مفهوم سیاست
<p> </p> <div dir="RTL">اندیشه زمانه – به نظر <strong>شیدان وثیق</strong> «سیاست و سیاسی واقعی زمانی است که مردم امور خود را خود به دست می‌گیرند، در تصاحب خود می‌آورند با مداخله گری مستقیم و بی واسطه‌ی شان برای برابری و رهایی خود.»</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><strong>وثیق در بخش دوم گفت‌وگو درباره مسئله‌ی چپ، به توضیح درک خود از سیاست می‌پردازد.</strong></div> <div dir="RTL"> </div> <!--break--> <div dir="RTL">سیاست در معنای بدیل آن از نظر شیدان وثیق «در رابطه با دولتمرد، کارشناس نظامی و یا در مناسبت با امور دولت و کسب قدرت قرار نمی‌گیرد. چنین درک و دریافتی از سیاست همواره تا کنون غالب بوده و هست. برعکس، "سیاسی" آنی است که در مکان رخداد قرار می‌گیرد. سیاست آن جاست که حادثه یعنی آن چه اتفاقی، نامنتظره، نابهنگام و از پیش ناشناخته‌است، استثنایی است، تا کنون ناممکن تصور شده است، واقع‌ می‌شود. ناممکن امکان‌پذیر می‌شود.»</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><strong>عنوان بخش اول گفت‌وگو با شیدان وثیق "چپ و سه گسست اساسی" بود.</strong></div> <div dir="RTL"><strong>عنوان بخش بعدی "گسست و تداوم" است و بخش پایانی "آرمان و واقعیت".</strong></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">هر بخش با پرسشی و اظهارنظری آغاز می‌شود، سپس شیدان وثیق به تشریح نظر خود می‌پردازد.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><strong>آقای وثیق، به نظر می‌رسد که شما چپ را با در درجه‌ی نخست با مسئله‌هایش معرفی می‌کنید، با آن چیزهایی که چپ آنها را مبرم می‌پندارد و فکر می‌کند بقیه‌ی مسائل اجتماعی تابع آنها یا دست کم به نوعی متأثر از آنها هستند.</strong></div> <div dir="RTL"><strong>بنابر این آیا آنچه در پرسش نخست از آن به عنوان "مسئله‌ی چپ" نام برده شد، بحران در تشخیش مسائل عمده‌ی جهان است؟</strong></div> <div dir="RTL"><strong>فکر نمی‌کنید با این شیوه‌ی طرح موضوع، بحران چپ را ضعیف‌تر از آنی که هست، می‌نمایید؟</strong></div> <div dir="RTL"><strong> </strong></div> <div dir="RTL"><strong>موضوعی دیگر: شما با طرح آن سه گسست، اساسی‌ترین مسائل را از نظر خود طرح کردید.</strong></div> <div dir="RTL"><strong>شما در این طرح این سه مسئله را در کجا می‌گذارید؟ </strong></div> <div dir="RTL"><strong>− مسئله‌ی زن،</strong></div> <div dir="RTL"><strong>− مسئله‌ی محیط زیست،</strong></div> <div dir="RTL"><strong>− و مسئله‌ی سیاست و اقتصاد جهانی به سخن دیگر موضوعاتی را که امروزه زیر عنوان جهانی‌شدن بررسی می‌شوند و قبلا در بحث امپریالیسم و جهان‌خواری مطرح بودند.