از شهر خدا تا شهر انسان
<p>مجتبا صولت‌پور - نمایشگاه کتاب تهران امسال از ۱۴ تا ۲۸ اردیبهشت ماه برگزار می‌شود. این نمایشگاه که به‌رغم همه‌ی مشکلاتش به یک فروشگاه بزرگ شباهت دارد و به هر جهت فرصتی‌ست برای ناشران ایرانی که کتاب‌هاشان را عرضه کنند، امسال در مجموع با حاشیه‌های کمتری مواجه بود. به‌ مناسبت برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، مجتبا صولت‌پور انتخاب‌هایش از برخی کتاب‌ها را به خوانندگان زمانه معرفی می‌کند:</p> <p> </p> <p><strong>نامه‌ای عاشقانه از تیمارستانِ ایالتی؛ در تماشای یک ذهن </strong><br /> <br /> مجتبا صولت‌پور - به‌نظرم بسیار بعید است که کسی رابطه‌ی خوبی با ادبیات داشته باشد، اما از براتیگان خوش‌اش نیاید. براتیگان، بچه‌ی باز‌یگوش و خلاق نسل «بیت»، که توانست با کتاب «صید قزل‌آلا در آمریکا» به جز مشهور شدن و رهایی از فقر شدید، فرم تازه‌ای هم در داستان‌نویسی پیش روی نویسندگان دنیا بگذارد. کتاب‌های براتیگان، سرشار از نوعی طنز تجربه نشده هستند، که بیشتر به شوخی‌های مدرن و تأثیرگذاری می‌مانند که از زندگی روزمره و پوچی‌های متداول آن نشأت گرفته‌اند.</p> <p><br /> <img hspace="8" height="373" width="250" vspace="8" align="left" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/solnam02.jpg" alt="" />استقبال از این نویسنده در ایران همیشه خوب بوده. تعداد ترجمه‌های منتشر شده از او سال به سال بیشتر می‌شود و میزان استقبال خوانندگان از نوشته‌های او هم همین‌طور. «نامه‌ای عاشقانه...» از تازه‌ترین ترجمه‌های منتشر شده از براتیگان است، که حاصل تلاش مهدی نوید و نشر «چشمه» است. نویسنده‌هایی همچون براتیگان، که همیشه خلاق و ایده‌پرداز‌ند، غالباً باعث گیجی منتقدین و حتی خوانندگان می‌شوند. هنوز هم خیلی‌ها نمی‌دانند که آثار براتیگان را در کدامیک از انواع ادبی بگنجانند.</p> <p> </p> <p>چیزی که او می‌نویسد، آیا رمان است، داستان کوتاه، یا صرفاً یادداشتی طنازانه؟ به‌نظر من، کاری که او می‌کند، عدم رعایت مرز‌ها و خطوط ژانر‌هاست. نوشته‌های او روح عمیقی از داستان و روایت را در خود پرورش می‌دهند، ( حتی شعرهایش،) و ارتباط برقرار کردن با آن‌ها با وجود فرم نامتعارف‌شان نباید چندان سخت باشد. در این کتاب هم می‌توان شاهد خلاقیت‌ها و طنازی‌های براتیگان بود. «نامه‌ای عاشقانه...» مجموعه داستانی‌ست با قیمت۰ ۲۰۰ تومان، در ۷۸ صفحه.</p> <p> </p> <p><strong>آخرین محل تولدم؛ خیره شدن به خود </strong><br /> <br /> نشر جوان «نوح نبی» فعالیت‌های خود را در شاخه‌های مختلف ادبیات گسترش داده و تلاش می‌کند که با چاپ کتاب‌هایی مقبول‌تر، مخاطبان بیشتری را به سوی خود جلب کند. از جمله در دنیای شعر، شاهد انتشار مجموعه‌های قابل اعتنایی از این ناشر هستیم. «آخرین محل تولدم»، سروده‌ی غزاله زرین‌زاده از تازه‌های «نوح نبی» است. این کتاب که دومین اثر منتشر شده‌ی زرین‌زاده محسوب می‌شود، سی و سه شعر را در بر می‌گیرد.