سایه اختلاف‌ها بر پایان اجلاس گروه ۷

اجلاس هفت قدرت صنعتی جهان در ایتالیا پایان یافت. اگرچه قدرت‌های گروه ۷ نتوانستند اختلاف‌ها بر سر توافق اقلیمی پاریس و نحوه برخورد با بحران پناهجویان را حل کنند، اما تجارت آزاد بار دیگر آنها را در کنار یکدیگر قرار داد. همزمان با برگزاری آخرین روز اجلاس نیز پلیس ایتالیا با گاز اشک‌آور معترضان به سیاست‌های قدرت‌های جهانی را متفرق کرد.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده شنبه، ۲۷ مه یعنی در آخرین روز اجلاس گروه ۷ بالاخره تحت فشار دیگر اعضا حمایت خود از تجارت آزاد را اعلام کرد. بدین‌ترتیب و با همراهی واشنگتن، هفت قدرت صنعتی جهان در بیانیه نهایی خود وعده دادند که «با همه انواع حمایت‌گرایی» مبارزه کنند و نسبت به نظام قاعده‌محور تجارت بین‌المللی متعهد باشند.

حمایت‌گرایی نوعی سیاست اقتصادی است که با وضع تعرفه بر واردات و محدودکردن حجم آن، دستکاری نرخ ارز و دیگر مقررات مربوط از تولید داخلی در برابر تجارت آزاد حمایت می‌کند. دونالد ترامپ در کارزارهای انتخاباتی خود بارها به انتقاد از قراردادهای تجاری بین‌المللی واشنگتن با متحدانش پرداخت و وعده داد که ایالات متحده را از چندین پیمان تجاری بزرگ بین‌المللی خارج کند و بر واردات برخی کالاها تعرفه ببندد.

اما به نظر می‌رسد که نظرات او تغییر کرده باشند. پس از آنکه هواپیمای ترامپ از سیسیل بلند شد، رئیس‌جمهوری ایالات متحده دوباره به ارسال توئیت مشغول شد و در یکی از آنها نوشت که «دیدارهای معرکه درباره همه‌چیز، به‌خصوص درباره تجارت.» ترامپ در توئیت‌هایش آن قسمتی از بیانیه نهایی را برجسته کرد که خواستار «زدودن تمام فعالیت‌های مختل‌کننده تجارت» شده بود.

مسئله پناهجویان

اجلاس گروه ۷، هفت کشور بزرگ صنعتی جهان، از جمعه ۲۶ مه در شهر تائورمینا در جزیره سیسیل ایتالیا آغاز شد؛ مکانی که انتخاب آن از اهمیتی نمادین برای اشاره به بحران پناهجویان برخوردار بود.

پناهجویانی که از لیبی سوار بر قایق‌های بادی، مدیترانه را به سوی اروپا می‌پیمایند، به مرزهای آبی ایتالیا در حوالی جزیره سیسیل می‌رسند؛ اگرچه بسیاری نیز گرفتار مدیترانه می‌شوند و جان‌شان را از دست می‌دهند.

تنها در ۱۰ روز اخیر حدود ۱۰ هزار پناهجو و مهاجر به کمک سازمان‌های امدادرسان و گارد ساحلی ایتالیا از آب‌های مدیترانه نجات یافتند. هم‌اکنون بیش از ۱۷۵ هزار پناهجو در پناهگاه‌های مهاجران ایتالیا زندگی می‌کنند.

ایتالیا امیدوار بود که با میزبانی اجلاس گروه ۷ و انتخاب تائورمینا به عنوان شهر میزبان رهبران قدرت‌های جهانی، توجه و حمایت این قدرت‌ها را برای مبارزه با بحران پناهجویی جلب کند. اما ایالات متحده، بریتانیا و ژاپن با طرح پیشنهادی ایتالیا برای مهار کردن بحران پناهجویانی مخالفت کردند و حاضر نشدند تا تعهدات بلندمدتی در این باره بدهند.

با این حال رهبران پنج کشور آفریقایی اتیوپی، نیجر، تونس، نیجریه و کنیا به دعوت ایتالیا در آخرین روز اجلاس حاضر شدند تا درباره شیوه‌های پیشرفت اقتصادی این کشورها و سرمایه‌گذاری در آنها، و نیز مسائل امنیتی در آنجا برای محدودساختن مهاجرت شهروندانشان به اروپا بحث کنند.

