ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

عملکرد معاهده میراث جهانی یونسکو

<p>بیژن روحانی &ndash; معاهده&zwnj;ی میراث جهانی سازمان یونسکو که یکی از مهم&zwnj;ترین معاهدات بین&zwnj;المللی این سازمان است، به چهلمین سالگرد خود نزدیک می&zwnj;شود. بسیاری از متخصصان و کار&zwnj;شناسان حفاظت از آثار تاریخی و طبیعی در جهان معتقدند علیرغم اهمیت کلیدی این معاهده و تاثیرات مهمش، زمان بازنگری و برطرف کردن کاستی&zwnj;هایش فرارسیده است.</p> <!--break--> <p><a href="http://www.zamahang.com/podcast/2010/20110612_Rouhani_WorldHeritage.mp3"><img alt="" align="middle" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/musicicon_0_0.jpg" /></a></p> <p>هدف معاهده میراث جهانی که در سال ۱۹۷۲ به تصویب رسید، حفاظت از آثار فرهنگی و طبیعی منحصر به فرد در جهان است. به همین منظور فهرستی به نام &laquo;فهرست میراث فرهنگی و طبیعی جهان&raquo; در سازمان یونسکو به وجود آمده است که هر سال تعدادی از آثاری که واجد شرایط هستند در این فهرست ثبت می&zwnj;شوند. اکنون ۹۱۱ اثر فرهنگی و طبیعی در این فهرست قرار دارند که از این میان ۷۰۴ اثر به دلایل فرهنگی، ۱۸۰ اثر به دلیل ارزش&zwnj;های طبیعی و ۲۷ اثر و محوطه&zwnj;ی دیگر هم به دلیل ارزش&zwnj;های مشترک فرهنگی و طبیعی در این فهرست قرار گرفته&zwnj;اند. سی و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی قرار است از ۱۹ تا ۲۹ ژوئن در پاریس برگزار شود و در آن پرونده ۴۲ اثر دیگر بررسی می&zwnj;شود و به احتمال بسیار زیاد این آثار نیز به&zwnj;زودی به فهرست میراث جهانی یونسکو وارد می&zwnj;شوند.</p> <p>&nbsp;</p> <p><img alt="" align="left" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/ROHWOH02.jpg" />اما پس از ۴۰ سال، اکنون شاید زمان مناسب برای بررسی عملکرد این معاهده جهانی در راه حفاظت و معرفی آثار فرهنگی و طبیعی فرارسیده باشد. به اعتقاد بسیاری گرچه این معاهده تاثیر مهمی در شناخت و حفظ آثار مهم فرهنگی و طبیعی داشته، اما نتوانسته است به&zwnj;تنهایی ضامن حفاظت از میراث بشری در نقاط مختلف دنیا باشد و خود اکنون با چالش&zwnj;های مهمی درگیر است.</p> <p>&nbsp;</p> <p>روح معاهده ۱۹۷۲ مبتنی بر حفاظت از آثاری است که دارای ارزش یگانه و منحصر به فرد برای کل بشریت هستند. اما قائل شدن به وجود چنین ارزش&zwnj;های جهانشمولی خود همواره منشأ بحث&zwnj;های مختلف نظری بوده است. زمانی که در دهه&zwnj;ی پنجاه میلادی تلاش&zwnj;ها و کارزار جهانی سازمان یونسکو برای نجات &laquo;معبد ابوسیمبل&raquo; در مصر نتیجه داد و این معبد که در خطر غرق شدن در دریاچه&zwnj;ی سد اسوان قرار داشت به محل امنی منتقل شد، عزم یونسکو برای آنکه بتواند تلاش&zwnj;های جهانی خود را برای حفظ و نجات آثار در قالب یک معاهده مشخص صورت&zwnj;بندی کند جزم شد و همین پایه&zwnj;ی معاهده میراث جهانی قرار گرفت.</p> <p>&nbsp;</p> <blockquote> <p>بیژن روحانی: هدف معاهده میراث جهانی که در سال ۱۹۷۲ به تصویب رسید، حفاظت از آثار فرهنگی و طبیعی منحصر به فرد در جهان است. به همین منظور فهرستی به نام &laquo;فهرست میراث فرهنگی و طبیعی جهان&raquo; در سازمان یونسکو به وجود آمده است که هر سال تعدادی از آثاری که واجد شرایط هستند در این فهرست ثبت می&zwnj;شوند.