پیامدهای کاهش مناسبات ایران و بریتانیا
<p> در پی تشدید بحران بر سر پرونده هسته‌ای ایران و اعلام تحریم بانک مرکزی از سوی دولت بریتانیا در یک اقدام تلافی‌جویانه روز یکشنبه ششم آذرماه، مجلس شورای اسلامی به کاهش روابط ایران با بریتانیا رأی مثبت داد.</p> <p> </p> <div dir="RTL">از دکتر رضا تقی‏زاده، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر سیاسی در گلاسکو پرسیده‌ایم: کاهش سطح رابطه میان ایران و بریتانیا چه پیامدهای سیاسی و بین‏المللی‏ای خواهد داشت و آیا احتمالاً منجر به عمل متقابل بریتانیا هم خواهد شد؟</div> <!--break--> <div dir="RTL"> <a target="_blank" href="http://www.zamahang.com/podcast/2010/20111127%20_Siasi_Seraj_Taghizadeh_Uk.mp3" rel="noopener"><img width="273" height="31" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/musicicon.jpg" /></a></div> <div dir="RTL"><b>رضا تقی‌زاده:</b> طبیعی است که تغییر سطح مناسبات با بریتانیا، ایران را حداقل در جامعه اروپا، منزوی‏تر می‏کند و این به نوعی به انزوای بزرگ‏تر سیاسی ایران در جامعه‏ جهانی هم می‏انجامد.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><b>در دوره آیت‏‏الله خمینی هم در پی صدور فتوای قتل سلمان رشدی، شاهد کاهش سطح روابط ایران و بریتانیا بودیم. اتفاقی که در آن زمان افتاد و این اتفاقی که امروز دارد می‏افتد، چه تفاوت‏ها و شباهت‏هایی باهم دارند؟</b></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">در طول ۳۲ سال بعد از انقلاب، مناسبات ایران و بریتانیا همیشه دستخوش این تغییرات بوده است. در سال‏های اول انقلاب، هم‏زمان با قطع مناسبات با آمریکا، مناسبات تهران با لندن هم دچار فطرت شد. بعد از جنگ ایران و عراق، این روابط به صورت نسبتاً عادی درآمد، ولی همیشه تغییر مناسبات وجود داشت. البته در اکثر این وضعیت‏ها، این بریتانیا بوده که کمتر تمایل به حفظ سطح مناسبات عادی با تهران داشته است.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">دوسال قبل وقتی دوران سفارت سفیر وقت ایران در لندن به‏ سر آمد، ایران آقای مهدی صفری را به عنوان سفیر معرفی کرد که بریتانیا از پذیرش او خودداری کرد. در آن زمان، دولت کارگری در بریتانیا روی کار بود و هم‏زمان یک تحریم مالی علیه ایران اعمال شد که در نتیجه آن، نزدیک به دومیلیارد پوند از دارایی‏های ایران ضبط شد.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">پیش از آن، بانک ملی ایران در ردیف بانک‏های تحریم شده در لندن درآمد و دارایی‏های آن ضبط شد. در چند ماه گذشته هم به سایمون گس که سفیر اسمی بریتانیا در تهران بود، مأموریت دیگری داده شد و او برای انجام این مأموریت به افغانستان رفت. حال آن‏که هنوز بریتانیا سفیر تازه‏ای را در تهران معرفی نکرده بود. بنابراین این تهران است که نیازمند حفظ مناسبات با کشورهای اصلی اروپا و به‏خصوص بریتانیا است. یعنی مناسبات تهران و بریتانیا در قلب مناسبات اروپایی تهران قرار دارد و تهران علی‏رغم اعلام ظاهری بی‏اعتنایی و نداشتن نیاز به مناسبات با اروپا، به حفظ مناسبات با اروپا به عنوان یک عامل تعادل در مناسبات‏ خارجی‏اش بسیار نیازمند است و در رابطه با مناسبات اروپایی ایران، بریتانیا علی‏رغم نداشتن حجم بالای مناسبات تجاری، از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">البته آن‏چه امروز در مناسبات ایران و بریتانیا اتفاق می‏افتد، استثنایی نیست و بی‏شباهت با تلاطم‏های ابتدای انقلاب در مناسبات خارجی ایران نیست.