</strong></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">شیدان وثیق: «چپ» درمعنای اندیشه و عمل رهایی‌خواهانه بیش از هر چیزبا مسائل و پرسش‌هایی تبیین می‌شود که در راستای آن سه گسست، به طور روزمره در وضعیت و «مکان» مشخص طرح می‌شوند، در برابر ما قرار می‌گیرند و همواره ما را بازخواست می‌کنند. ناگفته مسلم است که <span>مسئله‌ی چپ در عین حال که جهانی و جهان‌روا‌ست، اما میدان عمل‌اش، در عین حال، محلی، موضعی، منطقه‌ای و در دنیا‌های خاص است، چون تنها یک دنیا وجود ندارد. سیاست در مکان مشخص و در اوضاع و شرایط ویژه عمل می‌کند. ما نه با «یک» دنیای عام و کلی بلکه با دنیاهای گوناگون و مشخص سر و کار داریم. یک ایده، آزمون و نوآوری در سیاستِ محلی در عین حال می‌تواند جهان‌روا (اونیورسال) شود. </span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">سوژه‌های گوناگونی که نام بردید − چون مسئله‌ی زنان، محیط زیست و دیگر مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و جهانی − که بر آن‌ها می‌توان مسائل دیگری نیز افزود − چون جمهوریت، دموکراتیسم و مسئله‌ی جدایی دولت و دین − همه‌ی این‌ها دارای اهمیت ویژه‌ی خود هستند. همه‌ی این‌ها بستر مبارزات، انقلاب‌ها و جنبش‌های اجتماعی‌اند که به ویژه این روزها با رویدادهای قیام اقشار وسیعی از مردم در تونس، مصر، لیبی، الجزایر و دیگر کشورهای عربی شاهد آن‌ها هستیم.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">همه‌ی این‌ها میدان کار نظری و عملی چپ را تشکیل می‌دهند. اما در این میان یعنی در همراهی و مشارکت با این حرکت‌ها که معنای واقعی زندگی و هستی را می‌سازند، آن‌چه برای «چپ رهایی‌خواه» دارای اهمیت است، این است که قدم‌هایی که بر‌می‌دارد، پاسخ‌ها و راه‌حل‌هایی که ارائه می‌دهد و «مسئله‌انگیزی» که طرح می‌کند، هر چند کوچک و اندک:</div> <div dir="RTL"> تا چه حد در راستای گسست از نظم موجود قرار دارند، و تا چه حد در اساس ادامه‌ی وضع موجود در شکلی دیگر است؟</div> <div dir="RTL">تا چه حد در جهت رهایی از نظم موجود و مناسبات مبتنی بر سلطه است؟</div> <div dir="RTL">تا چه حد گسست از «سیاستِ واقعاً موجود» است؟</div> <div dir="RTL">تا چه حد، در گسست از حزب- دولت، در جهت خلق کردن اشکال نوین خود سازماندهی جمعی است؟</div> <div dir="RTL">تا چه حد به این ایده‌ی اصلی مانیفست یعنی «اجتماعی از افراد که در آن تکامل آزادانه هر فرد شرط تکامل آزادانه همگان است» نزدیک یا دور می‌شود؟ ...</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">این پرسش‌ها از آن جهت اهمیت دارند که ما در عین حال در این جا و در در این گفت‌و‌گو می‌خواهیم نه از موضع یک سیاسی‌کارحرفه‌ای، نه از درون «سیاست» چون امر احزاب حکومتی، بلکه خارج از این مناسبات و با رویکردی فلسفی یا «نقدِ سیاست» به مسائل اجتماعی و سیاسی بنگریم. حال این که در این راه دشوار و ناهموار تا چه‌اندازه موفق می‌‌شویم بحث دیگری است.</div> <div dir="RTL"> </div> <blockquote> <div dir="RTL">مسئله‌ی چپ در عین حال که جهانی و جهان‌روا‌ست، اما میدان عمل‌اش، در عین حال، محلی، موضعی، منطقه‌ای و در دنیا‌های خاص است، چون تنها یک دنیا وجود ندارد. سیاست در مکان مشخص و در اوضاع و شرایط ویژه عمل می‌کند. ما نه با «یک» دنیای عام و کلی بلکه با دنیاهای گوناگون و مشخص سر و کار داریم. یک ایده، آزمون و نوآوری در سیاستِ محلی در عین حال می‌تواند جهان‌روا (اونیورسال) شود.