</p> </blockquote> <p>اکنون تعدادی از منتقدان می&zwnj;گویند این معاهده و شرایط الحاق یک اثر به فهرست میراث جهانی به جای آنکه تنها تحت تأثیر معیارهای کار&zwnj;شناسی باشد تا حد زیادی تحت تأثیر روابط دیپلماتیک و تلاش&zwnj;های سیاسی کشور&zwnj;ها قرار گرفته است. از آنجا که برای اکثر کشور&zwnj;ها ثبت آثارشان در این فهرست می&zwnj;تواند وجهه&zwnj;ی بین&zwnj;المللی به&zwnj;دست آورد و از طرف دیگر ثبت آثار تاریخی و فرهنگی در یونسکو می&zwnj;تواند باعث رونق گردشگری و جلب نظر گردشگران به آن منطقه شود، بسیاری از کشور&zwnj;ها و هیئت&zwnj;های نمایندگی آنان تلاش می&zwnj;کنند تا با رایزنی&zwnj;های مختلف به هر طریق ممکن برخی از آثار خود را در این فهرست ثبت کنند. به گفته&zwnj;ی کارشناسانی همچون &laquo;کریستینا کمرون&raquo; از کانادا که از نزدیک بر روند اجرایی شدن معاهده&zwnj;ی میراث جهانی نظارت داشته در دهه&zwnj;ی هشتاد کشور&zwnj;ها برای ارائه&zwnj;ی پرونده&zwnj;های ثبتی خود بیشتر پذیرای نظر کار&zwnj;شناسان بودند و حاضر بودند برای تکمیل پرونده&zwnj;ها وقت بیشتری بگذارند، اما اکنون شتاب و تعجیل فراوانی برای ثبت آثار خود دارند.</p> <p>&nbsp;</p> <p>یکی از اهداف معاهده میراث جهانی بسط و گسترش فهرست آثار فرهنگی و طبیعی بوده است. اکنون این فهرست به حدود هزار اثر رسیده است. اما پرسش مهم اینجاست که این فهرست تا چه حد قرار است گسترش یابد و آیا خود قربانی اهداف اولیه&zwnj;اش نشده است؟ واقعیت آن است که گسترش مداوم این فهرست می&zwnj;تواند مفهوم &laquo;ارزش&zwnj;های منحصر به&zwnj;فرد و استثنایی&raquo; را با چالش رو&zwnj;به&zwnj;رو و آن را بی&zwnj;مفهوم کند.</p> <p>&nbsp;</p> <p><img alt="" align="left" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/ROHWOH03.jpg" />از سوی دیگر حفاظت مؤثر از محوطه&zwnj;ها و آثار ثبت&zwnj;شده در این فهرست نیازمند افزایش حمایت&zwnj;ها و منابع مالی و تخصصی است. اما در حالی&zwnj;که مدام به تعداد آثار فهرست افزوده می&zwnj;شود، امکانات و منابع حفاظتی رشد چندانی نداشته&zwnj;اند. بنابراین به نظر می&zwnj;رسد تنها یک تلاش زیاد برای وارد کردن هرچه بیشتر آثار به فهرست وجود دارد، بدون آنکه الزاماً منابع و امکانات جهانی که می&zwnj;تواند در اختیار آن&zwnj;ها قرار گیرد به&zwnj;&zwnj; همان میزان رشد کند.</p> <p>&nbsp;</p> <p>در موارد دیگری نیز به جای آنکه ورود یک محوطه به فهرست میراث جهانی باعث حفاظت بهتر از آن شود، مسائل و مشکلات پیش&zwnj;بینی نشده&zwnj;ای برای آن فراهم کرده است. به&zwnj;عنوان مثال جلب توجه حجم انبوهی از گردشگران بدون برنامه&zwnj;ریزی قبلی و یا ایجاد ظرفیت&zwnj;های لازم برای پذیرش و مدیریت آن&zwnj;ها و وجود منابع طبیعی مانند نفت و گاز در محدوده&zwnj;ی آثار و نیاز کشور&zwnj;ها به استخراج آن&zwnj;ها تنها بخشی از مشکلات پیش&zwnj;بینی نشده است.