عربستان: وعده آغوش باز به سمت جهان؟

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان روز سه شنبه ۲۴ اکتبر اعلام کرد که عربستان سعودی به اسلام متعادلی که آغوشش برای تمام ادیان باز است رو خواهد کرد. این اظهارات پس از ایجاد تحولات جدید در این کشور روی داده: تحولاتی از جمله صدور اجازه رانندگی برای زنان.

ولیعهد عربستان اعلام کرده که کشورش به ریشه کن کردن افکار افراطی خواهد پرداخت؛ مسیری که پیش از آن عربستان در آن قرار نداشته است. او گفته: «ما به سمتی می‌رویم که قبلا در آن قرار داشتیم، کشوری که آعوشش به سمت تمام ادیان و دنیا باز است.»

محمد بن سلمان این گفته‌ها را در جریان نشست ابتکارات سرمایه‌گذاری در ریاض پایتخت عربستان مطرح کرده است. این نشست یک کنفرانس بین المللی برای جذب سرمایه‌گذاری در عربستان سعودی است.

در جریان این نشست سلمان از اعتماد به نسل جدید این کشور برای دوران پس از وابستگی عربستان به نفت سخن گفته و از جمله به بهره‌گیری کشورش از انرژی خورشیدی اشاره کرده است. او گفته است: «۷۰ درصد جمعیت کشور زیر ۳۰ سال دارند. احازه نمی‌دهیم که ۳۰ درصد عمر آنها رصف مبارزه با افکار افراطی شود.»

او همچنین مرتب تکرار کرده که «بدون ایجاد یک قرارداد اجتماعی میان شهروندان و دولت، پیشرفت اقتصادی و تغییرات آن شکست خواهد خورد. او گفته: «باید به کودکان یک زندگی اجتماعی داد، سرگرمی و تفریح باید برای کودکان فراهم باشد. اکنون آنها کسل و بی‌حوصله‌اند. یک زن باید بتواند خودش تا محل کارش رانندگی کتد. بدون این تغییرات ما شکست خواهیم خورد، همه این را می‌دانند مگر مردمان شهرهای کوچک که آنها هم یاد خواهند گرفت.»

این گفته‌های ولیعهد عربستان یک ماه پس از آن مطرح شده که پادشاه عربستان برای نخستین بار اجازه رانندگی زنان را صادر کرد.

فرمان جدید پادشاه عربستان درباره رانندگی زنان، در امتداد برنامه‌ اصلاحات در عربستان با نام «چشم‌انداز ۲۰۳۰» صادر شده که ولیعهد این کشور، محمد بن سلمان، برای مدرن کردن جامعه عربستان و نزدیک‌تر کردن آن به جامعه جهانی ارائه کرده است. بر اساس این قانون جدید، زنان از ماه ژوئن ۲۰۱۸ می توانند رانندگی کنند. این تصمیم گرچه با واکنش محافظه‌کاران روبه‌رو شده، اما از سوی فعالان مدنی با استقبال روبه‌رو شده است.

عربستان تنها کشور دنیاست که در آن زنان اجازه رانندگی ندارند.

ماه گذشته عربستان سعودی اجازه داد تا زنان این کشور در جشن ملی این کشور در  استادیوم حضور یابند: اقدامی که از سوی محافظه‌کاران با انتقاد روبه رو شد. برنامه فستیوال جشن ملی شامل آتش بازی، رقص نور و کنسرت در استادیوم شاه فهد در شهر ریاض برگزار شد. در سال ۲۰۱۵ هم زنان عربستان توانستند در انتخابات شوراهای شهر این کشور رای دهند.

ولیعهد عربستان گفته: «تحول اقتصادی مهم است اما پایه اصلی باید بر تحولات اجتماعی باشد، شما نمی توانید بدون این تحولات به آن دیگیر برسید، سرعت تحولات اجتماعی یک امر کلیدی است.»

با وجود این تحولات، عربستان همچنان با انتقادهای گسترده نسبت به نقش حقوق بشر در این کشور روبه‌روست. سینما، تئاتر و اختلاط زنان و مردان همچنان در این کشور ممنوع است و آزادی بیان نقض می‌شود. برخی از فعالان شبکه‌های اجتماعی تاکید کرده‌اند که عربستان سعودی هنوز فاصله زیادی تا برابری جنسی دارد. از جمله سازمان عفو بین الملل درباره رانندگی زنان گفته: «این تنها یک قدم است. ما باید محو تمام قوانین تبعیض‌آمیز را در عربستان شاهد باشیم.»

در حالی که عربستان برای رسیدن به یک اقتصاد  مستقل از نفت تلاش می‌کتد، زنان سعودی با وجود تحصیلات و اشتیاق به حضور اجتماعی تاکنون از مشارکت کامل اقتصادی محروم بوده‌اند. بسیاری از خانواده‌ها مجبور بودند بخشی از بودجه خود را صرف استخدام راننده‌ای از اهالی جنوب و جنوب شرقی آسیا کنند، به آنها محل اقامت و غذا بدهند و آنها را بیمه کنند تا بتوانند زنان خانواده را جا به جا کنند. از آن مهم‌تر، قوانین عربستان سعودی برگرفته از قوانین وهابیت است که در آن جداسازی جنسیتی اهمیت ویژه‌ای دارد.

بر اساس این قوانین زنان باید به شکل خاصی لباس بپوشند، نباید با مردان غیرمحرم در ارتباط باشند، و اگر بخواهند سفر کنند، کار کنند یا نزد پزشک بروند باید یا مردی از بستگان همراهی‌شان کند یا اجازه نامه کتبی از سوی قیم مرد خود داشته باشند. به عنوان نیمی از جامعه، زنان هنوز راه درازی تا تحقق وعده‌های ولیعهد عربستان در پیش دارند.