</p> <p><br /> کتاب سرشار از لحنی خوش‌خوان، طرح‌هایی ساده و زبانی اغلب روایی‌ست. شعر‌های کتاب دنیا‌هایی ساده و تک‌ساختی را به خواننده نشان می‌دهند که از دریچه‌ی نگاه موشکاف شاعر به دنیا بازگو می‌شوند. پیشرفت زرین‌زاده در شعر‌های اخیرش، قابل تأمل است. نوعی از ساده‌گویی و ساده‌نویسی که در سال‌های اخیر به دلیل استقبال مخاطبان شعر، مورد توجه شاعران قرار گرفته است، در این کتاب هم موج می‌زند. شاعر نه این‌که همه چیز را بگوید – گرچه در معدودی از شعرهای کتاب به این ورطه می‌افتد- اما چیزی هم برای پنهان کردن از خواننده ندارد. چنین تلاشی موجب کمتر شدن فاصله‌ی خواننده با متن می‌شود و می‌تواند کتاب را مورد توجه خوانندگانش قرار دهد. «آخرین محل تولدم» در حجم اندک ۶۰ صفحه و با قیمت ۱۵۰۰ تومان منتشر شده است.</p> <p> </p> <p><strong>یادداشت‌ها؛ مجموعه‌ای از نبوغ </strong><br /> <br /> <img hspace="8" height="422" width="250" vspace="8" align="right" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/solnam04.jpg" alt="" />آلبر کامو با عمر نه‌چندان بلندش دنیای ادبیات را تحت تأثیری همیشگی قرار داد. او با نگاهی دقیق به رنج‌های انسان، آشکار‌کننده‌ی همه‌ی درونیات پیچیده‌ی بشر است. کامو دومین نویسنده‌ی جوانی‌ست که برنده‌ی نوبل ادبیات شده و از این نظر نخستین نویسنده‌ی آفریقایی‌تبار هم به‌شمار می‌آید. در ایران تب کامو‌خوانی از سال‌ها پیش و با کتاب درخشان «بیگانه» وجود داشته، و حالا علاقمندان کامو به یکی دیگر از کتاب‌های این نویسنده دسترسی دارند: «یادداشت‌ها». این مجموعه‌ی چهار جلدی، یادداشت‌های کامو در بیست و چهار سال پایانی زندگی‌اش را در برمی‌گیرد.</p> <p><br /> نفوذ کلام کامو، در تک تک نوشته‌های کتاب حیرت‌انگیز است. «یادداشت‌ها» به اندازه‌ی سایر کتاب‌های نویسنده مهم و تأثیرگذار است. بی‌شک برای درک کامل ذهنیت کامو، باید یادداشت‌های او را خواند. میزان انرژی و دقتی که کامو در اثر سال‌ها کار منظم و بی‌وقفه از خود نشان داده است، در این کتاب پُررنگ می‌شود. مجلد‌های کتاب مجموعاً ۹ دفتر از یادداشت‌های کامو را در برمی‌گیرند. نویسنده در این کتاب، با ایجاز، به تحلیل اندیشه‌های پرنفوذش می‌پردازد و در کنار این‌ها، از مسائل ساده‌ای همچون علاقه‌اش به دریا و شن‌های خیس ساحل هم سخن می‌گوید. توصیه‌ی من به هر کتاب‌خوان، از دست ندادن مجموعه‌ی حیرت‌انگیز «یادداشت‌ها»ست، که بیش از ۹۰۰ صفحه از نوشته‌های یکی از نابغه‌های ادبیات را در برگرفته است. مجلد‌های اول، دوم و چهارم از این مجموعه حاصل ترجمه‌ی بسیار خوب خشایار دیهیمی‌ست و جلد سوم هم حاصل کار شهلا خسروشاهی. این کتاب را نشر «ماهی» در قطع پالتویی و با قیمت ۱۹۵۰۰ تومان منتشر کرده است.