</div> </blockquote> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">آن چه من از «مسئله‌ی چپ» می‌فهمم، آن چپی که تکرار می‌کنم مسئله ی رهایش را مد نظر خود قرار می‌دهد، تنها <i>مسائل عمده جهانی</i> نیستند، بلکه به طورخاص ناظر به منطقه، محل یا «مکان» معینی نیز می‌باشد. «مکان» در چندگانگی، بغرنجی‌ و ویژگی‌‌هایش. مکان که همانا «شهر» تاریخی موجود و حی و حاضر با اختلاف‌ها و تضاد‌هایش است. به عبارت دیگر آن پدیداری که درتعریف هایدگری، پولیس <span dir="LTR">Polis</span> یونانی می‌نامندش. بی‌فایده نخواهد بود اگر باردیگراین معنا را در فرازی معروف و آشنا اما بغرنج و معمایی از او در باره‌ی سیاست و هستی سیاسی در «مکان» تاریخی رخداد یعنی آن جا که نابهنگامی، نامنتظره و ناممکنی «فرا‌می‌رسد»، «رخ‌می‌دهد» و «اتفاق می‌افتد» و یا «پیش‌می‌آید»، مورد درنگ قرار دهیم. در <i>درآمدی بر متافیزیک</i> چنین می‌نویسد:</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">«<span dir="LTR">Polis</span> را بیشتر به شهر یا دولت‌شهر ترجمه می‌کنند. این ترجمه معنی کلمه را کاملاً افاده نمی‌کند. <span dir="LTR">Polis</span> مرجحاً به معنی مکان است. به معنی آن "آن‌جا"‌یی است که هستی آن‌جایی <span dir="LTR">(das‌</span><span dir="LTR">‌Da</span><span dir="LTR">-</span><span dir="LTR">sein)</span> درآن و هم چون آن تاریخمند است. <span dir="LTR">Polis</span> آن مکانِ رخداد و آن "آن‌جا"‌یی است که <i>درآن</i> و از <i>سرچشمه‌ی</i> آن و <i>برای آن</i> تاریخ (رخداد/پیش‌-‌‌‌‌آمد: <span dir="LTR">die‌‌</span><span dir="LTR">‌Geschichte</span>) رخ می‌دهد. به این مکان و قلمرو تعلق دارند خدایان، معابد، روحانیون، سورها، شاعران، متفکران، پادشاه، شورای ریش‌سفیدان، مجمع خلق، ارتش و نیروی دریایی. اگرهمه‌ی این‌ها به <span dir="LTR">Polis</span> تعلق دارند، آنی که سیاسی است به این دلیل سیاسی نیست که همه ی این‌ها در رابطه با یک دولتمرد، یک کارشناس نظامی و یا در رابطه با امور دولت قرار می‌گیرند. برعکس، همه‌‌ی این‌ها سیاسی است، یعنی در مکان رخداد قرار می‌گیرند، بدین خاطر که به طور نمونه شاعران <i>فقط </i>شاعرند، اما به واقع شاعرند، به این خاطر که روحانیون <i>فقط</i> روحانی هستند، اما به واقع روحانی هستند، پادشاهان <i>فقط</i> پادشاه هستند، اما به واقع پادشاه‌اند.» [۱]</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">میدان کار نظری و عملی «چپ رهایی‌خواه» آن «جا»یی است که قلمرو واقعی و تاریخمند رخداد و رویارویی میان انسان‌‌ها در گروهبندی‌های‌شان با باورها، ایده‌ها، تنش‌ها و عملکرد‌های‌شان قرار دارد؛ در هم ‌زیستی‌ و هم ‌‌ستیزی نیروهای مشخص است. و این‌ها نیز، دستِ‌کم در ابتدا، در جا و مکانی معین واقع می‌شوند در عین حال که می‌توانند پیامی فرا تر از محدوده ی خود، فراخوانی جهان‌روا داشته باشند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">این