</p> <p>&nbsp;</p> <p>همچنین بسیاری از کشور&zwnj;ها گرچه در زمان ثبت آثار خود متعهد می&zwnj;شوند تا برنامه&zwnj;های مدیریتی و حفاظتی از این مناطق را مدام بازنگری کنند، اما در عمل پس از ثبت آثار توجه مناسبی برای حفاظت از آن&zwnj;ها به کار نمی&zwnj;برند. به&zwnj;عنوان مثال در ایران گرچه ساختار&zwnj;ها و بناهای آبی شوشتر در فهرست میراث جهانی ثبت شد، اما بلافاصله پس از ثبت مشکلات مدیریتی و حفاظتی خود را آشکار کردند که نتیجه&zwnj;ی آن فروریختن بخشی از این بنا&zwnj;ها بود.</p> <p>&nbsp;</p> <p>از سوی دیگر گرچه یونسکو فهرست دیگری را به نام &laquo;فهرست میراث در خطر&raquo; برای ثبت آثاری که تداوم حیاتشان با عوامل مختلفی تهدید می&zwnj;شوند در نظر گرفته، اما در عمل بسیاری از کشور&zwnj;ها در برابر ثبت محوطه&zwnj;های تاریخی و طبیعی خود در این فهرست مقاومت می&zwnj;کنند زیرا آن را به نوعی باعث شرمساری تلقی می&zwnj;کنند. در حالی&zwnj;که هدف اولیه&zwnj;ی یونسکو از ایجاد &laquo;فهرست میراث در خطر&raquo; جلب توجه و حمایت&zwnj;های مادی و فنی بین&zwnj;المللی برای نجات آن آثار بوده است. اما برخی کشور&zwnj;ها مقاومت بسیار زیادی در برابر وارد شدن آثارشان به این فهرست نشان می&zwnj;دهند.</p> <p>&nbsp;</p> <p>حذف آثار از فهرست میراث جهانی نیز در عمل تنها دو بار اتفاق افتاده است. بنابراین بسیاری از کشور&zwnj;ها با ناچیز شمردن امکان خروج آثارشان از این فهرست، برنامه&zwnj;های مدیریتی و حفاظتی خود را برای پاسداشت ارزش&zwnj;های فرهنگی و طبیعی محوطه&zwnj;های ثبت شده با جدیت پیگری نمی&zwnj;کنند.</p> <p>&nbsp;</p> <p>با وجود مسائل فوق اکنون بسیاری بر این عقیده هستند شاید بهتر باشد به جای افزودن مدام بر تعداد آثار این فهرست، تمرکز بیشتری بر حفاظت از آثار موجود صورت بگیرد.</p> <p>&nbsp;</p> <p>نظر به اهمیت معاهده میراث جهانی، بحث در این خصوص را در گفتارهای بعدی ادامه خواهیم داد.</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>عکس&zwnj;ها (از بالا به پایین)<br /> </strong>نشان معاهده میراث جهانی یونسکو<br /> گور امیر، سمرقند<br /> محوطه چیچن ایتزا، مکزیک</p> <p>&nbsp;</p> <p><strong>از بیژن روحانی در همین زمینه در رادیو زمانه منتشر شده است:</strong></p> <p>&nbsp;</p> <p><a href="http://zamaaneh.com/rohani/2009/07/post_271.html ">::ثبت جهانی هم آثار را نجات نمی&zwnj;دهد::</a></p> <p><a href="#http://radiozamaneh.com/content/%D9%87%D8%B4%D8%AF%D8%A7%D8%B1-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%84">::هشدار برای میراث جهانی استانبول::&nbsp;</a></p> <p><a href="http://zamaaneh.com/rohani/2009/03/post_85.html ">::سالگرد نجات بزرگ::</a></p> <p><a href="http://zamaaneh.com/rohani/2008/07/post_234.html ">::ایران کلیساهای خود را جهانی می&zwnj;کند::</a></p> <p><a href="http://zamaaneh.com/rohani/2010/07/post_327.html ">::نشست سالانه&zwnj;ی کمیته میراث جهانی::</a></p> <p><a href="#http://radiozamaneh.com/culture/cultural-heritages/2011/05/30/4319">::یونسکو بیت لحم را نپذیرفت::</a></p> <p><a href="http://zamaaneh.com/morenews/2010/08/post_1353.html ">::آثار جدید در میراث طبیعی جهان::</a><br /> &nbsp;</p> <p>&nbsp;</p>