</p> <p> </p> <p><strong>تصادف شبانه؛ نویسنده‌ی سرگردان‌ها</strong><br /> <br /> سال گذشته پاتریک مودیانو با دو رمان که توسط نشر «افق» منتشر شدند، به خواننده‌ی فارسی‌زبان معرفی شد. هر دو رمان به مذاق خوانندگان خوش آمد و همین استقبال موجب شد که حالا سایر نشر‌های فعال در حوزه‌ی ادبیات داستانی هم به سراغ این نویسنده بروند؛ از جمله نشر «چشمه» که رمان «تصادف شبانه» از این نویسنده‌ی فرانسوی را راهی بازار کتاب کرده است. مودیانو نویسنده‌ی معتبری‌ست و جایزه‌ی مهم «گنکور» را هم از آن خود کرده است. او به شکل عجیبی قصه‌گویِ خوبی‌ست! ریتم روان ، لحن یکدست و پرداخت‌های مناسب، نوشته‌های مودیانو را به داستان‌هایی خوش‌خوان و تأثیرگذار تبدیل کرده است. «تصادف شبانه» ماجرای زندگی مردی یک لاقباست که یک شب با خودروی زنی غریبه تصادف نه‌چندان سختی می‌کند و همین نقطه‌ی آغاز رمان است.</p> <p><br /> <img hspace="8" height="370" width="250" vspace="8" align="left" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/solnam05.jpg" alt="" />شخصیت داستان می‌گوید، آن تصادف چندان هم ناگهانی نبود. مرد احساس می‌کند دیگر وقتش رسیده اتفاقات تازه‌ای در زندگی‌اش رخ بدهد، و شاید پس از این تصادف، بتواند خیلی چیز‌ها را تغییر بدهد. رمان در واقع کنکاشی‌ست در زندگی گذشته‌ی قهرمان، که با تصادفی ناگهانی به خود می‌آید و به روایت قصه‌اش می‌پردازد. نویسنده، داستان را با فرم غیر خطی روایت می‌کند و مرتباً به شب حادثه و گذشته‌ی شخصیت اصلی سرک می‌کشد. مودیانو عاشق پاریس است، و این شهر با خیابان‌ها و منطقه‌ها و کافه‌هایش حضور پررنگی در داستان‌های او دارد. در این کتاب هم مثل غالب رمان‌های مودیانو، پاریس را می‌بینیم که مردی سرگردان را در دل خود جا داده است. این کتاب حاصل ترجمه‌ی حسین سلیمانی‌نژاد است، که با خرید حق «کپی‌رایت» از سوی نشر «چشمه»، با قیمت ۲۷۰۰ تومان و در ۱۱۷ صفحه منتشر شده است.</p> <p> </p> <p><strong>از شهر خدا تا شهر انسان؛ جست‌و‌جوی واژه‌ها </strong><br /> <br /> در مبحث نقد‌نویسی و برخورد منتقدانه با متن، سال‌هاست که لنگ می‌زنیم! به معنای واقعی، منتقدی که جایگاه نقدِ جدی را بشناسد و بتوان او را به‌طور خاص منتقد خطاب کرد، کم داریم. و البته در این میان اطراف‌مان پُر است از انبوه نویسنده- منتقد‌ها و مترجم- منتقدها که به‌هر حال نمی‌توانند جای خالی منتقد‌های صرف را پُر کنند. محمد دهقانی اما یکی از همان منتقدهای جدی‌ست که سال‌هاست به نقد حرفه‌ای می‌پردازد. کتاب «از شهر خدا...» مجموعه مقالات منتقدانه‌ی اوست، که به بررسی ادبیات کلاسیک و معاصر می‌پردازد.