسی که نماد جنگ رستم و سهراب باشد. تندیسی از جنگ پدر و پسر که نمادی است از جنگ تاجیک با تاجیک. تندیسی که سهراب را کشته به دست پدر و رستم را کشته از مرگ پسر نشان دهد. تندیسی پر از درد و خون و پر آب چشم که هر دل نازکی را یارا دهد. تندیسی آینه‏وار که هرکه در آن بنگرد، خود را در آن بیند. کشته به دست خود را در آن یابد و خود را نیز کشته به دست دیگری دریابد. تندیسی که نماد پشیمانی و توبه‏ی جنگیدگان و پند و اندرزی برای آیندگان باشد، برای زندگی در کشوری آزاد و آرام و آباد. آرزو دارم که این تندیس یادگاری بشود برای ۱۵۰هزار شهید که بیشترشان بی‏نام و نشان و گور و کفن‏اند. خداوند بیامرزد آن‏‌ها را و ببخشد ما را!»</p> <p><br /> در اصل این پیشنهادی است که در تاجیکستان یکی دو سال دیگر، برای یادبود این شهیدان چنین تندیسی را بگذاریم، با چهره‏ی بازیگران همین فیلم رستم و سهراب که از محبوب‏‌ترین چهر‏ه‏های هنر و سینمای تاجیکستان هستند.</p> <p><br /> اگر این کار را بکنیم، هم به یاد شهدای جنگ‏مان کاری کرده‏ایم و هم به یاد این هنرپیشه‏‌ها و خود داستان رستم و سهراب و هم برای زیبایی شهر دوشنبه، حرکتی انجام داده‏ایم. حال این آرزو است و پیشنهاد. نمی‌‏دانم شهرداری شهر دوشنبه به این پیشنهاد چگونه نگاه می‌‏کند، ولی ما که پدری و پسری کشته‏ایم در این جنگ، چنین آرزویی داریم.</p> <p> </p> <p><strong>در همین زمینه:</strong><br /> <a href="http://www.str-org.com/events/1301121722" target="_blank" rel="noopener">:: مجموعه‌ای از عکس‌های مراسم نوروزی تاجیکان در مسکو::</a></p> <p> </p> <p><strong>فیلم «رستم و سهراب» ساخته‌ی باریس کیمیاگروف در یوتیوب:</strong></p>
شهزاده سمرقندی - از ۲۴ تا ۲۷ مارس در شهر مسکو برنامه‌های نوروزی برای مهاجران تاجیک و فارسی‌زبان برگزار شد. یکی از این برنامه‌ها برگزاری روز سینمای تاجیک بود که با رقص و موسیقی همراه بود. هر چند در روز شنبه در تالار سینمای «آزادی» شهر مسکو به مناسبت روز «سینمای تاجیک» فقط فیلم داستانی «رستم و سهراب» به نمایش درآمد، اما با این‌حال «روز سینمای تاجیک» از پربیننده‌ترین مراسم نوروزی امسال بود.
فیلم «رستم و سهراب» را باریس کیمیاگروف، فیلم‌ساز نامی تاجیک در سال ۱۹۷۱ اول به زبان روسی ساخت و بعداً به زبان تاجیکی آن را برگرداند. این فیلم در دوران شوروی از محبوب‌ترین فیلم‌های مردم شوروی بود.
دولت خدانظروف، فیلم‌ساز دیگر تاجیک در مراسم گشایش «روز سینمای تاجیک» گفت «اگر گذشته‌گان ما میراث دیگری غیر از شاهنامه برای ما نمی‌گذاشتند، همین خود کافی بود».
شهرداری مسکو امسال از برنامه‌ها و جشن‌های نوروزی پشتیبانی کرد. برخی تحلیل‌گران این امر را به دلجویی شهرداری مسکو از کارگران مهاجر تعبیر کردند؛ مهاجران و به‌خصوص کارگران مهاجر تاجیک در سال‌های پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی محبوبیت قبلی خود را از دست داده‌اند و حتی گاهی مورد طنز و مسخره‌های پی در پی رسانه‌های روسیه قرار می‌گیرند. رسانه‌های روسیه دست‌کم هر هفته یکی دو گزارش از شکنجه شدن مهاجران تاجیک منتشر می‌کنند. اصولاً کشته شدن شهروندان تاجیک در سال‌های اخیر از حاد‌ترین موضوعات رسانه‌های روسیه و آسیای میانه بوده است.
در گفت‌وگویی که با امید جیحانی، روزنامه‌نگار تاجیک داشتم این موضوع را با او در میان گذاشتم. امید جیحانی از مهاجران تاجیک است و سال‌هاست که در شهر مسکو به سر می‌برد و بارها شاهد برخورد‌های ناسازگار گروه جوانان معروف به «سکین‌هید‌ها»ی روس بوده که شعار «روسیه برای روس‌ها را» از دیرباز بر زبان دارند و در این سال‌ها هرگز دست از آزار کارگران مهاجر برنداشته‌اند.