بیژن روحانی – معاهده‌ی میراث جهانی سازمان یونسکو که یکی از مهم‌ترین معاهدات بین‌المللی این سازمان است، به چهلمین سالگرد خود نزدیک می‌شود. بسیاری از متخصصان و کار‌شناسان حفاظت از آثار تاریخی و طبیعی در جهان معتقدند علیرغم اهمیت کلیدی این معاهده و تاثیرات مهمش، زمان بازنگری و برطرف کردن کاستی‌هایش فرارسیده است.

هدف معاهده میراث جهانی که در سال ۱۹۷۲ به تصویب رسید، حفاظت از آثار فرهنگی و طبیعی منحصر به فرد در جهان است. به همین منظور فهرستی به نام «فهرست میراث فرهنگی و طبیعی جهان» در سازمان یونسکو به وجود آمده است که هر سال تعدادی از آثاری که واجد شرایط هستند در این فهرست ثبت می‌شوند. اکنون ۹۱۱ اثر فرهنگی و طبیعی در این فهرست قرار دارند که از این میان ۷۰۴ اثر به دلایل فرهنگی، ۱۸۰ اثر به دلیل ارزش‌های طبیعی و ۲۷ اثر و محوطه‌ی دیگر هم به دلیل ارزش‌های مشترک فرهنگی و طبیعی در این فهرست قرار گرفته‌اند. سی و پنجمین نشست کمیته میراث جهانی قرار است از ۱۹ تا ۲۹ ژوئن در پاریس برگزار شود و در آن پرونده ۴۲ اثر دیگر بررسی می‌شود و به احتمال بسیار زیاد این آثار نیز به‌زودی به فهرست میراث جهانی یونسکو وارد می‌شوند.

اما پس از ۴۰ سال، اکنون شاید زمان مناسب برای بررسی عملکرد این معاهده جهانی در راه حفاظت و معرفی آثار فرهنگی و طبیعی فرارسیده باشد. به اعتقاد بسیاری گرچه این معاهده تاثیر مهمی در شناخت و حفظ آثار مهم فرهنگی و طبیعی داشته، اما نتوانسته است به‌تنهایی ضامن حفاظت از میراث بشری در نقاط مختلف دنیا باشد و خود اکنون با چالش‌های مهمی درگیر است.

روح معاهده ۱۹۷۲ مبتنی بر حفاظت از آثاری است که دارای ارزش یگانه و منحصر به فرد برای کل بشریت هستند. اما قائل شدن به وجود چنین ارزش‌های جهانشمولی خود همواره منشأ بحث‌های مختلف نظری بوده است. زمانی که در دهه‌ی پنجاه میلادی تلاش‌ها و کارزار جهانی سازمان یونسکو برای نجات «معبد ابوسیمبل» در مصر نتیجه داد و این معبد که در خطر غرق شدن در دریاچه‌ی سد اسوان قرار داشت به محل امنی منتقل شد، عزم یونسکو برای آنکه بتواند تلاش‌های جهانی خود را برای حفظ و نجات آثار در قالب یک معاهده مشخص صورت‌بندی کند جزم شد و همین پایه‌ی معاهده میراث جهانی قرار گرفت.

بیژن روحانی: هدف معاهده میراث جهانی که در سال ۱۹۷۲ به تصویب رسید، حفاظت از آثار فرهنگی و طبیعی منحصر به فرد در جهان است. به همین منظور فهرستی به نام «فهرست میراث فرهنگی و طبیعی جهان» در سازمان یونسکو به وجود آمده است که هر سال تعدادی از آثاری که واجد شرایط هستند در این فهرست ثبت می‌شوند.

اکنون تعدادی از منتقدان می‌گویند این معاهده و شرایط الحاق یک اثر به فهرست میراث جهانی به جای آنکه تنها تحت تأثیر معیارهای کار‌شناسی باشد تا حد زیادی تحت تأثیر روابط دیپلماتیک و تلاش‌های سیاسی کشور‌ها قرار گرفته است. از آنجا که برای اکثر کشور‌ها ثبت آثارشان در این فهرست می‌تواند وجهه‌ی بین‌المللی به‌دست آورد و از طرف دیگر ثبت آثار تاریخی و فرهنگی در یونسکو می‌تواند باعث رونق گردشگری و جلب نظر گردشگران به آن منطقه شود، بسیاری از کشور‌ها و هیئت‌های نمایندگی آنان تلاش می‌کنند تا با رایزنی‌های مختلف به هر طریق ممکن برخی از آثار خود را در این فهرست ثبت کنند. به گفته‌ی کارشناسانی همچون «کریستینا کمرون» از کانادا که از نزدیک بر روند اجرایی شدن معاهده‌ی میراث جهانی نظارت داشته در دهه‌ی هشتاد کشور‌ها برای ارائه‌ی پرونده‌های ثبتی خود بیشتر پذیرای نظر کار‌شناسان بودند و حاضر بودند برای تکمیل پرونده‌ها وقت بیشتری بگذارند، اما اکنون شتاب و تعجیل فراوانی برای ثبت آثار خود دارند.