</p> <p><br /> «از شهر خدا...» کتاب خاصی‌ست که احتمالاً مخاطبان خاصی هم خواهد داشت. خواننده‌ی کتاب باید به ادبیات کلاسیک کشورش علاقمند باشد و از اهمیت چنین متن‌هایی آگاه باشد. البته همه‌ی کتاب درباره‌ی ادبیات کلاسیک نیست، و نویسنده در دو فصل آخر کتاب، به بررسی ادبیات معاصر ایران می‌پردازد. اما دو فصل نخستین کتاب، که به اعتقاد من بخش‌های مهم‌تری هستند، در دل خود مقالاتی هم‌چون «زبان قدرت در تاریخ بیهقی»، «اتوپیای غزالی» و «انوری و آلن‌پو» را جای داده‌اند؛ که همه بسیار خواندنی‌اند. نگاه دهقانی جامع و گاهی سنت‌شکن است، و این همان چیزی‌ست که مایه‌ی ترقی اذهان تشنه‌ی نقد می‌شود. بدون شک ادبیات ایران به چنین کتاب‌ها و نقد‌نویسی‌هایی بیشتر از این‌ها احتیاج دارد. این کتاب را نشر «مروارید» با قیمت ۵۳۰۰ تومان، در ۲۸۹ صفحه منتشر کرده است.</p> <p><br /> <strong>ایمیل نویسنده:<br /> </strong>Mja.solatpoor@gmail.com<br /> </p> <p><strong>در همین زمینه:</strong><br /> <a target="_blank" href="//radiozamaneh.com/culture/book-review/2011/04/29/3628" rel="noopener">::هیچ هیچ هیچانه، بخش نخست معرفی کتاب‌های مجتبی صولت‌پور به مناسبت نمایشگاه کتاب تهران::</a></p>
مجتبا صولتپور - نمایشگاه کتاب تهران امسال از ۱۴ تا ۲۸ اردیبهشت ماه برگزار میشود. این نمایشگاه که بهرغم همهی مشکلاتش به یک فروشگاه بزرگ شباهت دارد و به هر جهت فرصتیست برای ناشران ایرانی که کتابهاشان را عرضه کنند، امسال در مجموع با حاشیههای کمتری مواجه بود. به مناسبت برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، مجتبا صولتپور انتخابهایش از برخی کتابها را به خوانندگان زمانه معرفی میکند:
نامهای عاشقانه از تیمارستانِ ایالتی؛ در تماشای یک ذهن
مجتبا صولتپور - بهنظرم بسیار بعید است که کسی رابطهی خوبی با ادبیات داشته باشد، اما از براتیگان خوشاش نیاید. براتیگان، بچهی بازیگوش و خلاق نسل «بیت»، که توانست با کتاب «صید قزلآلا در آمریکا» به جز مشهور شدن و رهایی از فقر شدید، فرم تازهای هم در داستاننویسی پیش روی نویسندگان دنیا بگذارد. کتابهای براتیگان، سرشار از نوعی طنز تجربه نشده هستند، که بیشتر به شوخیهای مدرن و تأثیرگذاری میمانند که از زندگی روزمره و پوچیهای متداول آن نشأت گرفتهاند.
استقبال از این نویسنده در ایران همیشه خوب بوده. تعداد ترجمههای منتشر شده از او سال به سال بیشتر میشود و میزان استقبال خوانندگان از نوشتههای او هم همینطور. «نامهای عاشقانه...» از تازهترین ترجمههای منتشر شده از براتیگان است، که حاصل تلاش مهدی نوید و نشر «چشمه» است. نویسندههایی همچون براتیگان، که همیشه خلاق و ایدهپردازند، غالباً باعث گیجی منتقدین و حتی خوانندگان میشوند. هنوز هم خیلیها نمیدانند که آثار براتیگان را در کدامیک از انواع ادبی بگنجانند.
چیزی که او مینویسد، آیا رمان است، داستان کوتاه، یا صرفاً یادداشتی طنازانه؟ بهنظر من، کاری که او میکند، عدم رعایت مرزها و خطوط ژانرهاست. نوشتههای او روح عمیقی از داستان و روایت را در خود پرورش میدهند، ( حتی شعرهایش،) و ارتباط برقرار کردن با آنها با وجود فرم نامتعارفشان نباید چندان سخت باشد. در این کتاب هم میتوان شاهد خلاقیتها و طنازیهای براتیگان بود. «نامهای عاشقانه...» مجموعه داستانیست با قیمت۰ ۲۰۰ تومان، در ۷۸ صفحه.