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><b>به مناسبات ایران و اتحادیه اروپا اشاره کردید. در روزهای آتی، اتحادیه اروپا تحریم نفتی ایران را در دستور کار خود قرار خواهد داد. اگر این تحریم نفتی در اتحادیه اروپا به تصویب برسد، ممکن است چنین اتفاقی در کاهش سطح مناسبات با سایر شرکای اروپایی بریتانیا هم اتفاق بیافتد؟</b></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">بدون تردید! اگرچه جامعه‏ اروپا در وضعیت کنونی دارای یک سیاست خارجی منسجم نیست، ولی حداقل کشورهای اصلی اروپایی در مناسبات خارجی، یک هماهنگی قابل شناخت دارند و اگر اقدام تهران در قطع مناسبات یا کاهش سطح مناسبات، به‏صورت انحصاری با بریتانیا صورت بگیرد، احتمال فراوان هست که بقیه‏ کشورهای اصلی اروپا هم از همین خط تبعیت کنند. در درجه اول باید انتظار این تغییر مناسبات را از سمت کشور فرانسه داشته باشیم.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">در مورد بازار نفت، اروپا حجم زیادی از بازار صادراتی ایران را تشکیل نمی‏دهد. مهم‏ترین واردکننده نفت ایران ایتالیا است که در حدود ۲۰۰هزار بشکه نفت (یا کمتر از آن) در روز وارد می‏کند. ولی با توجه به اینکه نفت لیبی تقریباً به حالت تعادل نزدیک می‏شود، با افزایش ظرفیت صدور نفت لیبی به اروپا و به‏خصوص به ایتالیا، این موضوع می‏تواند جایگزین بشود.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">بنابراین این ایران است که باز یک بازار اروپایی را از دست خواهد داد و یکی از مشتری‏های ثابت و پولدارش را در حوزه‏ صادرات نفت خام از دست می‏دهد و این ایتالیا نیست که نیازمند تأمین واردات از ایران باقی خواهد ماند. به‏هرحال تولیدکنندگان دیگری وجود دارند که به‏ راحتی کمبود صادرات ایران را جبران می‏کنند.</div> <div dir="RTL"> <img width="200" height="155" align="left" alt="" src="http://zamanehdev.redbee.nl/u/wp-content/uploads/r_taghizadeh200_court_1.jpg" /></div> <div dir="RTL"><b>به عدم هماهنگی در سیاست خارجی اروپایی‏ها در بعضی موارد اشاره کردید. همیشه در میان کشورهای اروپایی، بریتانیا موضع ملایم‏تری نسبت به ایران داشته و سعی می‏کرده است که کار به قطع روابط و بحران کشیده نشود. چطور شد که در این موج جدید، اولین کشوری بود که تحریم بانک مرکزی ایران را مطرح کرد و به نظر می‏رسد که یک قدم جلو‏تر از سایر دولت‏های اروپایی در برخورد با جمهوری اسلامی ایران موضع‏گیری می‏کند؟</b></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">در هر حال دولت‏های محافظه‏کار در مناسبات با تهران رابطه‏ سخت‏تری داشته‏اند تا دولت‏های کارگری. با وجود این‏که دولت فعلی بریتانیا یک دولت ائتلافی است، ولی در مناسبات خارجی، حزب شریک محافظه‏کاران در دولت، یعنی حزب لیبرال دمکرات، تأثیرگذار نیست.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">بنابراین سیاست‏های دولت محافظه‏‏کار، هما‏نطور که گفتم، در قبال تهران کمی‏ تندتر از دولت‏های کارگری است. ضمن این‏که در دوران آقای تونی‏ بلر به بعد، در دوران آقای گاردن براون هم مناسبات خارجی ایران و بریتانیا در طول ۱۳-۱۴ سال گذشته، مناسبات خوبی نبوده است. این مناسبات را نباید استثنایی تلقی کنیم. فرانسه هم با داشتن یک دولت محافظه‏کار، یعنی آقای سارکوزی، تقریباً همین برخورد را با ایران دارد.