آثار نیوشا توکلیان در گالری آب‌انبار: صفحات خالی آلبوم عکس ایرانی

گالری آب انبار در تهران مجموعه‌ای از آثار نیوشا توکلیان، عکاس نام آشنای ایرانی را که در گستره ۲۰ سال قعالیت هنری او پدید آمده به نمایش گذاشته است. در این آثار، تلاش توکلیان برای نزدیک شدن به مردم و نمایاندن پیچیدگی‌ها و تناقضات امروزین جامعه ایران چشمگیر است.

نیوشا توکلیان متولد ۱۳۶۰ است. او از سال ۱۳۷۶ فعالیت حرفه‌‌ای‌اش را با کار در مطبوعات آغاز کرد و از سال ۱۳۸۰ با عکاسی از رویدادهای بین‌المللی دامنه این فعالیت‌ها را گسترش داد.

توکلیان با دریافت جایزه‌ پرنس کلاوس در سال ۲۰۱۵ به یک نام آشنا در محیط هنری ایران تبدیل شد. او هم چنین در سال ۲۰۱۴ هم پنجمین دریافت‌کننده‌ جایزه‌ عکاسی خبری بنیاد کارمینیک بود. او تاکنون با نشریه‌های بین‌المللی و معتبری چون تایم، نیوزویک، اشترن، فیگارو، کالرز، نیویورک تایمز، اشپیگل، لوموند، ان‌آرسی هاندلسبلاد، مجله نیویورک تایمز، نشنال جئوگرافیک و نیویورکر همکاری داشته است. گزارش پیش رو، از نمایشگاه اخیر نیوشا توکلیان در گالری آب‌انبار با نام «می‌دانم چرا شورشی آواز سر می‌دهد» تهیه شده است.

صفحات خالی آلبوم عکس ایرانی

عکس‌های مجموعه «در مسیر جنگ» مربوط به عراق و سوریه است. در اینجا تصویر زنانی جنگ‌زده را می‌بینیم که گویی لحظه‌ای فارغ آمده‌اند و در کناری آرام گرفته‌اند. عکاس، در همان آسودگی موقت به سراغشان رفته و تصویری از آن‌ها به ثبت رسانده که در عین سکون و آرامش، موجِ تلاطم‌های روحی و جسمیِ درونِ چشم‌ها و چهره‌هاشان، یک‌دم بیننده را آرام نمی‌گذارد.

از تصاویر جنگ می‌گذریم و به اتاق بعدی می‌رویم که عکس‌هایی از مجموعه‌ صفحات خالی یک آلبوم عکس ایرانی (۱۳۹۴- ۱۳۹۳) در آن به نمایش درآمده است. عکس‌های این قسمت به زیر پوست جامعه می‌رود و روابط اجتماعی طبقه‌ متوسط شهری را در محیط‌های عمومی و خصوصی نشان می‌دهد.

توکلیان در این مجموعه، سعی کرده بدون سانسور، به مردم نزدیک شود و واقعیت زندگی‌شان را همان‌گونه که هست، به تصویر بکشد. عکس‌های این مجموعه حال بخصوصی دارند، حالی که برای مخاطب ایرانی کاملاً آشناست، اما ممنوعیت‌های مختلفی که در تمام این سال‌ها بر کشور حاکم بوده، تماشاگران این عکس‌ها را که خود ما باشیم، با حالتی روبه‌رو می‌کند تا با تردید و نوعی خجالت آنی و لحظه‌ای، عکس‌ها را نگاه ‌کنند. حال آنکه هر روز بارها و بارها، از کنار تمامی این روابط انسانی می‌گذریم و نگاه می‌کنیم. در این مجموعه، بیشتر شاهد روابط دو جنس مخالفیم که بی توجه به ممنوعیت‌های حاکمیت سیاسی، به هم نزدیک شده‌اند و با هم در ارتباطی انسانی‌اند. جسارت نیوشا توکلیان در نمایش دادن این دست از روابط انسانی، آن هم در شهری که خود در آن زندگی می‌کند، جالب توجه است. گویی عنوان نمایشگاه نیز از حس القاییِ همین عکس‌ها برآمده‌اند: «می‌دانم چرا شورشی آواز سر می‌دهد». شورشی که در این عکس‌ها و از آن بالاتر در متنِ جامعه است.

ولی محلوجی، کوراتور نمایشگاه، این مجموعه را نوعی «حمله‌ی صمیمانه» به محیط خصوصی و تجربیات گروهی از دوستان که آرزوها و مشکلات مشابهی با خود عکاس دارند، می‌داند.

او اضافه می‌کند که این مجموعه، پیچیدگی‌ها و تناقضات امروزین جامعه ایران را مورد کاوش قرار می‌دهد.

سفر به خانه امن

در ذیل همین مجموعه، در اتاقی دیگر، مجموعه‌ای است که بر اساس آلبوم‌های کودکی تعدادی از دوستانِ توکلیان شکل گرفته، که از بین تعداد زیادی از آلبوم‌ها، تنها ۶ تای آن‌ها انتخاب شده است. نقطه‌ عزیمت این مجموعه، عکس‌هایی است که عمدتاً لحظات شاد زندگی دوستان توکلیان را در کودکی به نمایش می‌گذارد، به‌خصوص از سالگردها، تولدها، عروسی‌ها، رقص‌ها، دورهمی‌ها، بگو و بخندها، بازی‌های دوران مدرسه، سرگرمی‌ها و... و بعد رفته‌رفته به واقعیت‌های زمخت و معمولی روزانه‌ ختم می‌شود. در پایان از سوژه‌ها بر تپه‌ای در تهران فیلم‌برداری شده‌ است که کاراکترها در آن بی‌حرکت و معلق در زمان باقی می‌مانند.

اتاق بعدی، مجموعه‌ی سقوط آزاد در سامبورو: «سفر به خانه‌ای امن» است. یک لایت‌باکس بخش‌هایی از گزارشی تصویری را نشان می‌دهد. این مجموعه به سفارش سازمان غیردولتی نسل دختران در کنیا انجام شده. هدف این سازمان پایان دادن به عمل غیر انسانی ختنه‌ی دختران است که هنوز در بسیاری از جوامع آفریقایی رواج دارد. در این لایت‌باکس، تصاویر زنانی که متحمل این رنج غیر انسانی هستند، کنار هم قرار گرفته و در زیر هر عکس، متنی قرار دارد که شرحِ حوادث زندگی آن زن است.

نمایشگاهِ «می‌دانم چرا شورشی آواز سر می‌دهد تا  ۲۹ اردیبهشت‌ در گالری آب‌انبار ادامه دارد.