آخرین محل تولدم؛ خیره شدن به خود
نشر جوان «نوح نبی» فعالیتهای خود را در شاخههای مختلف ادبیات گسترش داده و تلاش میکند که با چاپ کتابهایی مقبولتر، مخاطبان بیشتری را به سوی خود جلب کند. از جمله در دنیای شعر، شاهد انتشار مجموعههای قابل اعتنایی از این ناشر هستیم. «آخرین محل تولدم»، سرودهی غزاله زرینزاده از تازههای «نوح نبی» است. این کتاب که دومین اثر منتشر شدهی زرینزاده محسوب میشود، سی و سه شعر را در بر میگیرد.
کتاب سرشار از لحنی خوشخوان، طرحهایی ساده و زبانی اغلب رواییست. شعرهای کتاب دنیاهایی ساده و تکساختی را به خواننده نشان میدهند که از دریچهی نگاه موشکاف شاعر به دنیا بازگو میشوند. پیشرفت زرینزاده در شعرهای اخیرش، قابل تأمل است. نوعی از سادهگویی و سادهنویسی که در سالهای اخیر به دلیل استقبال مخاطبان شعر، مورد توجه شاعران قرار گرفته است، در این کتاب هم موج میزند. شاعر نه اینکه همه چیز را بگوید – گرچه در معدودی از شعرهای کتاب به این ورطه میافتد- اما چیزی هم برای پنهان کردن از خواننده ندارد. چنین تلاشی موجب کمتر شدن فاصلهی خواننده با متن میشود و میتواند کتاب را مورد توجه خوانندگانش قرار دهد. «آخرین محل تولدم» در حجم اندک ۶۰ صفحه و با قیمت ۱۵۰۰ تومان منتشر شده است.
یادداشتها؛ مجموعهای از نبوغ
آلبر کامو با عمر نهچندان بلندش دنیای ادبیات را تحت تأثیری همیشگی قرار داد. او با نگاهی دقیق به رنجهای انسان، آشکارکنندهی همهی درونیات پیچیدهی بشر است. کامو دومین نویسندهی جوانیست که برندهی نوبل ادبیات شده و از این نظر نخستین نویسندهی آفریقاییتبار هم بهشمار میآید. در ایران تب کاموخوانی از سالها پیش و با کتاب درخشان «بیگانه» وجود داشته، و حالا علاقمندان کامو به یکی دیگر از کتابهای این نویسنده دسترسی دارند: «یادداشتها». این مجموعهی چهار جلدی، یادداشتهای کامو در بیست و چهار سال پایانی زندگیاش را در برمیگیرد.
نفوذ کلام کامو، در تک تک نوشتههای کتاب حیرتانگیز است. «یادداشتها» به اندازهی سایر کتابهای نویسنده مهم و تأثیرگذار است. بیشک برای درک کامل ذهنیت کامو، باید یادداشتهای او را خواند. میزان انرژی و دقتی که کامو در اثر سالها کار منظم و بیوقفه از خود نشان داده است، در این کتاب پُررنگ میشود. مجلدهای کتاب مجموعاً ۹ دفتر از یادداشتهای کامو را در برمیگیرند. نویسنده در این کتاب، با ایجاز، به تحلیل اندیشههای پرنفوذش میپردازد و در کنار اینها، از مسائل سادهای همچون علاقهاش به دریا و شنهای خیس ساحل هم سخن میگوید. توصیهی من به هر کتابخوان، از دست ندادن مجموعهی حیرتانگیز «یادداشتها»ست، که بیش از ۹۰۰ صفحه از نوشتههای یکی از نابغههای ادبیات را در برگرفته است. مجلدهای اول، دوم و چهارم از این مجموعه حاصل ترجمهی بسیار خوب خشایار دیهیمیست و جلد سوم هم حاصل کار شهلا خسروشاهی. این کتاب را نشر «ماهی» در قطع پالتویی و با قیمت ۱۹۵۰۰ تومان منتشر کرده است.
