ارتباط ناشناخته. ارتباط بدون سانسور. ارتباط برقرار نمی‌شود. سایت اصلی احتمالاً زیر سانسور است. ارتباط با سایت (های) موازی برقرار شد. ارتباط برقرار نمی‌شود. ارتباط اینترنت خود را امتحان کنید. احتمال دارد اینترنت به طور سراسری قطع شده باشد. ادامه مطلب

میراث جهانی؛ چشم‌اندازها و کاستی‌ها

<p>بیژن روحانی - معاهده&zwnj;&zwnj;ی میراث جهانی سازمان یونسکو، یکی از جلوه&zwnj;های برجسته&zwnj;ی جهانی شدن فرهنگ در عصر حاضر است. معاهده سال ۱۹۷۲ که اکنون آرام آرام پا به چهلمین سالگرد خود می&zwnj;گذارد، در حقیقت یکی از مهم&zwnj;ترین ابزارهای حقوقی یونسکو برای ثبت و حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان در کشورهای مختلف است.</p> <!--break--> <p><a href="http://www.zamahang.com/podcast/2010/20110619_Rouhani_ConventionPart2.mp3"><img alt="" align="middle" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/musicicon_0_7.jpg" /></a></p> <p>&nbsp;</p> <p>پیش از این و در گفتار قبل به برخی از نارسایی&zwnj;های این معاهده اشاره کردیم و گفتیم فشارهای دیپلماتیک کشورها، افزایش مدام به تعداد آثار ثبت&zwnj;شده، عدم افزایش حمایت&zwnj;های مادی و فنی به میزان لازم، تولید مشکلات پیش&zwnj;بینی&zwnj;نشده برای محوطه&zwnj;های ثبتی و عدم استقبال کشورها از فهرست &laquo;میراث در خطر&raquo; جزو مواردی هستند که اجرا شدن این معاهده را با کاستی&zwnj;هایی رو&zwnj;به&zwnj;رو کرده است.</p> <p><img alt="" align="left" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/BIROUSU02.jpg" />زمانی که تدوین&zwnj;کنندگان معاهده میراث جهانی، حوزه&zwnj;ی عمل این معاهده را &laquo;فرهنگ&raquo; و &laquo;طبیعت&raquo; تعریف کردند در حقیقت تحول مهمی در درک معمول از میراث بشری به&zwnj;وجود آورند. تا پیش از آن مقصود از میراث عمدتاً بناها و محوطه&zwnj;های تاریخی و یا آثار هنری بود. با این حال حوزه&zwnj;ی عمل معاهده بعدها باز هم بزرگ&zwnj;تر شد و در سال&zwnj;های اخیر آثاری در حوزه&zwnj;ی میراث صنعتی، آثار معماری مدرن سده بیستم، آثار و بقایای زندگی کوچ&zwnj;گران و عشایر، طرح&zwnj;های شهری و همچنین منظرهای تاریخی و فرهنگی را نیز در خود پذیرفت.</p> <p>نگاه به پیشینه&zwnj;ی این معاهده نشان می&zwnj;دهد هدف یونسکو در درجه اول حفاظت بهتر و مؤثرتر از میراث جهانی بوده است، اما عوامل متعددی باعث شده&zwnj;اند تا این هدف دیگر تنها اولویت معاهده نباشد و مسائل دیگری به جز حفاظت در این میان تعیین&zwnj;کننده شده&zwnj;اند و گاهی معاهده را از پرداختن به هدف اصلی خود بازداشته&zwnj;اند.</p> <p>در عمل کمیته میراث جهانی و حتی خود سازمان یونسکو هم دارای ابزارهای مالی و فنی کافی برای نجات آثار در خطر نیستند. این امر به&zwnj;خصوص وقتی تشدید می&zwnj;شود که بدانیم اگر کشورها تمایل چندانی نشان ندهند و یا حاضر به همکاری نباشند، کاری از دست یونسکو برای نجات آثارشان ساخته نیست، و این واقعیتی است که درتعارض با مفهوم جهانی بودن آثار فرهنگی و طبیعی قرار می&zwnj;گیرد.