یکی از اهداف معاهده میراث جهانی بسط و گسترش فهرست آثار فرهنگی و طبیعی بوده است. اکنون این فهرست به حدود هزار اثر رسیده است. اما پرسش مهم اینجاست که این فهرست تا چه حد قرار است گسترش یابد و آیا خود قربانی اهداف اولیه‌اش نشده است؟ واقعیت آن است که گسترش مداوم این فهرست می‌تواند مفهوم «ارزش‌های منحصر به‌فرد و استثنایی» را با چالش رو‌به‌رو و آن را بی‌مفهوم کند.

از سوی دیگر حفاظت مؤثر از محوطه‌ها و آثار ثبت‌شده در این فهرست نیازمند افزایش حمایت‌ها و منابع مالی و تخصصی است. اما در حالی‌که مدام به تعداد آثار فهرست افزوده می‌شود، امکانات و منابع حفاظتی رشد چندانی نداشته‌اند. بنابراین به نظر می‌رسد تنها یک تلاش زیاد برای وارد کردن هرچه بیشتر آثار به فهرست وجود دارد، بدون آنکه الزاماً منابع و امکانات جهانی که می‌تواند در اختیار آن‌ها قرار گیرد به‌‌ همان میزان رشد کند.

در موارد دیگری نیز به جای آنکه ورود یک محوطه به فهرست میراث جهانی باعث حفاظت بهتر از آن شود، مسائل و مشکلات پیش‌بینی نشده‌ای برای آن فراهم کرده است. به‌عنوان مثال جلب توجه حجم انبوهی از گردشگران بدون برنامه‌ریزی قبلی و یا ایجاد ظرفیت‌های لازم برای پذیرش و مدیریت آن‌ها و وجود منابع طبیعی مانند نفت و گاز در محدوده‌ی آثار و نیاز کشور‌ها به استخراج آن‌ها تنها بخشی از مشکلات پیش‌بینی نشده است.

همچنین بسیاری از کشور‌ها گرچه در زمان ثبت آثار خود متعهد می‌شوند تا برنامه‌های مدیریتی و حفاظتی از این مناطق را مدام بازنگری کنند، اما در عمل پس از ثبت آثار توجه مناسبی برای حفاظت از آن‌ها به کار نمی‌برند. به‌عنوان مثال در ایران گرچه ساختار‌ها و بناهای آبی شوشتر در فهرست میراث جهانی ثبت شد، اما بلافاصله پس از ثبت مشکلات مدیریتی و حفاظتی خود را آشکار کردند که نتیجه‌ی آن فروریختن بخشی از این بنا‌ها بود.

از سوی دیگر گرچه یونسکو فهرست دیگری را به نام «فهرست میراث در خطر» برای ثبت آثاری که تداوم حیاتشان با عوامل مختلفی تهدید می‌شوند در نظر گرفته، اما در عمل بسیاری از کشور‌ها در برابر ثبت محوطه‌های تاریخی و طبیعی خود در این فهرست مقاومت می‌کنند زیرا آن را به نوعی باعث شرمساری تلقی می‌کنند. در حالی‌که هدف اولیه‌ی یونسکو از ایجاد «فهرست میراث در خطر» جلب توجه و حمایت‌های مادی و فنی بین‌المللی برای نجات آن آثار بوده است. اما برخی کشور‌ها مقاومت بسیار زیادی در برابر وارد شدن آثارشان به این فهرست نشان می‌دهند.

حذف آثار از فهرست میراث جهانی نیز در عمل تنها دو بار اتفاق افتاده است. بنابراین بسیاری از کشور‌ها با ناچیز شمردن امکان خروج آثارشان از این فهرست، برنامه‌های مدیریتی و حفاظتی خود را برای پاسداشت ارزش‌های فرهنگی و طبیعی محوطه‌های ثبت شده با جدیت پیگری نمی‌کنند.

با وجود مسائل فوق اکنون بسیاری بر این عقیده هستند شاید بهتر باشد به جای افزودن مدام بر تعداد آثار این فهرست، تمرکز بیشتری بر حفاظت از آثار موجود صورت بگیرد.

نظر به اهمیت معاهده میراث جهانی، بحث در این خصوص را در گفتارهای بعدی ادامه خواهیم داد.

عکس‌ها (از بالا به پایین)
نشان معاهده میراث جهانی یونسکو
گور امیر، سمرقند
محوطه چیچن ایتزا، مکزیک

از بیژن روحانی در همین زمینه در رادیو زمانه منتشر شده است:

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

نظری وجود ندارد.