فراز هایدگر در عین حال تعریفی دیگراز «سیاسی» و «سیاست» به دست می‌دهد. سیاست، در این معنای دِگر، در رابطه با دولتمرد، کارشناس نظامی و یا در مناسبت با امور دولت و کسب قدرت قرار نمی‌گیرد. چنین درک و دریافتی از سیاست همواره تا کنون غالب بوده و هست. برعکس، «سیاسی» آنی است که در مکان رخداد قرار می‌گیرد. <span>سیاست آن جاست که حادثه یعنی آن چه اتفاقی، نامنتظره، نابهنگام و از پیش ناشناخته‌است، استثنایی است، تا کنون ناممکن تصور شده است، واقع‌ می‌شود. ناممکن امکان‌پذیر می‌شود. سیاست آن جا نیست که در رابطه با حفظ و مدیریت وضع موجود عمل می‌شود. «سیاست» واقعی آنی ست که در آن گسستی رخ می‌دهد: گسست از دولتمرد، نیروی نظامی، کارشناس اقتصادی، دولت، نهادهای حکومتی، احزاب و نیروهایی که روی به قدرت و حاکمیت دارند. «سیاست» و «سیاسی» واقعی زمانی است که مردم امور خود را خود به دست می‌گیرند، در تصاحب خود می‌آورند با مداخله گری مستقیم و بی واسطه‌ی شان برای برابری و رهایی خود. </span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">اما برگردیم به پرسش شما در باره ی مسئله‌ی زن، محیط زیست و جهانی شدن و شاید مسائل دیگری از این دست چون مسئله‌ی کار و کارگری... و این که این پرسش‌ها را در کجای طرح سه گسست قرار می‌دهم. قبل از آن مایلم به نامه‌ای از پرودُن به مارکس در ابتدای شکل‌گیری آن چه به اصطلاح «سوسیالیسم علمی» نامیده شد، اشاره کنم. با توجه به مسئله‌ای که این نامه از همان بدو تولد چپ مدرن طرح می‌کند و با اشاره به پاسخ غیر مستقیم مارکس در مانیفست، بهتر می‌توانیم جایگاه و موضع چپ را در رابطه با مسائل اجتماعی- سیاسی بررسی کنیم.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">در سال ۱۸۴۶، در آغاز شکل گیری آن چه که بعداً مارکسیسم نامیده می‌شود و دو سال قبل از مانیفست، مارکس به منظور سازمان دادن «تبلیغات سوسیالیستی» و «ایجاد ارتباط میان سوسیالیست‌ها و کمونیست‌ها» در آلمان، فرانسه، بلژیک و انگلیس، طرحی برای تشکیل کمیته‌های مکاتباتی ارائه می‌دهد. با این هدف، در ۵ مه‌ِ همان سال، مارکس که با پرودُن آشنایی قبلی داشت و در پاریس با او ملاقات کرده بود، طی نامه‌ای از او دعوت می‌کند که به عنوان رابط سوسیالیست‌های فرانسوی با این کمیته‌ها همکاری کند. در پاسخ پرودُن چنین می‌نویسد:</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">«آقای مارکس عزیز</div> <div dir="RTL"><span dir="LTR">…</span>سعی کنیم با هم، اگر مایلید، قوانین جامعه را کشف کنیم، شیوه ی تحقق یافتن این قوانین و پیشرفت حاصل در این راه را جست و جو کنیم. اما شما را به خدا! پس از ویران کردن همه‌ی جزمیات و پیش‌-‌اندر‌انگاری‌ها <span dir="LTR">(a </span><span dir="LTR">priorismes</span><span dir="LTR">)</span> ، به نوبه ی خود در فکر القاء دکترینی جدید به مردم نباشیم<span dir="LTR">…</span></div> <div dir="RTL">چون در رأس جنبش هستیم، خود را رهبر مذهب جدیدی نکنیم، حتا اگر این مذهب، مذهب منطق و یا مذهب خرد باشد. همه ی اعتراضات را پذیرا شویم و تشویق نماییم؛ همه‌ی اعمال دفع کننده و سری را محکوم کنیم؛ هیچ مسئله‌ای را پایان یافته تلقی نکنیم .»