</p> <p>از طرف دیگر مطالعه&zwnj;ی آثار ثبت&zwnj;شده در فهرست میراث جهانی نشان&zwnj;دهنده&zwnj;ی شکاف&zwnj;های متعددی است. از یک سو تعداد آثار ثبت&zwnj;شده در بخش فرهنگی (۷۰۴) چند برابر آثار ثبت&zwnj;شده در بخش طبیعی است و از <img alt="" align="left" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/BIROUSU03.jpg" />سوی دیگر بخش قابل ملاحظه&zwnj;ای از آثار ثبت&zwnj;شده در هر دو بخش متعلق به کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی هستند. طبق مطالعاتی که شواری جهانی بناها و محوطه&zwnj;&zwnj;ها (ایکوموس جهانی) در سال ۲۰۰۵ انجام داد، این شکاف&zwnj;ها به دلیل کمبودهای ساختاری و همچنین کیفی است. یعنی ظرفیت&zwnj;های فنی و آگاهی&zwnj;های لازم برای شناسایی و پیشنهاد کردن آثار فرهنگی و طبیعی و همچنین قوانین حمایتی لازم در بسیاری از کشورها و نقاط جهان وجود ندارد از این رو فهرست میراث جهانی دارای کاستی&zwnj;هایی است و به&zwnj;خوبی نتوانسته گستردگی و تنوع آثار فرهنگی و طبیعی در دنیا را منعکس کند.</p> <p>تا سال ۲۰۰۵ حدود ۵۰ کشور جهان نه تنها هیچ اثر فرهنگی و طبیعی را در فهرست جهانی یونسکو به ثبت نرسانده بودند بلکه هیچ برنامه&zwnj;ی مشخصی هم برای این&zwnj;کار در آینده نداشتند. تا زمان آماده شدن گزارش سازمان ایکوموس، ۵۶ درصد آثار ثبت&zwnj;شده متعلق به اروپا و آمریکای شمالی، ۱۸ درصد آسیا و پاسیفیک، ۱۳درصد متعلق به آمریکای لاتین و کاراییب، ۹ درصد کشورهای عربی و تنها پنج درصد سهم آفریقا بوده است.</p> <p>همچنین بررسی در نوع آثار ثبت&zwnj;شده به&zwnj;خصوص در بخش فرهنگی نیز نشان می&zwnj;دهد که تعادل بین تمام جنبه&zwnj;های فرهنگی برقرار نیست و به برخی از انواع آثار توجه بیشتری صورت گرفته است. تا زمان تهیه&zwnj;ی <img alt="" align="left" src="http://www.zamaaneh.com/pictures-new/BIROUSU04.jpg" />این گزارش بیشترین حجم آثار ثبت&zwnj;شده در بخش فرهنگی را بناها و آثار معماری تشکیل می&zwnj;داده&zwnj;اند که حدود ۲۶ درصد کل آثار ثبت شده بودند. شهرهای تاریخی ۱۸ درصد، آثار مذهبی ۱۶ درصد، محوطه&zwnj;های باستان&zwnj;شناسی ۱۲ درصد، منظرهای فرهنگی ۷ درصد، محوطه&zwnj;های کشاورزی و یا تکنولوژیک ۵ درصد و پس از اینها محوطه&zwnj;های صخره&zwnj;ای، محوطه&zwnj;های دارای بقایای انسان&zwnj;های اولیه، محوطه&zwnj;های سمبلیک، گورستان&zwnj;ها، راه&zwnj;ها و جاده&zwnj;های فرهنگی و تاریخی هر کدام حداکثر یک یا دو درصد تعداد آثار ثبت&zwnj;شده را تشکیل می&zwnj;دهند.</p> <p>از آمارها چنین برمی&zwnj;آید که برای داشتن فهرستی که بتواند تنوع فرهنگی در تمام نقاط جهان را به&zwnj;درستی نمایندگی کند نیاز به بازنگری در برخی مفاهیم و همچنین همکاری مؤثرتر بین سازمان&zwnj;های بین&zwnj;المللی و کشورهای عضو وجود دارد.</p> <p>با تمام کاستی&zwnj;های موجود، معاهده میراث جهانی یونسکو همچنان به&zwnj;عنوان یکی از مؤثرترین قراردادها و میثاق&zwnj;های بین&zwnj;المللی در زمینه&zwnj;ی میراث مشترک بشری عمل می&zwnj;کند و گواه آن پیوستن اکثریت کشورهای جهان به این پیمان و تقاضای روز افزون آنها برای ثبت آثار فرهنگی و طبیعی خود در فهرست میراث جهانی یونسکوست.</p> <p><strong>در همین زمینه:</strong></p> <p><a href="#http://radiozamaneh.com/culture/cultural-heritages/2011/06/13/4659">::بخش نخست عملکرد معاهده&zwnj;ی میراث جهانی یونسکو، بیژن روحانی، رادیو زمانه::</a></p> <p>&nbsp;<strong>عکس&zwnj;ها (از بالا به پایین)<br /> </strong></p> <p>&laquo;قره&zwnj;کلیسا&raquo; در آذربایجان غربی، ایران<br /> آرامگاه پادشاهان، اوگاندا<br /> مجموعه بناها و کاخ های هو، ویتنام<br /> مجموعه کلیساهای راونا، ایتالیا<br /> برگرفته از سایت میراث جهانی یونسکو<br /> &nbsp;</p>

