پیام‌های متفاوت خامنه‌ای و روحانی بر سر رابطه با عربستان

چند ساعت پس از آنکه رئیس‌جمهوری ایران خواستار روابط بهتر با عربستان شد، رهبر ایران از سقوط پادشاهی سعودی گفت.

علی خامنه‌ای، رهبر ایران عصر شنبه، ششم خردادماه در یک جلسه قرآنی در حسینیه «امام خمینی» تهران طی سخنانی رهبران عربستان سعودی را «افرادی نالایق» خواند.

خامنه‌ای در این سخنان با ارجاع به رهبران سعودی گفت که «این افراد در ظاهر به قرآن معتقد هستند و حتی میلیونها نسخه از قرآن را منتشر می‌کنند اما در عمل بر خلاف دستور قرآن، با کفار مأنوس هستند و اموالی را که باید صرف بهبود زندگی مردم خود کنند، تقدیم کفار و دشمنان مردم می‌کنند.»

رهبر ایران عربستان را «کشوری مرتجع» و گرفتار «خیال واهی» دانست که می‌خواهد با پول «صمیمیت دشمنان اسلام را جلب کند» و چنین ادامه داد: «واقعیت این است که صمیمیتی وجود ندارد و همان‌طور که خود آمریکایی‌ها گفتند، آنها را می‌دوشند و در نهایت ذبحشان می‌کنند.»

اشاره رهبر ایران به قراردادهای جدید عربستان سعودی با ایالات متحده آمریکا است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا شنبه ۲۰ مه در نخستین سفر خارجی پس از ورود به کاخ سفید در ژانویه امسال وارد ریاض، پایتخت عربستان شد. در این سفر قراردادی تسلیحاتی به ارزش ۱۱۰ میلیارد دلار بین دو کشور امضا شد؛ سلاح‌هایی که به گفته رهبران دو کشور برای مقابله با «تهدید ایران» رد و بدل شده‌اند. ترامپ در این سفر در یک سخنرانی برای ۴۰ تن از رهبران کشورهای اسلامی از آنها خواست که ایران را منزوی کنند.

رهبر ایران در ادامه سخنانش با اشاره به جنگ یمن و سرکوب‌های سیاسی در بحرین، این موارد را «رفتارهای ضددینی» خواند و با نقل قول از قرآن گفت که «کسانی که علیه مسلمانان چنین کارهایی را می‌کنند، باطل هستند و باطل قطعاً دچار زوال و سقوط خواهد شد. البته زمان نابودی آن وابسته به چگونه عمل کردن مؤمنان است.»

عربستان رهبری ائتلاف عربی در جنگ یمن را برعهده دارد که در حمایت از عبدربه منصور هادی، رئیس‌جمهوری برکنارشده یمن با حوثی‌ها می‌جنگند. حوثی‌ها شیعه هستند و تحت حمایت ایران. عبدربه منصور هادی پس از بهار عربی و بیرون‌رفتن علی عبدالله صالح از قدرت در یک انتخابات به ریاست‌جمهوری رسید، اما حوثی‌ها با تصرف کاخ ریاست‌جمهوری در ژانویه ۲۰۱۵، او را از قدرت برکنار کردند. در بحرین نیز حاکمان سنی‌مذهب بر اکثریت شیعه حکم می‌رانند و در بهار عربی شورش شیعیان را با مداخله مستقیم عربستان سرکوب کردند.

خامنه‌ای همچنین بار دیگر تلویحاً نسبت به احتمال سازش‌کاری دولت حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران در مذاکره با دیگر دولت‌ها و جامعه بین‌المللی هشدار داد و گفت که «در راه ایمان باید قوی، صریح و ثابت‌قدم باشید و من اصرار دارم که در بیان مبانی اسلامی، آحاد ملت و مسئولین کشور صراحت داشته باشند. پیشرفت ارتباطات بین‌المللی هیچ منافاتی با صراحت در بیان مبانی و اصول ندارد و باید در میدان عمل وارد شد و بر خدا توکل کرد.» رهبر ایران در ادامه ادعا کرد که «ملت ما با دست خالی در جنگ تحمیلی پیروز شد».

خطر درگیری نظامی با ایالات متحده و متحدانش، از جمله عربستان و اسرائیل در چند سال اخیر همواره بخشی از بحث‌های سیاسی ایران بوده.

روحانی: خواهان رابطه با همه کشورهای منطقه هستیم

با این حال، رئیس‌جمهوری ایران چند ساعت پیش از سخنان مقام رهبری چهره دیگری از این کشور را به نمایش گذاشته بود.

روحانی بعدازظهر شنبه با امیر قطر به گفت‌و‌گوی تلفنی پرداخت و همکاری کشورهای منطقه را لازمه صلح دانست. او ماه رمضان را فرصتی برای «تقویت برادری بین مسلمانان» توصیف کرد.

او به شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر گفت: «یکی از اصول سیاست خارجی ما تداوم همکاری با کشورهای همسایه در خلیج فارس است و معتقدیم با اراده مستحکم دو طرف می‌توانیم موانع موجود را برطرف و پیوندهای برادری را تقویت کنیم».

روحانی «تروریسم» را معضل مشترک کشورهای منطقه دانست و گفت «راه مبارزه با آن همکاری مشترک است.»

امیر قطر نیز گفت که در مسیر تقویت روابط ایران و قطر مانعی وجود ندارد.

امیر قطر هفته گذشته با انتشار سخنانی که بعداً کار هکرها معرفی شد، خبرساز شده بود. او در این سخنان تکذیب‌شده از رابطه با ایران دفاع کرده و معامله تسلیحاتی عربستان با ایالات متحده را نقد کرده بود. شیخ تمیم بن حمد آل ثانی نقدهایی جدی بر ترامپ وارد آورده و گروه حماس را مبارزان مقاومت فلسطین علیه اشغال‌گری اسرائیل خوانده بود؛ و نه گروهی تروریستی آن طور که ترامپ توصیف کرده بود و خواستار انزوای ایران به خاطر حمایت از آن و دیگر گروه‌های به گفته او «تروریست» شده بود.

اگرچه سخنان امیر قطر با انتقادهایی شدید در عربستان و امارات و کویت همراه شد، اما جمعه، یک روز پیش از تماس تلفنی او با روحانی، وزیر خارجه کویت به دیدار امیر قطر شتافت تا تنش‌های سربرآورده تخفیف یابد.

در همین زمینه