[۲]</div> <div dir="RTL"> </div> <blockquote> <div dir="RTL">میدان کار نظری و عملی «چپ رهایی‌خواه» آن «جا»یی است که قلمرو واقعی و تاریخمند رخداد و رویارویی میان انسان‌‌ها در گروهبندی‌های‌شان با باورها، ایده‌ها، تنش‌ها و عملکرد‌های‌شان قرار دارد؛ در هم ‌زیستی‌ و هم ‌‌ستیزی نیروهای مشخص است. و این‌ها نیز، دستِ‌کم در ابتدا، در جا و مکانی معین واقع می‌شوند در عین حال که می‌توانند پیامی فرا تر از محدوده ی خود، فراخوانی جهان‌روا داشته باشند.</div> </blockquote> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">می دانیم که پرودُن انقلابی نبود و در همین نامه‌ نیز«عمل انقلابی» را نکوهش می‌کند: «ما نباید عمل انقلابی را چون ابزاری در خدمت رفرم اجتماعی به کار بریم. زیرا این به اصطلاح وسیله تنها فراخوانی خواهد شد به اعمال زور و خودکامگی». اما هشدارپیشگویانه‌‌ی او بی‌تردید شگفت‌انگیز است. در چند عبارت کوتاه ولی پر مغز، او <u>مسئله‌ای</u> را فاش می‌کند که سال‌ها بعد، به ویژه پس ازمارکس و تا به امروز، در قالب بینش و سیستمی نظری و عملی، پارادایم بیشتر سازمان‌های به اصطلاح مارکسیستی جهان و جریان‌های چپ می‌شود.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">به جرأت می‌توان گفت آن چه پرودُن در این جا طرح می‌کند، سرنوشت چپ را رقم زد، یعنی همانا رابطه‌ی تاریخی و هم‌چنان معمایی تئوری‌های ما با پراتیک اجتماعی، میان مبارزه جاری و گام به گام از‌یکسو و آرمان‌ها و اوتوپی‌های ما از سوی دیگر. رایطه‌ی میان ایده ی تغییر وضع موجود از یکسو و سرپیچی واقعیت‌های عینی از سوی دیگر. مارکس، البته غیر مستقیم در مانیفست کمونیست و در بیانیه بین‌الملل اول (<i>رهایی زحمتکشان به دست خود آنان انجام می‌پذیرد</i>)، پاسخی به انتقاد پرودُن می‌دهد. جالب این جاست که پاسخ او، در«دوران‌ فلسفی»‌اش، با وجود ناروشنی وابهامی که درآن وجود دارد، تا حدودی نزدیک به پروبلملتیکِ فیلسوف آنارشیست است.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">کمونیست ها، به باور مارکس در هنگام تدوین مانیفست، حزب جداگانه‌ای را تشکیل نمی‌دهند، بلکه «بخش» جدا ناپذیری از «احزاب کارگری» موجود یا جنبش پرولتارهای ملل گوناگون هستند. فرق آنها چون «با عزم ترین بخش احزاب کارگری» با توده پرولتاریا تنها در این است که «از طرفی کمونیست‌ها در مبارزات پرولتارهای ملل گوناگون، مصالح مشترک همه پرولتارها را صرف نظر از منافع ملی شان، در مد نظر قرار می‌دهند و از آن دفاع می‌کنند و از سوی دیگر در مراحل گوناگونی که مبارزه پرولتاریا و بورژوازی طی می‌کند، آنان همیشه نمایندگان مصالح و منافع تمام جنبش هستند... نظریات تئوریک کمونیست‌ها به هیچ وجه مبتنی بر ایده‌ها و اصولی که یک مصلح جهان کشف و یا اختراع کرده باشد، نیست... این نظریات تنها عبارت است از بیان کلی مناسبات واقعی مبارزه جاری طبقاتی و آن جنبش تاریخی