بیژن روحانی - معاهده‌‌ی میراث جهانی سازمان یونسکو، یکی از جلوه‌های برجسته‌ی جهانی شدن فرهنگ در عصر حاضر است. معاهده سال ۱۹۷۲ که اکنون آرام آرام پا به چهلمین سالگرد خود می‌گذارد، در حقیقت یکی از مهم‌ترین ابزارهای حقوقی یونسکو برای ثبت و حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان در کشورهای مختلف است.

پیش از این و در گفتار قبل به برخی از نارسایی‌های این معاهده اشاره کردیم و گفتیم فشارهای دیپلماتیک کشورها، افزایش مدام به تعداد آثار ثبت‌شده، عدم افزایش حمایت‌های مادی و فنی به میزان لازم، تولید مشکلات پیش‌بینی‌نشده برای محوطه‌های ثبتی و عدم استقبال کشورها از فهرست «میراث در خطر» جزو مواردی هستند که اجرا شدن این معاهده را با کاستی‌هایی رو‌به‌رو کرده است.

زمانی که تدوین‌کنندگان معاهده میراث جهانی، حوزه‌ی عمل این معاهده را «فرهنگ» و «طبیعت» تعریف کردند در حقیقت تحول مهمی در درک معمول از میراث بشری به‌وجود آورند. تا پیش از آن مقصود از میراث عمدتاً بناها و محوطه‌های تاریخی و یا آثار هنری بود. با این حال حوزه‌ی عمل معاهده بعدها باز هم بزرگ‌تر شد و در سال‌های اخیر آثاری در حوزه‌ی میراث صنعتی، آثار معماری مدرن سده بیستم، آثار و بقایای زندگی کوچ‌گران و عشایر، طرح‌های شهری و همچنین منظرهای تاریخی و فرهنگی را نیز در خود پذیرفت.

نگاه به پیشینه‌ی این معاهده نشان می‌دهد هدف یونسکو در درجه اول حفاظت بهتر و مؤثرتر از میراث جهانی بوده است، اما عوامل متعددی باعث شده‌اند تا این هدف دیگر تنها اولویت معاهده نباشد و مسائل دیگری به جز حفاظت در این میان تعیین‌کننده شده‌اند و گاهی معاهده را از پرداختن به هدف اصلی خود بازداشته‌اند.

در عمل کمیته میراث جهانی و حتی خود سازمان یونسکو هم دارای ابزارهای مالی و فنی کافی برای نجات آثار در خطر نیستند. این امر به‌خصوص وقتی تشدید می‌شود که بدانیم اگر کشورها تمایل چندانی نشان ندهند و یا حاضر به همکاری نباشند، کاری از دست یونسکو برای نجات آثارشان ساخته نیست، و این واقعیتی است که درتعارض با مفهوم جهانی بودن آثار فرهنگی و طبیعی قرار می‌گیرد.