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">اگر قرار است سیاست‏های تحریمی به صورت هماهنگ در مقابل ایران اتخاذ بشود، باید انتظار این را هم داشته باشیم که رفتاری که حالا بریتانیا در پیش گرفته، به عنوان سیاست عمومی جامعه‏ اروپا اتخاذ بشود و همانطور که در گذشته جامعه‏ اروپا تحریم‏های یک‏جانبه را به‏ صورت هماهنگ علیه ایران اعمال می‌کرد، این بار هم با داشتن یک خط تقریباً مشابه در اتخاذ تصمیم‌های سیاسی در قبال ایران، این سیاست به صورت سیاست جامعه‏ اروپا دربیاید و تحریم‏های تازه‏ای که در شمول آن بانک مرکزی قرار گرفته و احتمالاً خرید نفت ایران هم منظور خواهد شد، گنجانده شود.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">ما در گذشته هم شاهد بوده‏ایم که در نتیجه تصمیم‏های هماهنگ جامعه اروپا بود که شرکت‏های نفتی اروپایی ایران را ترک کردند و در قالب این شرکت‏ها، شرکت‏های هلندی، شل، فرانسوی و بریتانیایی را هماهنگ دیدیم. در حقیقت، همان زمانی که شل ایران را ترک کرد، انی از ایتالیا هم ایران را ترک کرد.</div> <div dir="RTL">بنابراین حداقل در مورد سیاست‏های نفتی، این هماهنگی در مناسبات خارجی جامعه‏ اروپا در قبال ایران دیده شده است و به نظر می‏رسد که تحریم‏های تازه هم در گفت‏وگوهای آینده‏ جامعه‏ اروپا مطرح و به صورت سیاست هماهنگ علیه ایران اتخاذ شود.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL"><b>اگر تحریم‏ها و گزینه‏ حمله نظامی، هم‏چنان روی میز برخورد با جمهوری اسلامی وجود داشته باشد، این کاهش روابط، آیا حرکتی به سمت تشدید اوضاع سیاسی و به سمت جنگ و تحریم‏های بیشتر خواهد بود یا نه؟</b></div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">شاید صحبت کردن در مورد به سمت جنگ حرکت کردن، مقداری زود است، ولی این اقدام به انزوای بیشتر سیاسی ایران کمک می‏کند. جامعه‏ جهانی به فکر این است که تمام راه‏های ممکن را برای متوقف کردن برنامه اتمی ایران، قبل از مبادرت به راه‏حل آخر امتحان کند. راه‏حل آخر، به‏هرحال، مبادرت به جنگ خواهد بود. ولی پیش از آن ما شاهد بودیم که در طول سه سال گذشته، به صورت تدریجی ایران از نظر سیاسی منزوی‏تر شده، اقتصاد ایران در نتیجه‏ اعمال این تحریم‏ها تقریباً از حالت طبیعی خارج شده و جایگاه‏هایی که شاید اسم بردن از آن‏ها، به قول فرنگی‏ها تابو بود و نباید در مورد آن‏ها صحبت می‏شد، حال در شمول تحریم‏ها قرار گرفته است.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">قبل از این‏که از وسیله‏ جنگ به عنوان اهرم آخر صحبت کنیم، همه نگرانی این بود که بانک مرکزی ایران در شمول تحریم‏ها قرار بگیرد و نفت و گاز ایران تحریم بشوند. حالا به راحتی در مورد این دو موضوع صحبت می‏شود و بریتانیا، بانک مرکزی را به عنوان پیشگام تحریم کرده و تحریم نفت ایران هم به صورت یک‏جانبه، مسئله‏ غیر قابل بحثی در حالت فعلی نیست و با تکرار این موضوع، شاید به نوعی قبح آن هم ریخته شود و این ایران است که در نتیجه‏ اعمال این تحریم‏ها ضرر می‏بیند.</div> <div dir="RTL"> </div> <div dir="RTL">به‏هرحال این انزوا و این محدودیت‏های اعمال شده‏ اقتصادی وضعیت ایران را بحرانی‏تر از پیش خواهد کرد و با توجه به نداشتن مناسبات دیپلماتیک شاید این به نوعی زمینه‏ساز برخوردهای تندتر با ایران باشد. البته همان‏طور که گفتم، گزینه‏ جنگ شاید تا حدی زود است، ولی تا بهار آینده شاید فاصله‏ زیادی نباشد.</div>
در پی تشدید بحران بر سر پرونده هسته‌ای ایران و اعلام تحریم بانک مرکزی از سوی دولت بریتانیا در یک اقدام تلافی‌جویانه روز یکشنبه ششم آذرماه، مجلس شورای اسلامی به کاهش روابط ایران با بریتانیا رأی مثبت داد.