در همین راستا، محمودو ایسوفو، رئیس‌جمهوری نیجر از قدرت‌های هفت‌گانه خواست تا برای پایان‌دادن به بحران لیبی تمهیداتی فوری اتخاذ کنند. لیبی عزیمت‌گاه بسیاری از پناهجویان به سوی اروپا است و قاچاقچیان سودجو در آن پناهجویان را سوار بر قایق‌های ناامن به سوی اروپا می‌فرستند. ایسوفو همچنین از هفت کشور صنعتی بزرگ جهان به دلیل عمل‌نکردن به وعده‌هایشان برای مبارزه با فقر در آفریقا انتقاد کرد.

در بیانیه نهایی اجلاس گروه ۷ تمهیداتی میان‌مدت برای رونق‌دادن به اقتصاد کشورهای آفریقایی و حمایت از کشاورزی پایدار در این کشورها برای مبارزه غیرمستقیم با روند مهاجرت از آنجا به اروپا ذکر شده است. این بیانیه در مورد محدودکردن مهاجرت نیز نیاز به تضمین امنیت داخلی کشورهای آفریقایی را برجسته کرد، و چندان بر روش‌های این محدودکردن تمرکزی نداشت.

گروه‌های حقوق بشری و امدادرسان اما از این موضوع راضی نبودند. به گفته آنها، قدرت‌های جهان نتوانستند وظیفه خود را برای نجات انسان‌های بیشتر از غرق‌شدن در دریای مدیترانه انجام دهند.

محیط زیست و توافقنامه اقلیمی پاریس

ترامپ در حالی سیسیل را ترک ‌کرد که زیر بار اعلام حمایت از توافقنامه اقلیمی پاریس نرفت. او دست آخر وعده داد که تا یک هفته دیگر تصمیمش را برای اعلام حمایت از این توافقنامه اعلام کند.

به همین دلیل، بیانیه نهایی گروه ۷ در اتفاقی کم‌سابقه به اختلاف با ایالات متحده بر سر سیاست‌های زیست‌محیطی اشاره داشت. در این بیانیه نوشته شده که «ایالات متحده آمریکا در فرآیند بررسی سیاست‌های خود درباره تغییرات اقلیمی و توافقنامه پاریس است و بنابراین در وضعیتی قرار ندارد که به اجماع دیگر اعضای گروه درباره این مسائل بپیوندد.»

آخرین روز‌های سال ۲۰۱۵ حدود ۲۰۰ کشور توافق کردند تا همگی در کنار یکدیگر برای توقف روند گرمایش جهانی و جلوگیری از افزایش دما تا زیر دو درجه سانتیگراد (نسبت به مقطع ورود به عصر صنعتی شدن) دست به عمل بزنند. اگرچه این توافق از اهمیتی تاریخی برخوردار بود، اما تنها آغازی برای پیمودن مسیر دستیابی به اهداف محیط زیستی جهانی است. مهم‌ترین مانع تحقق آن نیز عدم اجرایش از سوی کشورهای مختلف، به‌خصوص قدرت‌های بزرگی همچون ایالات متحده و روسیه است.

دونالد ترامپ با وعده از بین بردن مقررات زیست‌محیطی دولت باراک اوباما، رئیس‌جمهوری سابق ایالات متحده، و رونق‌دادن مجدد به صنایع سوخت فسیلی همچون نفت و زغال‌سنگ بر سر کار آمد. او پس از رسیدن به کاخ سفید مهم‌ترین بخش این مقررات را کنار گذاشت. روسیه نیز تا کنون از تصویب توافق‌نامه اقلیمی پاریس سر باز زده است.

بیانیه نهایی اجلاس گروه ۷ تنها شش صفحه بود؛ درحالی که سال گذشته بیانیه نهایی به ۳۲ صفحه می‌رسید. رهبران قدرت‌های جهانی گفته اند که زبانی ساده‌تر و عام‌تر را برای ارتباط با مخاطبان گسترده‌تر برگزیده‌اند.

اجلاس گروه ۷ در روزی پایان یافت که شهر آرام و زیبای تائورمینا به صحنه پرتاب گاز اشک‌آور پلیس ضدشورش ایتالیا علیه تظاهرکنندگان مخالف جهانی‌سازی و سرمایه‌داری بدل شد. اگرچه شمار تظاهرکنندگان به بیش از دو هزار تن نرسید.

در همین زمینه