از طرف دیگر مطالعه‌ی آثار ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی نشان‌دهنده‌ی شکاف‌های متعددی است. از یک سو تعداد آثار ثبت‌شده در بخش فرهنگی (۷۰۴) چند برابر آثار ثبت‌شده در بخش طبیعی است و از سوی دیگر بخش قابل ملاحظه‌ای از آثار ثبت‌شده در هر دو بخش متعلق به کشورهای اروپایی و آمریکای شمالی هستند. طبق مطالعاتی که شواری جهانی بناها و محوطه‌‌ها (ایکوموس جهانی) در سال ۲۰۰۵ انجام داد، این شکاف‌ها به دلیل کمبودهای ساختاری و همچنین کیفی است. یعنی ظرفیت‌های فنی و آگاهی‌های لازم برای شناسایی و پیشنهاد کردن آثار فرهنگی و طبیعی و همچنین قوانین حمایتی لازم در بسیاری از کشورها و نقاط جهان وجود ندارد از این رو فهرست میراث جهانی دارای کاستی‌هایی است و به‌خوبی نتوانسته گستردگی و تنوع آثار فرهنگی و طبیعی در دنیا را منعکس کند.

تا سال ۲۰۰۵ حدود ۵۰ کشور جهان نه تنها هیچ اثر فرهنگی و طبیعی را در فهرست جهانی یونسکو به ثبت نرسانده بودند بلکه هیچ برنامه‌ی مشخصی هم برای این‌کار در آینده نداشتند. تا زمان آماده شدن گزارش سازمان ایکوموس، ۵۶ درصد آثار ثبت‌شده متعلق به اروپا و آمریکای شمالی، ۱۸ درصد آسیا و پاسیفیک، ۱۳درصد متعلق به آمریکای لاتین و کاراییب، ۹ درصد کشورهای عربی و تنها پنج درصد سهم آفریقا بوده است.

همچنین بررسی در نوع آثار ثبت‌شده به‌خصوص در بخش فرهنگی نیز نشان می‌دهد که تعادل بین تمام جنبه‌های فرهنگی برقرار نیست و به برخی از انواع آثار توجه بیشتری صورت گرفته است. تا زمان تهیه‌ی این گزارش بیشترین حجم آثار ثبت‌شده در بخش فرهنگی را بناها و آثار معماری تشکیل می‌داده‌اند که حدود ۲۶ درصد کل آثار ثبت شده بودند. شهرهای تاریخی ۱۸ درصد، آثار مذهبی ۱۶ درصد، محوطه‌های باستان‌شناسی ۱۲ درصد، منظرهای فرهنگی ۷ درصد، محوطه‌های کشاورزی و یا تکنولوژیک ۵ درصد و پس از اینها محوطه‌های صخره‌ای، محوطه‌های دارای بقایای انسان‌های اولیه، محوطه‌های سمبلیک، گورستان‌ها، راه‌ها و جاده‌های فرهنگی و تاریخی هر کدام حداکثر یک یا دو درصد تعداد آثار ثبت‌شده را تشکیل می‌دهند.

از آمارها چنین برمی‌آید که برای داشتن فهرستی که بتواند تنوع فرهنگی در تمام نقاط جهان را به‌درستی نمایندگی کند نیاز به بازنگری در برخی مفاهیم و همچنین همکاری مؤثرتر بین سازمان‌های بین‌المللی و کشورهای عضو وجود دارد.

با تمام کاستی‌های موجود، معاهده میراث جهانی یونسکو همچنان به‌عنوان یکی از مؤثرترین قراردادها و میثاق‌های بین‌المللی در زمینه‌ی میراث مشترک بشری عمل می‌کند و گواه آن پیوستن اکثریت کشورهای جهان به این پیمان و تقاضای روز افزون آنها برای ثبت آثار فرهنگی و طبیعی خود در فهرست میراث جهانی یونسکوست.

در همین زمینه:

 عکس‌ها (از بالا به پایین)

«قره‌کلیسا» در آذربایجان غربی، ایران
آرامگاه پادشاهان، اوگاندا
مجموعه بناها و کاخ های هو، ویتنام
مجموعه کلیساهای راونا، ایتالیا
برگرفته از سایت میراث جهانی یونسکو
 

این مطلب را پسندیدید؟ کمک مالی شما به ما این امکان را خواهد داد که از این نوع مطالب بیشتر منتشر کنیم.

آیا مایل هستید ما را در تحقیق و نوشتن تعداد بیشتری از این‌گونه مطالب یاری کنید؟

.در حال حاضر امکان دریافت کمک مخاطبان ساکن ایران وجود ندارد

توضیح بیشتر در مورد اینکه چطور از ما حمایت کنید

نظر بدهید

در پرکردن فرم خطایی صورت گرفته

نظرها

نظری وجود ندارد.