که در برابر دیدگان ما جریان دارد.» [۳]</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">از این جا می‌خواهم به سه بینش نسبت به مسائل راه‌کاری و برنامه‌ای <span dir="LTR">(programmtique)</span> اشاره کنم. می‌دانیم که در سیستم سرمایه‌داری، طرح‌ها و برنامه‌ها به طور عمده به وسیله­ی گروه‌هایی از تحصیل‌کردگان بالای اجتماعی، متخصصان، کارشناسان امور اقتصادی و سیاسی، روشنفکران، خطیبان و سازندگان «افکار عمومی» <span dir="LTR">(</span><span dir="LTR">Doxa</span><span dir="LTR">)</span>، کارمندان و آپارات‌چی‌های احزاب سیاسی... در کمیته‌های دولتی، کمیسیون‌های مجلس و گروه‌های کاری باز یا د‌ربسته و در دیگر نهاد‌ها و مؤسسات پژوهشی و دانشگاهی و در بهترین حالت با نظرسنجی از مردم و اخذ رأی آن‌ها انجام می‌پذیرند. از سوی دیگر، بینشی در چپ سوسیالیستی شکل می‌گیرد که کائوتسکی مبتکر و ‏ لنین مبلغ آن در آستانه قرن بیستم می‌شوند. در این جا نظریات سوسیالیست‌ها «علم سوسیالیسم» توصیف می‌شود. علمی که از مبارزه طبقاتی، علوم و اقتصاد برخاسته و با حرکت محتوم تاریخ انطباق پیدا کرده است. بدین‌سان در این بینش‏ نیز همواره نخبگان واشرافیتی محدود ولی این بار سوسیالیست، توانایی و صلاحیت کسب «دانش‌ راهنما» و تبلیغ را به عهده دارد، با این تفاوت که در این جا حتا به آرای عمومی برای کسب مشروعیت و حمایت مردمی رجوع نمی‌شود.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">اما در برابر این دو بینش‏ نسبت به مسئله ی شناخت و تبیین راه‌حل‌ها و پروژه‌های سیاسی- اجتماعی که هر دو از یک سرچشمه ی فلسفی واحد تغذیه می‌کنند و ریشه‌شان را باید به‌ایده ی فیلسوف‌-‌ پادشاهی افلاطون نسبت داد، ما بینش‏ سومی را قرار می‌دهیم: قابلیت‌ها و توانایی‌های جنبش‌های‏ اجتماعی در کسب شناخت و دست یابی به‌ایده‌ها، نطریه‌ها و طرح‌هایی نسبتاً صحیح‌‌تر و نزدیک‌‌‌تر به واقعیت. «واقعیت» نه به معنای آن چه واقعاً هست، امکان‌پذیرمی‌نماید و یا آن چه بطور یقین به باورما باید انجام پذیرد، بلکه به معنای آنی‌ست که ناممکن به نظر می‌رسد ولی می‌تواند رخ دهد و حداقل بر سر آن «شرطبندی» بتوان کرد. این قابلیت‌ها و توانایی‌ها نیز از آن جا ناشی می‌شوند که <span>جنبش‏ اجتماعی نمونه­ی عالی فضای آزاد، دمکراتیک و پر چالش تبادل و تقابل نظری است که در میدان آن مبارزه و عمل دگرگشتی اجتماعی با مراوده­ی فکری و برنامه‌ای آمیزش‏ می‌یابند و خود شهروندان و فعالان اجتماعی در این فرایند نقش‏ عاملان، مبتکران و بازی‌کنان مستقیم، بدون میانجی و نمایندگی و اصلی را ایفا می‌کنند.</span></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">ایده‌ها، نظریه‌ها و برنامه‌هایی که در فضای جنبش‏ اجتماعی- ‌انجمنی ساخته و پرداخته می‌شوند از دو ویژگی ممتاز و متمایزنسبت به «حقایقی» که در خارج از این فضا «کشف» می‌شوند، برخوردارند. اول اینکه چون به وسیله<span dir="LTR">‌</span>ی خود عاملان مستقیم اجتماعی خلق شده‌اند، خود اینان هستند که آگاهانه و داوطلبانه مجریان مصمم آن