امید جیحانی در عرصه‌ی فرهنگ نیز فعال است و دستی هم در قلم دارد او می‌گوید در مراسم «روز سینمای تاجیک» یکی از نوشته‌هایش با عنوان «آرزونامه» را پس از فیلم «رستم و سهراب» برای تماشاگران خوانده است. موضوع نوشته‌ی امید جیحانی داستان «رستم و سهراب» است که در آن به جنگ داخلی تاجیکستان اشاراتی شده است. این جنگ بین تاجیکان به‌عنوان «جنگ برادرکوشی» معروف است.
در آغاز این گفت‌و‌گو از امید جیحانی پرسیدم، هدف از برگزاری این‌گونه مراسم از سوی شهرداری روسیه چیست و استقبال مردم بومی از آن‌ها چگونه است؟
هدف از برگزاری این برنامه، آشنایی مردم مسکو با فرهنگ تاجیکهاست. مردم مسکو ما را خوب نمیشناسند. آن‌ها فکر می‌کنند ما همه کارگران مهاجر و مردم بیهوده و پوچی هستیم. در حالی‌که ما فرهنگ خودمان را داریم. هدف اصلی این برنامه، نمایش فرهنگ و ادب مردم تاجیکستان به مردم مسکو بود.
از مطبوعات و رسانه‌های شهر مسکو، کسی را در آنجا مشاهده کردید و آیا بازتابی از این برنامه را در رسانه‌های مسکو دیدید؟
چند تن از روزنامهنگارهای خودمان که در روزنامههای محلی مسکو کار می‌کنند، در اینجا حضور دارند و از این برنامه خبررسانی می‌کنند. ولی این برنامه، برنامهی بسیار کوچکی است. چون برنامهی اصلیمان روز دیگری بود و آن بازتاب خوبی داشت. ما در یکی از ورزشگاههای بزرگ مسکو، برنامهی مفصلی برای نوروز داشتیم و برنامه «روز سینمای تاجیک» را در ادامهی جشن‌های نوروزی برگزار کردیم. البته این برنامه هم اثر خود را گذاشته است. میدانید که فیلم «رستم و سهراب» را در زمان شوروی ساخته بودند و مردم روس هم آن را پسندیده بودند. خود فیلم به زبان روسی است که آن را به زبان فارسی تاجیکی دوبله کرده بودند. فیلمی که الان پخش شده است، به همان زبان اصلی (روسی) است. تاجیکهای مقیم مسکو، البته منظورم جوانترهاست، بیشتر روسیزبان هستند تا فارسی‌زبان.
منظورتان نسل دوم مهاجران تاجیک است؟
بله؛ نسل دوم و سوم دیگر کم کم دارند روس میشوند. ما خودمان هم کم‌کم زبانمان دارد از یادمان میرود، چه برسد به بچههایمان.
البته من مطمئنام که زبان مادری از یاد شما نمیرود. چون میدانم در تلاش برای تشویق جوانان به آموختن و بازگشت به فرهنگ اصلی خودشان هستید و بهویژه فعالیتهای زیادی در فیسبوک دارید. اگر ممکن است، کمی هم دربارهی فیلم «رستم و سهراب» بگویید. بهنظر شما، الان بعد از گذشت چندین دهه، باید به همین فیلم ساخته‌ی فیلم‌ساز معروف تاجیک، باریس کیمیاگروف، قناعت کرد، یا وقتش رسیده که به دنبال ساختن فیلم دیگری از رستم و سهراب باشیم؟
من فیلم «رستم و سهراب» را از بچگی میشناسم و بارها آن را چه به زبان فارسی و چه به زبان روسی تماشا کردهام و اثر آن در ذهنیت و شخصیت من خیلی فراوان است. در فیسبوک آرزونامهای در مورد ساختن تندیسی از رستم و سهراب در میدان شهیدان شهر دوشنبه نوشته بودم. این آرزونامه را در این برنامه برای مردم خواندم که استقبال فراوانی از آن شد. چون هرکسی در این سالن نشسته بود، پدر یا برادری از او در جنگ داخلی تاجیکستان کشته شده بود و این داستان رستم و سهراب برای ما همان داستان جنگ داخلی تاجیکستان است.
البته این فیلم که ۴۰ سال پیش ساخته شده است، از نظر فیلمسازی کهنه شده، اما کارگردان معروف تاجیک، دورت خدانظر که از برگزارکنندگان این برنامه بود، می‌گوید: الان در جمهوریهای پیشین شوروی، از جمله تاجیکستان و حتی روسیه نمیتوانند فیلمی به این بزرگی بسازند. این فیلم از نظر هنری و سرمایهگذاری فیلم بسیار گرانی بوده است، ولی الان ما دیگر توان ساختن چنین فیلمی را نداریم.
