فاطمه خاوری: خودکشی خواهرم، زهرا، اعتراض به ساختار دانشگاهی افغانستان است
شهزاده سمرقندی: این اولین بار نیست که دانشجوی دختری در افغانستان دست به خودکشی میزند. اما در پی خودکشی اعتراضی زهرا خاوری، جریان اعتراضی گستردهای در دانشگاههای افغانستان به راه افتاده است.
موج اعتراضهای مدنی در پی خودکشی اعتراضی زهرا خاوری، دانشجوی سال پنجم و پایانی لیسانس در دانشگاه علوم دامپروری کابل، رو به افزایش است. رسانههای داخلی افغانستان این موضوع را مرتب پیگیری میکنند و با وجود این که از راهپیمایی اعتراضی دانشجویان و همکلاسیهای زهرا بارها جلوگیری شد، اما این راهپیمایی برگزار شد و باعث شد داستان خودکشی او به گوش بسیاریها برسد.
زهرا خاوری، ۲۷ ساله، از قوم هزاره و متولد مشهد در ایران، از بامیان افغانستان به کابل آمده بود تا پایاننامه خود را تحویل دهد اما بارها و بارها پاسخ رد دریافته کرده بود. رد شدن پایاننامه او را امین جویا، استاد دانشگاه و همسر خواهر زهرا خاوری، کاری غیرقانونی و بی اساس میداند. زهرا بارها از «رفتار غیرمنطقی و غیر انسانی» استاد راهنمای خود به عزیزانش شکایت کرده بود و از آنها کمک خواسته بود تا به او کمک کنند تا برای پرسشهایی که استاد راهنما مطرح کرده بود و با برخوردی تمسخرآزنانمیز و منصرفکننده به او داده بود، با کمک دیگران پاسخی پیدا کند.
اعضای خانواده زهرا معتقدند که استاد راهنمای او برخورد محلگرایانه یا ضد هزاره داشته. آنها از یک مورد آن یاد میکنند و میگویند که وقتی زهرا تصویر عکسی گیاهی محلی را به استاد خود نشان میدهد تا در پیدا کردن اسم علمی آن گیاه کمک گیرد، در پاسخ، عکس گیاه به سوی پرت میشود همراه با این جملات که «شما را کی میشناسد که باز گیاهتان را بشناسند!»
زهرا خاوری وادار میشود دو پروژه عملی دامداری را انجام دهد و هر دو با قطعیت پاسخ رد دریافت میکند. یکی پرورش گوسفند در بامیان با گیاههای خاص آن محل و دیگری پرورش جوجه مرغ در زمستان. از زهرا خواسته میشود تا محلی را اجاره بگیرد تا بتواند ۴۵ جوجه مرغ را پرورش دهد. کاری که گفته میشود در مرحله لیسانس بر اساس قانون آموزشی افغانستان نیاز نیست و ضرورت ندارد تا پایاننامهها بر اساس پروژههای عملی باشند.
با این حال جوجهمرغهایی که زهرا در سرمای زمستان در کانتینری در کابل پرورش میدهد، نظر شرکت دامداری موفقی را به خود جلب میکند و پس از خرید مقدار زیاد مرغهای پرورش داده او به او پیشنهاد کار داده میشود. به او گفته میشود که پس از دریافت پایاننامه در این شرکت کار با پرداخت بیش از انتظار زهرا منتظر او و حتی دیگر همدرسان اوست. این خبر خوش را زهرا به اعضای خانواده خود میرساند و میگوید که دیگر نگران پیدا کردن شغل نیست، اما پاسخ رد استاد راهنما باعث میشود که این شادی زهرا به خوردن مرگ موش بینجامد.
فاطمه خاوری، محقق در موسسه مطالعات عامه افغانستان و خواهر زهرا خاوری، در گفتوگو با رادیو زمانه گفت: «خودکشی اعتراضی زهرا برای خانواده رنج آور است و هم برای جامعه افغانستان تکاندهنده است. اما از سوی دیگر همه را تکان داد و همه را بیدار کرد. آغازگر روند و جریانی شد که مبازره کنیم بر علیه ساختار کهنه، ساختار فرسودهای که در دانشگاههای افغانستان وجود دارد.»
گفتوگو با فاطمه خاوری، خواهر زهرا خاوری را میتوانید در اینجا گوش دهید:
امین جویا، استاد زبان انگلیسی در دانشگاه بامیان، همراه با پدر زهرا خاوری، پس از مراسم خاکسپاری زهرا به کابل برگشته است و میخواهد شکایت و اعتراض خانواده زهرا خاوری را دنبال کند. نامه اعتراض و دادخواهی خانواده زهرا تا حال به دفتر ریاستجمهوری افغانستان، به سازمان حقوق بشر افغانستان و کمیته دانشگاه سپرده شده است.
مراسم خاکسپاری زهرا خاوری، خلاف انتظار خانواده او بسیار پرتعداد و باشکوه برگزار شد. نمایندگان دولت محلی هم در آن حضور داشتند. اما امین جویا میگوید، آن چه برای خانواده زهرا مهم است این است که اعتراض زهرا شنیده بشود و جلوی هر نوع بیعدالتی در دانشگاهها نسبت به دانشجویان گرفته بشود و در ساختار قدیمی و کهنه دانشگاهها بازنگری بشود.
به گفتوگوی رادیو زمانه با امین جویا، استاد دانشگاه و همسر فاطمه خاوری، را میتوانید در اینجا بشنوید:
یکی از نگرانیهای خانواده زهرا خاوری، نامه خداحافظی اوست. گفته شده است که نامهای زیر بالین زهرا در خوابگاه دانشگاه به دست پلیس و سازمان امنیت رسیده که در هنگام اعلام مرگ او در محل حادثه حضور داشتهاند. به گفته نزدیکان زهرا ،این نامه هنوز مورد تایید خانواده او قرار نگرفته. آنها نگران هستند که نامه اگر هم نوشته زهراست دستکاری بشود یا حتی نامهای را از نام او بنویسند تا جریان حادثه را طوری تعرف کنند که دور از حقیقت باشد. با این حال، هم دوستان و هم اعضای خانواده زهرا پیامکها و صحبتهای تلفنی و تصاویری در دست دارند که بر اساس آن قضیه را در دادگاه مطرح خواهند کرد.
نظرها
نظری وجود ندارد.