ایده‌ها می‌شوند و آن­ها را به یک نیروی مادی اجتماعی مبدل می‌سازند. دوم این که، این نظریه‌ها چون در فضای تبادل و تقابل آزاد اندیشه، در فضای عمل دگرسازانه و هدف‌مند توأم با نقد و نفی و ساختار شکنی انجام می‌پذیرند، فراهم و تدوین می‌شوند، پس‏ بنابراین احکام متعالی و مطلق نیستند، "علم برین" نیستند، نظام‌های جزمی، جاودانی و غیر قابل تغییر نیستند، بلکه رهنمون‌هایی می‌‌باشند تکامل‌پذیر، اصلاح پذیر، تجدید‌‌پذیر و حتا فسخ‌پذیر.</div> <blockquote> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">سیاست آن جاست که حادثه یعنی آن چه اتفاقی، نامنتظره، نابهنگام و از پیش ناشناخته‌است، استثنایی است، تا کنون ناممکن تصور شده است، واقع‌ می‌شود. ناممکن امکان‌پذیر می‌شود. سیاست آن جا نیست که در رابطه با حفظ و مدیریت وضع موجود عمل می‌شود. «سیاست» واقعی آنی ست که در آن گسستی رخ می‌دهد: گسست از دولتمرد، نیروی نظامی، کارشناس اقتصادی، دولت، نهادهای حکومتی، احزاب و نیروهایی که روی به قدرت و حاکمیت دارند.</div> </blockquote> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">از بحث بالا می‌خواستم به این جا رسم که سه موضوعی که طرح کردید یعنی مسئله‌ی زن، محیط زیست و جهانی شدن، بسترهایی می‌باشند که در متن آنها، بیش از همه در خلق ایده‌ها، طرح‌ها و راه کارها، جنبش‌های اجتماعی چون جنبش‌های زنان و فمینیستی، جنبش‌های سیاسی و مدنی دفاع از محیط زیست (اکولوژیست) و جنبش‌های اجتماعی - سیاسی برای بدیل جهانی‌ سازی (جهانی دگر سازی <span dir="LTR">Altermondialiste</span>) فعال هستند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"> جننش‌های زنان، به ویژه در آن مناطق که نابرابری جنسیتی غوغا می‌کند (چون در کشور ما ایران و در دیگر کشورهای اسلامی) رهایی و آزادی زنان، برابری زن و مرد در پهنه‌های گوناگون اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و نفی سلطه‌ی مذکر را در دستور کار خود قرار داده‌اند. چپ‌های رهایی‌خواه می‌بایست در این جنبش‌ها شرکت و فعالیت کنند و مبلغ برنامه‌ها، راه‌کارها و اهدافی شوند که این جنبش‌ها تبیین، تدوین و مطرح می‌کنند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">جنبش‌های دفاع از محیط زیست ( از جمله اکولوژی سیاسی) در نظام سرمایه‌داری و به طور کلی در سیستم‌های مستقر و حاکم کنونی که یکی از ویژگی‌هایشان تخریب محیط زیست انسان و خودِ انسان است، شیوه‌ها و شکل‌های دیگری از مناسبات با تولید، مصرف، توزیع و بهره‌برداری از منابع طبیعی و انرژتیک را ابداع ومطرح می‌کنند. آن‌ها خواهان تغییراتی رادیکال در مناسبات و سیستم کنونی هستند که زندگی انسان‌ها را در کره‌ی زمین با خطر جدی نابودی مواجه می‌سازد. این جنبش‌ها امروز بیش از بیش به این نتیجه رسیده‌اند که مسائل محیط زیست و اقلیمی و از این دست را نمی‌توان جدا از نفی سیستم تولید، توزیع و مصرف سرمایه‌داری که همواره روی به تخریب و نابودی با هدف سود آوری به خاطر سود‌آوری بیشتر دارد، بررسی کرد و برای آن‌ها راه‌کاری مناسب و درخورپیدا کرد.