کاش کسی پیدا میشد و این داستانهای شاهنامهی فردوسی را دوباره فیلمسازی میکرد. چون جای آن‌ها واقعاً خالی است. همانطور که میدانید یکی از فیلم‌های تازهی ایرانی به نام «یوسف پیامبر» در تاجیکستان بسیار پربیننده بود. پس اگر کسی کمر همت ببندد و چنین فیلمهایی بسازد، هم بیننده پیدا خواهد کرد و هم خریدار. ولی فعلاً تاجیکستان چنین امکاناتی ندارد (ایران و افغانستان را نمیدانم)، گرچه کارگردانها بسیارند.
امید جان، اگر موافق هستی، تکهای از آرزونامهی خود را برایمان بخوان.
این آرزوی من بود و هست، اما نمیدانم به دیگران خوش میآید یا نه. من داستان رستم و سهراب را از سه سالگی میدانم. پدربزرگام برایام میخواند و همیشه این داستان در ذهنام بود. بعد از جنگ داخلی تاجیکستان خیلی دلم میخواست که برای یادبود شهدای این جنگ، در تاجیکستان کارهایی برگزار شود.
همانطور که میدانید، ما یک بهمن ماه خونین در سال ۱۹۹۰ در تاجیکستان داشتیم و دو سال بعد، یعنی از پنجم ماه مه ۱۹۹۲ در تاجیکستان جنگ شروع شد که در ۲۷ ژوئن ۱۹۹۷ با امضای یک توافقنامه میان تاجیکان صلح شد و انشاالله این صلح همیشه برقرار باشد، ولی برای یادبود شهدای این جنگ هیچ کاری انجام نشده است. ما یک میدان شهیدان در شهر دوشنبه داشتیم که اسم آن را هم عوض کردهاند. البته ما هنوز هم بین خودمان به آن میدان، میدان شهیدان میگوییم و اسم شهر دوشنبه را هم عوض کردهایم و به آن «ابرکن» میگوییم؛ با این آرزو که شاید روزی شهر بزرگی بشود. به همین دلیل در آرزونامهای که نوشتم از میدان شهیدان و ابرکن اسم میبرم.
این آرزونامه این‌گونه شروع میشود:
«سال‌هاست آرزوم دارم که در میدان شهیدان در ابرکن، تندیسی بگذاریم از سنگ خارا. تندیسی که نماد جنگ رستم و سهراب باشد. تندیسی از جنگ پدر و پسر که نمادی است از جنگ تاجیک با تاجیک. تندیسی که سهراب را کشته به دست پدر و رستم را کشته از مرگ پسر نشان دهد. تندیسی پر از درد و خون و پر آب چشم که هر دل نازکی را یارا دهد. تندیسی آینهوار که هرکه در آن بنگرد، خود را در آن بیند. کشته به دست خود را در آن یابد و خود را نیز کشته به دست دیگری دریابد. تندیسی که نماد پشیمانی و توبهی جنگیدگان و پند و اندرزی برای آیندگان باشد، برای زندگی در کشوری آزاد و آرام و آباد. آرزو دارم که این تندیس یادگاری بشود برای ۱۵۰هزار شهید که بیشترشان بینام و نشان و گور و کفناند. خداوند بیامرزد آن‌ها را و ببخشد ما را!»
در اصل این پیشنهادی است که در تاجیکستان یکی دو سال دیگر، برای یادبود این شهیدان چنین تندیسی را بگذاریم، با چهرهی بازیگران همین فیلم رستم و سهراب که از محبوب‌ترین چهرههای هنر و سینمای تاجیکستان هستند.
اگر این کار را بکنیم، هم به یاد شهدای جنگمان کاری کردهایم و هم به یاد این هنرپیشهها و خود داستان رستم و سهراب و هم برای زیبایی شهر دوشنبه، حرکتی انجام دادهایم. حال این آرزو است و پیشنهاد. نمیدانم شهرداری شهر دوشنبه به این پیشنهاد چگونه نگاه میکند، ولی ما که پدری و پسری کشتهایم در این جنگ، چنین آرزویی داریم.
در همین زمینه:
:: مجموعه‌ای از عکس‌های مراسم نوروزی تاجیکان در مسکو::
فیلم «رستم و سهراب» ساخته‌ی باریس کیمیاگروف در یوتیوب:
نظرها
حسین
<p>خسته نباشید خانم شهزاده. با ارزوی سربلندی برای همه فارسی زبانان و نزدیکی روزافزون ایشان . </p>