نظرها
کاربر مهمان
شگفتی بزرگ اینستکه که که کارگزاران دیپلوماسی ایران در درگیری دیپلماسی که میتوانست برای انها موازنه مثبت را ایجاد کند با یک باخت بزرگ قناعت کردند پوزش طلبیدن قطعنامه محکومیت دریافت داشتند وباید خسارت هم بپردازند ماجرا این گونه اغاز شد که اقای ازبورن وزیر خزانه داری اعلام کرد که بریتانیا ریتانیا روابط مال را با ایران قطع میکند ولی بی بی سی انرا تبدیل به تحریم بانک مرکزی نمود وسایر رسانه ها هم انرا بصورت تحریم بانک مرکزی که مصادره دارائی ها وذخیره های این بانک را درخزانه داری انگلیس شامل میشودتکرار کردند وجا افتاد باید یاد اوری شود که در تحریم دارائی های لیبی توسط امریکا عنوان شد که 32 ملیارد دلار متعلق به قذافی توقیف شده است و دفاعیات قذافی که این دارائیها متعلق به لیبی است ونه شخص او در پی بحرانهای متعاقب شنیده نشد درمورد بانک مرکزی ایران وضعیت متفاوت است چون بانک مرکزی ایران در قطعنامه های شورای امنیت مشمول تحریم نشده است ودارائی های این بانک متعلق به مردم ایران است ونه حکومت و ایران میتوانست به شورای امنیت علیه انگلیس دادخواهی کند که اگر هم این دادخواهی در دستور شورا قرار نمیگرفت ایران دست برنده را داشت میدانیم که استرلینگ با 2و نیم درصد اعتبار جهانی بعد از دلار امریکا و یورو همانند ژاپن از پولهای معتبر شناخته میشود وایران هم همیشه قسمتی از ذخائر خود را دراین خزانه داری نگاه میدارد درجریان گرو گانگیری و فریز دارا ئیهای ایران در جهان معادل 2 ملیارد دلار ذخیره ارزی ایران در انگلیس توقیف شد که پریزدنت کارتر در کتاب خاطرات خود بان اشاره میکند در بحران مالی2008 نخست وزیر گوردن براون در سفر به خاور میانه از کشورهای تولید کننده نفت خواست که این کشورها که از افزایش قیمت نفت سود برده اند مستقیما ویا از طریق صندوق بین المللی پول به کمک کشور های غربی بشتابند وهمین موضوع سبب حرف و حدیثهائی بر سر ذخائر ارزی با عربستان سعودی شد که دامنه ان به مطبوعات هم کشیده شد ولی در هر صورت صاحبان چاههای نفتی مشارکتهائی کردند که ایران متثنی بود و اعلام کرد که ذخیره ارزی نداریم وبرای رد گم کردن حجم ذخیره ارزی را محرمانه خواند و احمدی نژاد هم بدون فضولی مجلس توانست این ذخائر را در خدمت اهداف خود قرار دهد و هنوز هم از اعلام تمام امارهای اقتصادی خودداری میکند در سخنرانی احمدی نژاد در پاک شهر که در یو توب هم قابل دسترسی است هفته گذشته اعلام کرد که کشورهای غربی میخواهند بانک مرکزی را تحریم کنند و ثروت مردم ایران را بغارت ببرند ود راینصورت ما باانها مبارزه میکنیم و انها را بعنوان دزد به جهان معرفی خواهیم کرد این سخنرانی در حالی بود که مجلس در تدارک تصویب