جنگل‌های ایران کوچک‌تر شد‌ه‌اند

سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ایران، مساحت پوشش جنگلی این کشور را حدود ۱۴,۲ میلیون هکتار اعلام کرده که ۸,۶ درصد مساحت آن را شامل می‌شود.

در مورد مساحت جنگل‌های ایران از نظر بررسی‌های کمی و کیفی همچنین تخریب آنها آمار دقیقی وجود ندارد اما آمارهای موجود نشانه روند تخریب و انهدام جنگل‌های کشور است. طی پنج دهه گذشته سطح جنگل‌های کشور از حدود ۱۸ میلیون هکتار به ۱۲,۴ میلیون هکتار و سطح جنگل‌های شمال ایران نیز از حدود ۳,۴ میلیون هکتار به ۱,۸ میلیون هکتار کاهش یافته است.

بر اساس برآورد سازمان خوار و بار کشاورزی (FAO) و تعریف این سازمان از جنگل، مساحت جنگل‌های ایران ۱۱,۷۵ میلیون هکتار اعلام شده که نشان می‌دهد درصد سطح جنگل نسبت به مساحت کل کشور ۶,۸ درصد تنزل داشته است. بر این اساس، سرانه جنگل در ایران برای هر نفر حدود ۱۵۸ صدم هکتار است که بسیار کمتر از متوسط شش دهم هکتار در سطح جهانی است.

مقایسه تطبیقی شاخص مساحت جنگل‌ها به مساحت کشور که یکی از شاخص‌های آرمان هفتم توسعه هزاره است، در بین کشورهای مختلف جهان تفاوت‌های زیادی را نشان می‌دهد که مقدار این شاخص بسته به شرایط اکولوژیک و اقلیمی کشورها متفاوت است. پایین بودن این شاخص صرفا به معنای تخریب بیشتر جنگل‌ها نیست، بلکه یکی از علت‌های اصلی آن، خشک بودن و شرایط اقلیمی حاکم بر برخی از کشورها مانند ایران و نبود امکان تشکیل جنگل‌های انبوه در آنهاست.

در سال ۱۳۲۱ خورشیدی کریم ساعی، موسس رشته جنگلداری و پایه‌گذار سازمان جنگل‌ها در ایران، مساحت جنگل‌های ایران را ۱۹,۵ میلیون هکتار اعلام کرد.

او در سال ۱۳۲۹ در دومین برآورد خود سطح جنگل‌های ایران را ۱۸,۷ میلیون‌ هکتار اعلام کرده بود. همچنین در سال ۱۳۴۳ دفتر فنی مهندسی منابع طبیعی ایران آمار رسمی مساحت جنگل‌های کشور را ۱۸ میلیون هکتار اعلام کرد.

ایران رتبه ۴۵ را در بین ۱۵۶ کشور جنگل‌دار جهان دارد.

جنگل‌ها نقشی حیاتی در حفظ تنوع زیستی، بهداشت، تعادل زیست محیطی و مقابله با تغییرات آب و هوایی دارند. زندگی بیش از یک میلیارد و ششصدهزار نفر از جمعیت زمین به جنگل وابسته است و از میان رفتن جنگل‌ها می‌تواند علاوه بر تاثیرات جبران ناشدنی زیست محیطی، اقتصاد و معیشت میلیاردها نفر در سرتاسر جهان را تحت تاثیر منفی قرار دهد.

حفاظت از جنگل‌ها در ایران با چالش‌ها و مشکلات متعددی روبه‌رو است. در میان عوامل طبیعی باید از بارش کم، بروز خشکسالی و همچنین هجوم آفت‌‌ها و بیماری‌های گوناگون نام برد. از سوی دیگر وجود ریز‌گردها نیز یکی دیگر از عوامل تهدیدکننده جنگل‌ها و فضای سبز در ایران است.

به جز عوامل طبیعی عوامل انسانی نیز نقشی بسیار اساسی در تخریب جنگل‌های ایران و بیابان‌زایی دارند. تبدیل جنگل‌ها به زمین‌های کشاورزی، جنگل‌تراشی و برداشت بی‌رویه و خارج از ظرفیت از منابع چوب‌های جنگلی از دیگر عوامل موثر در نابودی جنگل‌های ایران هستند. در کنار این عوامل باید از بروز آتش‌سوزی‌های متعدد که برخی از آن‌ها منشاء انسانی دارند نیز نام برد. عدم وجود امکانات کافی و مناسب برای مقابله با آتش‌سوزی در جنگل و همچنین نداشتن بالگردهای ویژه سبب شده تا مهار آتش‌سوزی در جنگل‌ها با کندی صورت بگیرد.

در همین زمینه:

روند شتابان نابودی جنگل‌ها در ایران