تصادف شبانه؛ نویسندهی سرگردانها
سال گذشته پاتریک مودیانو با دو رمان که توسط نشر «افق» منتشر شدند، به خوانندهی فارسیزبان معرفی شد. هر دو رمان به مذاق خوانندگان خوش آمد و همین استقبال موجب شد که حالا سایر نشرهای فعال در حوزهی ادبیات داستانی هم به سراغ این نویسنده بروند؛ از جمله نشر «چشمه» که رمان «تصادف شبانه» از این نویسندهی فرانسوی را راهی بازار کتاب کرده است. مودیانو نویسندهی معتبریست و جایزهی مهم «گنکور» را هم از آن خود کرده است. او به شکل عجیبی قصهگویِ خوبیست! ریتم روان ، لحن یکدست و پرداختهای مناسب، نوشتههای مودیانو را به داستانهایی خوشخوان و تأثیرگذار تبدیل کرده است. «تصادف شبانه» ماجرای زندگی مردی یک لاقباست که یک شب با خودروی زنی غریبه تصادف نهچندان سختی میکند و همین نقطهی آغاز رمان است.
شخصیت داستان میگوید، آن تصادف چندان هم ناگهانی نبود. مرد احساس میکند دیگر وقتش رسیده اتفاقات تازهای در زندگیاش رخ بدهد، و شاید پس از این تصادف، بتواند خیلی چیزها را تغییر بدهد. رمان در واقع کنکاشیست در زندگی گذشتهی قهرمان، که با تصادفی ناگهانی به خود میآید و به روایت قصهاش میپردازد. نویسنده، داستان را با فرم غیر خطی روایت میکند و مرتباً به شب حادثه و گذشتهی شخصیت اصلی سرک میکشد. مودیانو عاشق پاریس است، و این شهر با خیابانها و منطقهها و کافههایش حضور پررنگی در داستانهای او دارد. در این کتاب هم مثل غالب رمانهای مودیانو، پاریس را میبینیم که مردی سرگردان را در دل خود جا داده است. این کتاب حاصل ترجمهی حسین سلیمانینژاد است، که با خرید حق «کپیرایت» از سوی نشر «چشمه»، با قیمت ۲۷۰۰ تومان و در ۱۱۷ صفحه منتشر شده است.
از شهر خدا تا شهر انسان؛ جستوجوی واژهها
در مبحث نقدنویسی و برخورد منتقدانه با متن، سالهاست که لنگ میزنیم! به معنای واقعی، منتقدی که جایگاه نقدِ جدی را بشناسد و بتوان او را بهطور خاص منتقد خطاب کرد، کم داریم. و البته در این میان اطرافمان پُر است از انبوه نویسنده- منتقدها و مترجم- منتقدها که بههر حال نمیتوانند جای خالی منتقدهای صرف را پُر کنند. محمد دهقانی اما یکی از همان منتقدهای جدیست که سالهاست به نقد حرفهای میپردازد. کتاب «از شهر خدا...» مجموعه مقالات منتقدانهی اوست، که به بررسی ادبیات کلاسیک و معاصر میپردازد.
«از شهر خدا...» کتاب خاصیست که احتمالاً مخاطبان خاصی هم خواهد داشت. خوانندهی کتاب باید به ادبیات کلاسیک کشورش علاقمند باشد و از اهمیت چنین متنهایی آگاه باشد. البته همهی کتاب دربارهی ادبیات کلاسیک نیست، و نویسنده در دو فصل آخر کتاب، به بررسی ادبیات معاصر ایران میپردازد. اما دو فصل نخستین کتاب، که به اعتقاد من بخشهای مهمتری هستند، در دل خود مقالاتی همچون «زبان قدرت در تاریخ بیهقی»، «اتوپیای غزالی» و «انوری و آلنپو» را جای دادهاند؛ که همه بسیار خواندنیاند. نگاه دهقانی جامع و گاهی سنتشکن است، و این همان چیزیست که مایهی ترقی اذهان تشنهی نقد میشود. بدون شک ادبیات ایران به چنین کتابها و نقدنویسیهایی بیشتر از اینها احتیاج دارد. این کتاب را نشر «مروارید» با قیمت ۵۳۰۰ تومان، در ۲۸۹ صفحه منتشر کرده است.
ایمیل نویسنده:
Mja.solatpoor@gmail.com
نظرها
نظری وجود ندارد.