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">سرانجام جنبش‌های بدیل جهانی سازی را داریم که در نمونه‌ی بارز "فوروم جهانی" خود را نشان می‌دهند. فوروم اجتماعی جهانی در ژانویه ۲۰۰۱ در پورتو آلِگره (برزیل) ، با شرکت انجمن ها، سازمان‌های غیر حکومتی <span dir="LTR">ONG</span>، سندیکا ها... از کشورهای گوناگون جهان، شمال و جنوب، تشکیل می‌شود. یازدهمین فوروم اجتماعی امسال در سِنِگال در ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ برگزار شد. در منشورینیادی فوروم آمده است:</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">«فوروم اجتماعی فضای باز ملاقات با هدف تعمق و تأمل، بحثِ دمکراتیک، طرح پیش‌نهادها، تبادل آزادانه ی تجربیات و ایجاد ارتباط بین فعالیت‌های مؤثر نهاد‌ها و جنبش‌های جامعه‌ی مدنی، در مخالفت با نئولیبرالیسم، سلطه ی سرمایه و هر گونه امپریالیسم و برای ساختن جامعه‌ی جهانی بر محور انسان است».</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">در همان جا می‌خوانیم که:</div> <div dir="RTL">- فوروم فضایی است چندگانه، متنوع، غیر مذهبی و غیر دولتی. فوروم طرفدار حزب خاصی نیست.</div> <div dir="RTL">- فوروم فضایی است باز به روی پلورالیسم و تنوع تعهدات و فعالیت‌های نهاد‌ها و جنبش‌هایی که تصمیم به شرکت در آن را گرفته‌اند: تنوع جنس‌ها، قوم‌ها، فرهنگ‌ها، نسل‌ها و توانایی‌های جسمی تا آن جا که به منشور و اصول فوروم احترام گذارده شود.</div> <div dir="RTL">- فوروم مخالف هر گونه بینش توتالیتر و تقلیل گرایانه از اقتصاد، توسعه و تاریخ و مخالف استفاده از قهر چون وسیله‌ی کنترل اجتماعی توسط دولت است. در مقابل این شیوه‌ها، فوروم، احترام به حقوق بشر، عمل واقعیِ دموکراتیک و مشارکتی از طریق روابط برابرانه، هم بسته و مسالمت‌آمیز بین افراد، نژاد‌ها، جنس‌ها و خلق‌ها را قرار می‌دهد. فوروم همه ی اشکال سلطه چون انقیاد انسان توسط انسان را محکوم می‌کند... [۴]</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">جنبش چپ، به باور من، در راستای همان فرمول معروف مارکس در مانیفست که یادآوری کردم، فرمول تعمیق یافته و امروزی شده‌اش، می‌بایست بیندیشد و قدم بردارد. بدین معنا که چپ‌ رهایی‌خواه «حزب خاصی» جدا و منفک از جنبش‌های اجتماعی تشکیل نمی‌دهد. آنها همواره باید کوشش کنند (این که چقدر در این راه موفق شوند بحث دیگری است) در این جنبش‌ها شرکت و مشارکت کنند و در درون آنها مدافعین مصالح عمومی این جنبش‌ها به سوی امر ر
نظرها
تنها
مطالعات عمیق سیاسی نداشتم اما از دیدگاه اجتماعی میشه گفت رویای مردم سالاری تام فعلا در زباله دان تاریخ هم نیست حتی اگر هم الان محقق شه مردم این عصر بدتر از مردمان عصر وسطی یا جاهلیت هستن ولی دست از تلاش نباید برداشت
تنها
مطالعات عمیق سیاسی نداشتم اما از دیدگاه اجتماعی میشه گفت رویای مردم سالاری تام فعلا در زباله دان تاریخ هم نیست حتی اگر هم الان محقق شه مردم این عصر بدتر از مردمان عصر وسطی یا جاهلیت هستن ولی دست از تلاش نباید برداشت