قانونی بود که روابط سیاسی با انگلستان را کاهش دهد از طرفی دیگر خبر گذاری فارس خبر میداد که مردم برای رویاروی با انگلیس بصحنه خواهند امد تا بتواند از احمدی نژاد پیشی بگیرد وشد انچه در روز سه شنبه اتفاق افتاد و پلیس ضد شورش را نظاره گر بسیجیانی شد که از دیوار سفارت بالا میرفتند وبجای اینکه ایران بعنوان شاکی بشورای امنیت برود در رفتاری نامعمول انگلیس محکومیتی علیه ایران را دریافت کرد نفتی که اروپا از ایران میخرد حجم زیادی را تشکیل نمیدهد ولی تحریم نفت ایران چندان ساده نیست عربستان از 1977 اعلام کرده است که میتواند جایگزین تولید سایر کشورهای تولید کننده باشد ولی هیچگاه به این مهم دست نیافت چون فقط استخراج کافی نیست بلکه لوله کشی و اسکله های بار گیری هم مشکلات خاص خودشان را دارند که این مهم را برای عربستان دست نیافتنی کرده است یعنی تولید 8 ملیون بشکه نفت سال 1977 حالا به 9 ملیون رسیده است اگر میتوانست میکرد و حضور این کشور در اپک هم نه از سر حفظ منافع که بیشتر برای کنترل بقیه اعضا بحساب میاید از همه مهمتر کشور های مصرف کننده هم همه تخم مرغهای خود در یک سبد نمیگذارند وترجیح میدهند که منابع خرید متفاوت داشته باشند امریکا ویا غرب میتوانند فروش نفت ایران را تحریم کنند ولی چون مقصد عمده چین و یا هند است که تقریبا خریدار 45 درصد تولید ایرانند وبا این دو کشور رابطه گسترده دارند نمیتوانند انهارا هم مشمول تحریم کنند ولی تحریم فروش ابزار و ادوات استخراج در اختیار دارند که انهم چندان موفق نبوده است وبا یک مثال ساده میتوان به عمق این عدم تحقق واقف شد زیرا در مبارزه جهانی با قاچاق مواد مخدر که سالیانه 500 ملیارد دلار ثروت جهان را میبلعد وبا همه گرفت و گیر ها درتما م کشورهای جهان تلاش میکنند که نتیجه ای نداشته حد اکثر دسترسی باین مواد را سخت ترکرده وقیمتهای انرا تغییر داده است سیاسگزاری موازی چند وجهی در دیپلماسی ایران سبب سر در گمی طرفهای غربی وبه نتیجه نرسیدن مذاکرات در منطقه شده وبا اینکه در شرائط کنونی جهان نیاز مند ارامش این منطقه است مسئولیت ناپذیری ایران سبب ابهام امنیت واسایش کشورهای این حوزه است وپر رنگ ترین نقش دیپلماسی جمهوری اسلامی بهم زدن توافقات صلح در افغانستان و بتازگی پاکستان وعراق و لبنان خلاصه میگدد زیرا هیاهوی بین المللی سبب پیروزی ورسیدن به قدرت در داخل میشود در شرائط کنونی رئیس مجلس رئیس قوه قضائیه بیت رهبری و رهبر هر کدام جداگانه رئیس جمهور دبیر شورای امنیت ملی و زیر خارجه و بلا استثنا تما م سر تیپهای سپاه هر روز خط مشی سیاسی تعیین میکنند که اکثرا متعارض و ناهماهنگ است البته در یک جهت هماهنگی دارند و ان کشاندن ایران در جنگ ودر گیری نظامی است